"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 15. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2019/1737 E., 2022/2155 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : İzmir 10. İş Mahkemesi
SAYISI : 2016/336 E., 2019/222 K.
Taraflar arasındaki tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davalı ... yönünden davanın kabulüne, diğer davalı yönünden sulh sözleşmesinin onanmasına karar verilmiştir.
Kararın davalı ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davalı ... yönünden davanın reddine, davalı ... yönünden sulh sözleşmesinin onanmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalıların müvekkili Bankanın Çamdibi Şubesinde çalıştıkları dönem içerisinde ... Bir İnş. Tur. Nak. ve Gıda San. Tic. Ltd. Şti.ne 23.11.2006 tarihli kredi sözleşmesi ile 300.000,00 TL üzerinden ipotekli taşınmaz karşılığında 150.000,00 TL’lik ticari kredi kullandırıldığını, kredi taksitlerinin ödenmemesi üzerine İzmir 9. İcra Müdürlüğünün 2009/427 sayılı dosyası ile takip işlemlerine başlanıldığını, söz konusu ipotekli taşınmazın icra yolu ile 2009 ve 2012 tarihlerinde satışa çıkarılmasına karşılık satışın gerçekleşmediğini, borçlu ve kefilleri hakkında başlatılmış olan takipte birçok girişimlerde bulunulmasına rağmen değersiz olduğu tespit edilen taşınmaz haricinde herhangi bir taşınır ve taşınmaz malın tespit edilemediğini, kredinin borçlu ya da kefillerinden tahsil imkânı da kalmadığını, davalıların yasak olmasına rağmen grup kredisi kullandırarak yeterli teminat almadan ve sahte belgelere istinaden usulsüz kredi kullanılmasına sebebiyet verdiğini, ipotek tesis edilen taşınmaz değersiz bir dükkan olmasına rağmen ekspertiz raporunda mesken olarak gösterildiğini, ayrıca gerçek değerinin üstünde bir tespit yapıldığından kredide teminat açığına neden olunduğunu, davalılar tarafından müvekkili Bankanın mevzuatına ve genel bankacılık mevzuatına tamamen aykırı olarak kredi kullandırıldığını, Banka kaynaklarının haksız ve kötü kullanıldığını ileri sürerek 524.767,08 TL mali sorumluluğa konu kredi zararının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davaya konu edilen 23.11.2006 tarihli kredinin verilmesinde ana sorumlu olan kişinin şube müdürü olduğunu; ancak davacı Bankanın iş bu davada ana sorumlu olan kişi hakkında dava açmadığını, sadece kredi komitesinde yer alan diğer kişiler olarak kendilerine haksız ve eşitliğe aykırı bir davanın açıldığını, daha öncesinde şube müdürü aleyhine açılan davadan davacı Bankanın feragat ettiğini, 15.11.2006 tarihli ekspertiz raporunun kredi borçlusunun gösterdiği taşınmaz dikkate alınarak son derece iyiniyetli olarak hazırlandığını savunarak öncelikle zamanaşımı, bunun kabul görmemesi hâlinde esastan davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davacının talebinin zamanaşımına uğradığını, kredi verme işleminde esas sorumlunun şube müdürü olduğunu, ekspertiz raporu tanzim edilen taşınmaza teknik bilirkişi eşliğinde heyet olarak gidildiğini, taşınmazın tapu kaydı ile örtüşüp örtüşmediğini bilebilecek durumda olanın teknik bilirkişi olduğunu, müfettiş raporunda müvekkilinin heyetle birlikte kredi kullananlar tarafından kandırıldığının yazılı olduğunu, müvekkilinin olayda sorumluluğu bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı; davalıların müvekkili Bankanın Çamdibi Şubesinde çalıştıkları dönem içerisinde 24.11.2006 tarihinde ... Bir İnş. Tur. Nak. ve Gıda San. Tic. Ltd. Şti.ne 150.000,00 TL tutarında küçük işletme kredisi kullandırıldığı, ekspertiz raporunun düzenlenmesi için keşif mahâlline M.S'nin aracı ile götürüldükleri, inşaatçı teknik elemanın heyet haricinde yalnız olarak M.S. tarafından götürüldüğü, Banka personeline yanlış taşınmazın M.S. tarafından gösterildiği, ekspertiz raporunda verilen 150.000,00 TL’lik kıymetin abartılmış olduğu, gerçek değerinin 10.000,00 TL olduğu anlaşıldığından söz konusu taşınmazın satışının sonuçsuz kaldığı, 18.01.2019 tarihli bilirkişi raporunda Banka zararından o tarihte şube müdürlüğü yapan K.