"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3028 E., 2022/3226 K.
DAVA TARİHİ : 02.07.2020
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 31. ... Mahkemesi
SAYISI : 2020/217 E., 2022/479 K.
Taraflar arasındaki tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlığın 04.10.2019 tarihili görev yazısına istinaden ... müfettişi tarafından davacı Şirkette inceleme yapıldığını, davacı Şirketin Edirne ilinde otel işletmeciliği ile iştigal ettiğini, dönemsel olarak bünyesinde 28 ila 50 kişinin istihdam edildiğini, söz konusu teftiş raporuna göre, 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 108, 102, 104, ve 102 nci maddeleri ile 4632 sayılı ... Emeklilik, Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu'nun (4632 sayılı Kanun) Ek 2 inci maddesine göre işçilerin fazla çalışma ve genel tatil ücretlerinin ödenmemesi, işyerinde çalışma sürelerine muhalefet edildiği ile 4632 sayılı Kanun'a aykırılıktan toplam 184.043,00 TL tutarında idari para cezası kesildiğini, davaya konu edilen inceleme raporunun hukuka, hakkaniyete, vicdana ve ölçülülük ilkesine açıkça aykırı olduğunu, davacı Şirkete 15.....2020 tarihinde "işverene bildirilecek hususlar" başlıklı yazının tebliğ edildiği ancak teftiş raporunun kendilerine tüm ısrarlara rağmen tebliğ edilmediğini, bu surette hak arama hürriyetlerinin kısıtlandığını, işçilerin tüm kayıtlarının kanuni düzenlemelere uygun olarak tutulduğunu ve gerekli ödemelerin yapıldığını, düzenlenen bordrolarda çalışanların tüm hak ve alacaklarının belirtilerek imza altına alındığı ve bu bordrolara göre banka kanalı ile ödeme yapıldığını, buna rağmen dayanaksız şekilde gerçeğe aykırı tespit yapıldığını, tüm çalışanların gerçek kazançları ile prime esas olarak bildirilen kazançlarının aynı olduğunu, çalışanlarca imzalanan bordrolarda fazla çalışma, genel tatil ve diğer hak ve alacaklarına ilişkin detaylı açıklamalar ve karşılığı tutarlarının gösterilerek tahakkuk ettirildiğini, müfettişlerce sadece evrak üzerinden inceleme yapıldığını, idari para cezasının itirazı kayıt düşülerek ödendiğini, idari para cezasının kaldırılması için sulh ceza mahkemesine de başvuruda bulunulduğunu ileri sürerek davalı Bakanlık, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının 26.12.2019 tarihli raporuna itirazlarının kabulü ile iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davanın 30 günlük süresi içerisinde açılmaması halînde süre yönünden reddinin gerektiğini, davanın yetkisiz mahkemede açıldığını, 4857 sayılı Kanun'un 91 inci maddesi hükmü gereği davacı işyerinde davalı Bakanlık müfettişlerince teftiş yapıldığını, 01.03.2018-30.11.2019 tarihleri arasında yapılan teftişte 12 işçinin ödenmeyen fazla çalışma karşılığı ile genel tatil ücreti ve/veya genel tatil günlerinde yapılan çalışma karşılığı genel tatil ücreti olduğunun tespit edildiğini ve hak sahiplerine ödenmesi gerektiğinin bildirildiğini, ancak söz konusu alacakların ödenmediğinin tespiti üzerine davacı aleyhine idari para cezası düzenlendiğini, davacının idari para cezasının iptali için yaptığı sulh ceza mahkemesine yaptığı başvuruya ilişkin davanın derdest olduğunu, ... müfettişleri tarafından düzenlenen raporların işçilerin açtığı davalarda delil niteliğinde olduğunu, ayrıca rapora ilişkin değerlendirmenin işçilerin açtığı davalarda yapılabileceğini, davacının huzurdaki davayı açmada hukuki yararının bulunmadığını, davacının hukuki yararının sadece idari para cezasının iptaline ilişkin olduğunu belirterek davanın öncelikle usulden reddine, taleplerinin kabul görmemesi üzerine esastan reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından (Bakanlık) 26.12.2019 tarih 10547-INC-28 sayılı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı raporu, tutanaklar ve ekleri ile Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtlarının celbedildiği, rapor içeriğinde yer alan çalışanların talimat yolu ile beyanlarının alındığı, Edirne Sulh Ceza Mahkemesinin 2020/2680 Esas sayılı dosyasının incelenip bilirkişi raporu aldırıldığı, davanın ise 30 gün içerisinde açıldığının tespit edildiği, Bakanlık ... Müfettişi tarafından davacı Şirkete ait işyerinde 01.03.2018-30.11.2019 tarihleri arasında 4857 sayılı Kanun'un 91 inci maddesinde yer alan yetki çerçevesinde yapılan teftiş neticesi iptale konu inceleme raporunun tanzim edildiği, fazla çalışma ücreti ve/veya genel tatil günlerinde yapılan çalışma karşılığı genel tatil ücreti olduğu, tespit edilen hak ediş tutarlarının hak sahibi işçilere ödenmesi gerektiğine ilişkin tespit yapıldığı, ....12.2019 tarihli tutanakta ise çalışanların fazla çalışma yaptığı, hafta tatili kullandırılmadan çalıştırıldığı, ... bayram ve genel tatil günlerinde bir kısım genel tatil günlerinde