"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2022/20 E., 2022/814 K.
DAVA TARİHİ : 09.07.2019
KARAR : Davanın kısmen kabulü
TEMYİZ EDENLER : Taraf vekilleri
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen istatistiklere itiraz davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi kararının ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı taraflar vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; ... İl Milli Eğitim Müdürlüğü ile sendikalar arasında 22.05.2019 tarihinde sendika üye sayıları tespit toplantısı yapıldığını ancak müvekkili Sendika üyelerinden Erdinç Tokaer ile Emir Mehmet Başer’in 14.05.2019 tarihinde sendika üyelik formlarını doldurup yine aynı tarihte sendika üyelik ödentilerini nakden ödeyerek, gerekli evrakları görev yaptıkları birimin evrak kaydına verdikleri hâlde, yetkili sendika belirleme çalışmaları kapsamında sendika üye sayılarının hesaplanmasında dikkate alınmadığından sendika üye sayılarının usule uygun olarak belirlenmediğini, bu sebeple müvekkili Sendikaya ait üye sayılarının eksik tespit edildiğini, müvekkilinin ... İl Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesinde en fazla üyeye sahip sendika olması nedeniyle yetkili sendika olması gerekirken, Eğitim Bir Sen’in üye sayısı daha fazla tespit edilerek bahsi geçen Sendikanın yetkili sendika sayıldığını, bunun üzerine ... ... 1 No.lu Şube Başkanlığı tarafından 22.05.2019 tarihli toplantı tutanağına şerh düşüldüğünü, ... İl Milli Eğitim Müdürlüğünde kamu görevlileri sendikaları üye sayılarının tespiti sırasında müvekkili Sendikanın üye sayısının eksik tespit edilmesi sebebiyle yeniden tespit yapılması gerektiğini, müvekkili Sendika üyelerinden Erdinç Tokaer ile Emir Mehmet Başer’in 14.05.2019 tarihinde sendika üyelik formlarını doldurup yine aynı tarihte sendika üyelik ödentilerini nakden ödediklerini ve gerekli evrakı 15.05.2019 tarihinde görev yaptıkları birimin evrak kaydına verdiklerini ancak gerekli evrakı 15.05.2019 tarihinden önce görev yaptıkları birimin evrak kaydına vermedikleri belirtilerek yetkili sendika belirleme çalışmaları kapsamında sendika üye sayılarının hesaplanmasında dikkate alınmalarının mümkün olmadığının değerlendirildiğini, bu değerlendirmenin hukuka aykırı olduğunu, anayasal ve yasal düzenlemeler dikkate alındığında, sendika üyeliğine, üyenin sendika üyelik formunu doldurup sendikaya vermesi ve sendika yetkili kurullarının üyeliğe kabulü ile hak kazanılacağının açık olduğunu ileri sürerek ... üye sayılarının eksik tespit edilmesinden dolayı sendika yetki tespitine itirazlarının kabulü ile 22.05.2019 tarihinde düzenlenen toplantı tutanağının iptaline, ... İl Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesinde müvekkili ...'in en çok üyeye sahip olması sebebiyle yetkili sendika olarak tespitine karar verilmesine talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu (4688 sayılı Kanun) gereği Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan ve sendikaların üye sayılarını gösterir listeye göre işlem yaptıklarını, sendika üyesi kamu çalışanlarının üye ve üyelikten çekilme formları ile üye kesinti listelerine ait bilgi ve belgelerin müvekkili Bakanlık kayıtlarında bulunmadığını, işbu dava kabul edilse dahi kendilerine sorumluluk yüklenemeyeceğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; Devlet Personel Başkanlığının 02.....2011 tarih ve 11136 sayılı görüşünde sendika üyelikleri 15 Mayıs’... önce kesinleşmiş ve bu tarihe kadar çalıştıkları Kuruma bildirilmiş olan personelin üyeliklerinin yetkili sendikanın tespitinde dikkate alınabileceğinin belirtildiğini, 4688 sayılı Kanun'un ilgili maddeleri ve bahse konu görüş doğrultusunda işlem tesis edildiğini, davacının belirttiği iki personelin 14.05.2019 tarihinde üyelik formlarını doldurup üyelik aidatlarını ödemelerine rağmen gerekli evrakı 15.05.2019 tarihinde görev yaptıkları birimin evrak kaydına verdiklerini, buna ilişkin olarak kaşeli evrak kayıt tarihlerini gösterir belgeyi dilekçe ekinde sunduklarını, yapılan bildirimin 15.05.2019 tarihinde yapılması nedeniyle yetkili sendikanın tespitinde söz konusu personelin üyeliklerinin dikkate alınmayacağını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
3. Davalı ... Bir Sen vekili cevap dilekçesinde; dava dilekçesi ekinde sunulan iptali istenilen tutanak ile davacının itirazına ilişkin belgeler incelendiğinde, söz konusu tutanakta müvekkili Sendikanın 11.867 üyesinin, davacı Sendikanın 7.400 üyesinin bulunduğunu, davacının söz konusu tutanağa itirazının ise E. A., E. T. ve E. M. B. isimli çalışanların üyelikleri ve hangi birimin mensubu sayılmaları gerektiği konusundaki ihtilaftan kaynaklandığının görüldüğünü, dava konusu tutanak gereği yetkili kılınan müvekkili Sendika ile davacı Sendika arasında 4.467 üye farkı olmasına rağmen davacının sadece 3 kamu çalışanının sözde ihtilaflı üyeliği üzerinden tutanağın iptali ile davacının yetkili sayılmasını dava ve talep ettiğini, müvekkili Sendika ile davacı sendika arasında 4.467 üye farkının bulunduğu göz önüne alındığında ihtilaf konusu 3 üyenin davacı üyesi