Ç., yetkililer Z.Ş. ve davalı ... ile ekspertiz sahte raporunu düzenleyen ve imzalayan İ.B. ile davalı ...'ın müştereken ve müteselsilen sorumlu olduklarının tespit edildiği, bilirkişi raporundaki tespitin yerinde olduğu, davacı ile ... arasında 28.04.2017 tarihli sulh sözleşmesi imzalandığı ve dosyaya ibraz edildiği gerekçesiyle davalı ... yönünden davanın kabulüne, diğer davalı yönünden sulh sözleşmesinin onanmasına karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı ... vekili; davanın kabulüne gerekçe gösterilen 18.01.2019 tarihli bilirkişi raporunun kabule değil davanın reddine gerekçe olacak bir rapor olduğunu, kabul manasına gelmemek kaydıyla Banka zararına neden olan şube müdüründen, şube yetkililerinden ve taşınmazın ekspertizinden zararın talep edilmeyerek ve bu kişiler hakkında dava açılmayarak şubede düz memur olan ve sırf şefin emri olduğu için usulen imza atan davalı hakkında tek kusurluymuş gibi Banka zararının tahsiline karar verilmesinin hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; ipotek tesis edilen taşınmaza ilişkin 15.11.2006 tarihli ekspertiz raporunu düzenleyecek kişinin alanında yetkin olması gerekirken servis yetkilisi olan davalı ...'ın eyleminin yanlış bilgi içeren ekspertiz raporunu imzalamaktan ibaret olduğu, dosya kapsamı itibarıyla davalının kredi verme işleminde üçüncü kişilerle ortak hareket etmek suretiyle menfaat teminine yönelik olarak haksız fiîl icrasında bulunduğuna dair bir delil de bulunmadığı, ayrıca davalının Bankadaki sınırlı görev ve yetkisi gözetildiğinde hatalı işlemler sonucunda tahsis edilen kredi sebebiyle sorumlu tutulabilmesini gerektirecek bir kusur izâfe edilmesinin mümkün olmadığı gerekçesiyle davalı ... vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davalı ... yönünden davanın reddine, diğer davalı yönünden sulh sözleşmesinin onanmasına karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; bankacılık faaliyetinin gerçekleştirilmesi sırasında suç oluşturan, kasıtlı ve kötüniyetli bir fiîli olmaksızın mevzuat hükümlerine uyulmasında kusurlu olan personeli ile Banka arasındaki çalışma barışının sağlanması ve personelin çok fazla mağduriyetine sebebiyet verilmemesini teminen geçmiş yıllarda alınan mali mesuliyete ilişkin kararların yargılama devam ederken müvekkili Bankanın yetkili kurulları tarafından gözden geçirildiğini, sorumluluk tutarlarının personel lehine indirim yapılması suretiyle yeniden belirlendiğini, bu kapsamda davalıların kullandırılan dava konusu kredinin tamamından değil ayrı ayrı 5.332,50 TL’den sorumlu olduğu yönünde belirleme yapılarak uyuşmazlığın sulh yoluyla çözülmesinin teklif edildiğini, davalı ...'ın sulh olmayı kabul etmediğini, olay tarihinde taşınmazın değer tespitini yapmanın kredi komitesinde yer alan personelin görevleri arasında olduğunu, davalıların gerekli inceleme ve araştırmayı yapmadan Banka usul ve mevzuatına uygun olmayan bir şekilde gerekli prosedüre uymadan ekspertiz raporu düzenlediklerini, davalı ...'ın fiîlinin suç oluşturmaması ya da hakkında cezai işlem yapılmamış olmasının hukuki sorumluluğunu ortadan kaldırmadığını belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu banka zararından davalı işçinin sorumluluğunun bulunup bulunmadığına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) 49, 50, 51, 114, 396 ve 400 üncü maddeleri.
3. Değerlendirme
1. İş sözleşmesinin tarafı olan işçi, işi özenle ifa borcu altındadır. 6098 sayılı Kanun'un 396 ncı maddesinde, işçinin yüklendiği işi özenle yapmak zorunda olduğu ifade edilmiş ise de gösterilmesi gereken özenin derecesi ile ilgili herhangi bir açıklamaya yer verilmemiştir.