çalışma yapıldığı ancak ücretlerin ödenmediğinin tespit edildiğinin belirtildiği, genel olarak sözleşme hürriyeti çerçevesinde tarafların anlaşmak suretiyle ... sözleşmesine özel düzenlemeler getirmesi mümkün olmakla birlikte bu özel düzenlemelerin, kanunun emredici kurallarına aykırı olmaması gerektiği, ... sözleşmelerine fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dâhil olduğu ve ücretin yılda 270 saatlik fazla çalışmayı da kapsadığı şeklindeki düzenlemeler getirilmesinin ancak sözleşmenin bazı koşulları taşıması durumunda mümkün olduğu, dosya kapsamına göre çalışanların inceleme yapılan döneme ilişkin inceleme rapor tarihi itibarıyla fazla çalışma, ... bayram ve genel tatil çalışmalar karşılığı ödenmeyen ücret alacakları olduğu dikkate alındığında, davalı Şirkete ait işyerinde yapılan denetim sonrasında düzenlenen davaya konu inceleme raporu ve eklerinde bulunan hususların aksinin davacı tarafça kanıtlanamadığı kanaatine varılarak davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf başvurusunda; Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunun denetime elverişli olmadığını, rapora karşı yaptıkları itirazların göz ardı edildiğini, söz konusu raporun işyerinde yapılan fiili bir tespite dayanmadığını, dosya üzerinden 4857 sayılı Kanun'a aykırı olarak muhtemel menfaat birlikteliği olan tanık anlatımlarına dayalı olarak tanzim edildiğini, 4857 sayılı Kanun’un 92 nci maddesinin üçüncü fıkrasına göre ... müfettişi raporlarına karşı açılan davaların işçilerin ... başvuruları üzerine ... müfettişi tarafından yapılan işçi alacaklarına ilişkin tespitlerle ilgili olduğunu, Dairenin 24.....2020 tarihli ve 2017/18433 Esas, 2020/6275 Karar sayılı kararı gereğince söz konusu tespite işveren tarafından yapılan tespitin hatalı olduğu ve tamamen ya da kısmen borçlu olunmadığı gerekçesiyle itiraz ediliyorsa davanın menfi tespit davası niteliğinde olduğu, işçi tarafından işverene karşı açılan alacak davasında fazla çalışma ve ... bayram, genel tatil çalışmalarının varlığının ispat yükünün işçiye, ispat edilen çalışmalara ait ücretlerin ödenip ödenmediğini ispat etme yükü ise işverene ait olduğunu, Mahkeme kararının gerekçesinde bilirkişi raporunda yer alan tespitlerle çelişkiye düşüldüğünü, denetime konu edilen otel işyerinde üç vardiya usulü çalışma yapıldığı ve çalışanların imzasını taşıyan imzalı ücret bordroları bulunduğu ve bordrolarda da fazla çalışma ücreti tahakkuku yapıldığı hâlde bu yazılı belgenin aksinin ne şekilde ispat edildiği ile ilgili bir açıklama ve gerekçe söz konusu olmadığını, teftiş raporunda yapılan tespitlerin dayanağının ne olduğu, dava açması muhtemel olan ve dolayısıyla müvekkili işverenle husumet içerisinde olacak işçilerin beyanından yola çıkarak yapılan tespitin usulüne uygun olup olmadığı konusunda bir değerlendirme bulunmadığı gibi dava konusu teftiş raporu ile hükme esas alınan bilirkişi tarafından yapılan tespitlerin birbiri ile örtüşüp örtüşmediği konusunda da gerekçeye yer verilmediğini ileri sürerek kararın ortadan kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Bakanlık ... müfettişi tarafından davacı Şirkete ait işyerinde 01.03.2018-30.11.2019 tarihleri arasında 4857 sayılı Kanun'un 91 inci maddesinde yer alan yetki çerçevesinde yapılan teftiş neticesi düzenlenen inceleme raporunda; "fazla çalışma ücreti ve/veya genel tatil günlerinde yapılan çalışma karşılığı genel tatil ücretlerinin hak sahibi işçilere ödenmesi gerektiğine ilişkin tespit yapıldığı, işveren vekili Y.A. ile tanzim edilen ....12.2019 tarihli tutanakta ise çalışanların fazla çalışma yaptığı, hafta tatili kullandırılmadan çalıştırıldığı, ... bayram ve genel tatil günlerinde bir kısım genel tatil günlerinde çalışma yapıldığı, ancak ücretlerin ödenmediğinin tespit edildiği"nin belirtildiği, dosya kapsamında yapılan bilirkişi incelemesi neticesinde kayıt ve belgeler ile tanık beyanları değerlendirilerek 12 işçinin fazla çalışma ve ... bayram ve genel tatil çalışması karşılığı ödenmeyen ücret alacaklarının bulunduğunun anlaşıldığı, bu durumda davacı Şirkete ait işyerinde yapılan denetim sonrasında düzenlenen inceleme raporu ve eklerinde bulunan hususların aksinin davacı tarafından ispatlanmadığının anlaşıldığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz başvurusunda; istinaf başvurusundaki sebepleri tekrar ederek eskik incelemeye dayalı Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 4857 sayılı Kanun'un 92 nci maddesine göre teftiş raporunun iptali istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4857 sayılı Kanun'un 41, 47, 91 ve 92 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Bölge Adliye Mahkemelerinin nihâi kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.