sayılsa dahi aradaki farkın kapanmayacağı ve talebe haklılık kazandırmayacağının açık olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 10.02.2021 tarihli ve 2019/654 Esas, 2021/56 Karar sayılı kararı ile davanın kısmen kabulü ile davacı tarafından belirtilen iki üyenin ... üyesi olduğunun tespiti ile 22.05.2019 tarihinde düzenlenen toplantı tutanağının iptaline, diğer talepler hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraflar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 25.....2021 tarihli ve 2021/1720 Esas, 2021/1590 Karar sayılı kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ile davalı ... vekili ve ... vekili temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairemizin 27.10.2021 tarihli ve 2021/9988 Esas, 2021/15116 Karar sayılı kararı ile kararı temyiz eden tarafların sair temyiz itirazları reddedildikten sonra 4688 sayılı Kanun'un 30 uncu maddesi kapsamında açılan eldeki dava ile dava dilekçesindeki itirazlar doğrultusunda ilgili kamu kurumları ile ... tarafından belirlenen sendika üye sayılarının hatalı olup olmadığının incelenmesi gerektiği, Mahkemece de yargılama sonucunda sadece hatalı olduğu belirlenen üyelikler ile ilgili tespit hükmü kurulması gerektiği, bu açıklamalara göre Mahkemece 22.05.2019 tarihli toplantı tutanağının iptaline karar verilmesinin isabetsiz olduğu, davacının itiraz konusu işyerinde yetkili Sendika olduklarının tespiti talebi bakımından “karar verilmesine yer olmadığına” dair hüküm tesis edilmesinin doğru olmadığı, hüküm fıkrasında olumlu yahut olumsuz şekilde bir hüküm tesisi gerektiği gerekçesiyle bozma kararı verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozma kararı doğrultusunda ... Eğitim Sendikasına, Eğitim Bir Sendikasına, ... Valiliğine, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına davacı ... davalı Sendikaların üye sayılarının araştırılıp Mahkemeye bildirilmesi için ayrı ayrı müzekkere yazıldığı, dosyaya kazandırılan bilgi ve belgeler doğrultusunda bilirkişi incelemesi yaptırıldığı, bilirkişi raporunun dosya kapsamına, usul ve kanuna uygun olduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile davacı tarafından belirtilen iki üyenin ... üyesi olduğunun tespitine, 22.05.2019 tarihli toplantı tutanağının iptaline ilişkin talebin reddine, yetkili sendika olarak ...'in belirlenmesine ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraflar vekilleri temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; iki üyenin ... üyesi olduğunun tespitine karar verilmesinin ilgili toplantı tutanağının da değişmesi sonucunu doğuracağından, toplantı tutanağının da iptaline karar verilmesi gerektiğini, 2 üyenin müvekkili Sendika üyesi olduğunun tespiti ile ... Eğitim-Sen üye sayısının 137, Eğitim Bir Sen üye sayısının 137 olduğunu, bu durumda davalı ... Bir Sen'in haksız yere yetkili sendika olmasıyla ilgili işlemin ortadan kalkmasını sağlamayacak şekilde hüküm tesis edilmesinin hukuka aykırı olduğunu, talepleri doğrultusunda davanın kabulü gerektiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili; sendika üye sayılarını gösteren tutanaktaki verilere göre üye sayılarının eşit olması hâlinde işyeri sendika temsilcilerinin nasıl belirleneceği konusunda 4688 sayılı Kanun'da açık bir düzenlemeye yer verilmediğini, konuya ilişkin işyerinde en çok üye kaydetmiş iki sendika ile mutabakata varılarak, kura çekimi, bir sonraki işyeri sendika temsilciliği seçimine kadar birlikte yürütme, altı aylık dönemler halinde yürütme ve sendika temsilcisinin iki kişi olması hâlinde her iki sendikadan birer temsilcinin katılımı ile işyeri sendika temsilciliğinin yürütülmesi önerilerinin dikkate alınarak değerlendirilmesine yönelik Bakanlık mütalaası bulunduğunu, kararın kabul edilen kısmı yönünden müvekkili lehine bozulması gerektiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... vekili; gerekli evrakı 15.05.2019 tarihinden önce görev yaptıkları birimin evrak kaydına vermedikleri anlaşılan ilgililerin, yetkili sendika belirleme çalışmaları kapsamında sendika üye sayılarının hesaplanmasında dikkate alınmalarının mümkün olmadığını, dolayısıyla üye sayılarında bir eşitlik söz konusu olmadığını, davaya konu yetkili sendika tespiti ... ve işlemlerinin hukuka uygun olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
4. Davalı ... Bir Sen vekili; davacı tarafından belirtilen iki üyenin davacı üyesi olduğunun tespitine ilişin uyuşmazlıkta müvekkili Sendikanın davanın açılmasında kusuru bulunmadığını, yargılama giderleri ve vekâlet ücretinden sorumlu tutulamayacaklarını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 4688 sayılı Kanun kapsamında sendika üye sayılarına ilişkin tespitin ve istatistiğin düzeltilmesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 4688 sayılı Kanun’un “İşyeri sendika temsilcileri ve sendika işyeri temsilcileri” kenar başlıklı 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilk cümlesi şöyledir:
“İşyerlerinde 30 uncu madde uyarınca yapılan tespite göre kamu görevlilerinden en çok üye kaydetmiş sendika, işyeri sendika temsilcisi seçmeye yetkilidir.”