2. 6098 sayılı Kanun'un "İşçinin sorumluluğu" kenar başlıklı 400 üncü maddesine göre işçi, işverene kusuruyla verdiği her türlü zarardan sorumludur. Aynı maddenin ikinci fıkrasında bu sorumluluğun belirlenmesinde; işin tehlikeli olup olmaması, uzmanlığı ve eğitimi gerektirip gerektirmemesi ile işçinin işveren tarafından bilinen veya bilinmesi gereken yetenek ve niteliklerinin göz önünde tutulacağı ifade edilmiştir. Bu hükme göre işçinin sorumluluğunun belirlenmesinde işin niteliğinin yanında işçinin gerek subjektif gerekse objektif özelliklerinin önemli bir rol oynayacağı tartışmasızdır.
3. Banka çalışanının, bankacılık hizmetlerini yerine getirme şeklindeki îfa borcunun yanında, çalışması ve davranışları ile Bankanın itibar kaybına sebebiyet vermeme, Banka mevzuatına ve uygulamalarına aykırı davranmama borcu da vardır. Bu kapsamda Bankada iş sözleşmesi ile çalışan ve güven unsurunun son derece önemli olduğu bankacılık faaliyetlerinde görev alan işçinin, görevlerini yerine getirirken yürürlükteki mevzuata uyması, doğruluk, güvenilirlik ve sosyal sorumluluk prensiplerine aykırı davranışlarda bulunmaması, Bankaya ait varlıkları ve kaynakları verimsiz ve amaç dışı kullanmaması, hizmetlerin yerine getirilmesi sırasında üstlendikleri görevlerle ilgili olarak hesap verebilme sorumluluğu içinde olması gerekir.
4. Somut olayda davalılar tarafından, banka mevzuatı ve uygulamalarına aykırı olarak kredi kullandırılması nedeniyle davacı Bankanın zarara uğradığı iddia edilmiştir. Dosyadaki bilgi ve belgelere göre dava dışı ... Bir İnş. Tur. Nak. ve Gıda San. Tic. Ltd. Şti.ne 23.11.2006 tarihli genel ticari kredi sözleşmesi kapsamında kredi kullandırılması işleminde teminat olarak üzerine ipotek tesis edilen taşınmaza ilişkin düzenlenen 15.11.2006 tarihli ekspertiz raporunda, taşınmazın mesken vasfında ve 120.000,00 TL satış değerinde olduğu tespiti yapılmış ise de söz konusu taşınmazın tapu kaydında dükkan vasfında ve çok daha düşük değere sahip olduğu dosya kapsamında sabittir. 15.11.2006 tarihli ekspertiz raporunu düzenleyenler arasında kredi komitesinde yer alan davalı servis yetkilisi ... da yer almaktadır. İpotek konusu taşınmazın tapu kayıt bilgilerinde dükkan vasfında olduğu açıkça yazılı olmasına rağmen söz konusu ekspertiz raporuna taşınmazın vasfının mesken olduğu yazılarak gerçeğe aykırı rapor düzenlenmiştir. Bu nedenle tahsis edilen kredide teminat açığına neden olunduğu ve Bankanın zarara uğradığı dosyada mevcut ticari kredi sözleşmesi, 27.02.2009 tarihli müfettiş soruşturma raporları, 06.11.2009 tarihli disiplin kurulu kararı ve icra takip dosyasından anlaşılmaktadır.
5. Açıklanan bu maddi ve hukuki olgulara göre; davalı ...'ın iş sözleşmesine göre işin îfası sırasında kendisinden beklenen dikkat ve özeni göstermediği, bankacılık mevzuatı ve davacı Bankanın Ekspertiz İşleri Uygulama Esaslarına aykırı davranarak kusurlu davranışı ile banka zararına sebebiyet verdiği, bu sebeple sorumluluğuna gidilmesi gerektiği açıktır. Davacı tarafın temyiz dilekçesindeki beyanları dikkate alındığında; davalı ... yönünden zarar miktarı 5.332,50 TL ile sınırlandırılmıştır. Buna göre anılan davalının dava konusu zararın 5.332,50 TL'sinden sorumlu olduğuna karar verilmesi dosya kapsamına uygun düşecektir. Bölge Adliye Mahkemesince yanılgılı değerlendirme ile bu davalı yönünden davanın tümden reddine karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesineDosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,20.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.