2.4688 sayılı Kanun’un “Üye sayılarının tespiti” kenar başlıklı 30 uncu maddesi ise şöyledir:
“Sendika ve konfederasyonların üye sayılarının belirlenmesinde aşağıdaki esaslar uygulanır:
a) Kurumlarca yapılacak tespit;
Tespite ilişkin toplantıya kurumun işveren vekili ile tahakkuk memuru veya mali hizmetler birimi yetkilisi ve kurumun hizmet kolunda faaliyette bulunan sendikalardan birer temsilci katılır. Toplantı her yıl 15 mayıs tarihinden sonra beş ... günü içerisinde kurumca belirlenerek sendikalara bildirilen yer ve günde yapılır.
Bu Kanuna tâbi olarak kurumda çalışan kamu görevlilerinin, 15 mayıs tarihi itibarıyla listesi ile üyelerinden aidat kesintisi yapılan sendikaların üyelerini gösterir liste, toplantıya katılanlarca değerlendirilir. Bu değerlendirmeden sonra, toplam kamu görevlisi sayısı ile sendika üyesi kamu görevlilerinin sendikalara göre toplam sayılarını belirten tutanak toplantıya katılan taraflarca imzalanır. İmzalı tutanak, kamu işvereni ve sendikalarca mayıs ayının son ... gününe kadar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına gönderilir.
Kurumların taşra teşkilatları, yukarıdaki esaslara göre tarafların katılımı ile yapılacak toplantı neticesinde düzenlenecek tutanakları kurum merkezinde yapılacak tespitte değerlendirilmek üzere 15 mayıs tarihini takip eden iki ... günü içerisinde kurum merkezine gönderirler. Bu tutanaklar kurum merkezinde tarafların katılımı ile ... tutanak haline getirilir.
b) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca kurumlardan ve sendikalardan gelen müşterek imzalı listeler üzerinden yapılacak tespit;
..., kurumlarda çalışan toplam kamu görevlisi sayısı ile sendikalar itibarıyla üyelik kesintisi yapılan üye sayılarını dikkate alarak her yıl 15 mayıs tarihi itibarıyla hizmet kollarındaki bütün kamu görevlileri sayısı ile hizmet kolundaki sendikaların üye sayılarını tespit eder. Buna göre (…) kamu görevlileri sendikaları ile konfederasyonların toplam üye sayısını belirler ve sonuçları her yıl temmuz ayının ilk haftasında Resmî Gazetede yayımlar.
(Ek fıkra: 4/4/2012-6289/20 md.) Sonuçların yayımı tarihinden itibaren beş işgünü içinde kamu görevlileri sendikaları ile konfederasyonlarının üye sayılarının yanlışlığı iddiasıyla sendika ve konfederasyonlarca ... ... Mahkemesine itiraz edilebilir. Mahkeme itirazı onbeş gün içinde karara bağlar.”
3. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Somut uyuşmazlıkta dava, sendika üye sayılarına ilişkin tespitin ve istatistiğin düzeltilmesi istemine ilişkin olup kamu işyerinde hangi sendikanın işyeri sendika temsilcisi seçme hakkına sahip olduğunun belirlenmesi olmadığından, bu yöne dair değerlendirme yapılması gerekmediğinin anlaşılmasına göre İlk Derece Mahkemesi kararı sonucu itibarıyla isabetlidir.
3.. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın, Değerlendirme bölümünün (2) numaralı paragrafında yer alan ilave gerekçelerle, bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Davalılar ... ile ... harçtan muaf olduklarından harç alınmasına yer olmadığına,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlerden davacı ... davalı ...'e yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
16.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.