"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/496 E., 2023/832 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 26. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/234 E., 2022/441 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlığın 26.08.2021 tarihli ve 32070 sayılı yetki tespit yazısının davacıya 31.08.2021 tarihinde tebliğ edildiğini, yetki başvuru tarihinde müvekkilinin işyerlerinde tespit edilenden daha fazla işçi çalıştığını, dava konusu yetki tespitinde müvekkilinin ... (1133508.041 sicil No.lu) ve ...'de (1098635.033 sicil No.lu) bulunan iki işyeri üzerinden değerlendirme yapılarak işletme toplu ... sözleşmesi yetkisinin tespit edildiğini ancak müvekkilinin ...'da (1150607.034 sicil No.lu) bir işyeri daha olduğunu ve diğer iki işyerinin ...'da bulunan işyerine bağlı işyeri olduğunu, (1150607.034) sicil numaralı işyeri ile diğer yerler arasındaki bağ netleştirilmeden yetki verilmesinin hukuka aykırı olacağını iddia ederek Bakanlığın 26.08.2021 tarihli ve 32070 sayılı olumlu yetki tespiti kararının iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; öncelikle davanın
yasal süresi içinde açılıp açılmadığının incelenmesi gerektiğini, müvekkili Bakanlıkça yapılan
yetki tespitinde, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 41 inci
maddesi uyarınca, Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan işyerlerine ilişkin tescil ve
işçi bildirimleri ile e-Devlet üzerinden yapılan sendika üyelik işlemlerinin esas alındığını, davacının sahibi olduğu işletmeye ait iki işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 04 No.lu ..., kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda bulunduğunu, davacının ... adresi olarak faaliyet gösteren (1150607.034) sicil numaralı işyerinin ise İşkolları Yönetmeliği'nin 02 No.lu gıda sanayi işkolunda yer aldığını, başvurucu ...- ... Sendikası ile aynı işkolunda bulunmadığından yetki tespitinde dikkate alınamayacağını,
müvekkili Bakanlıkça yapılan işlemin hukuka ve mevzuata uygun olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; yetki başvuru tarihinde farkı işkolunda bulunan işyerlerinin yetkinin belirlenmesinde dikkate alınamayacağını, davacının (1150607.034) sicil numaralı işyerinin farklı bir işkolunda yer aldığını, davacı tarafından ileri sürülen itirazın hiçbir hukuki dayanağı bulunmadığını, müvekkili Sendikanın davacının işyerlerindeki 64 işçinin 37'sini üye kaydederek hem işyeri hem de işletme düzeyinde 6356 sayılı Kanun'un aradığı çoğunluğu sağladığını, davacı tarafından dava dilekçesinde somut hiçbir gerekçe sunulmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı işverenin ... işyerinde çalışan bir işçinin, işkolu farklılığından dolayı davalı Sendikaya üyelik başvurusunda bulunamayacağı gibi ... ve ... işyerlerinde çalışan işçilerin de ... işyerinin işkolunda faaliyet gösteren bir sendikaya üye olmalarının mümkün bulunmadığı, son olarak davacı tarafın sendika üye sayısına ve işletme düzeyinde yetki belirlenmesine de itiraz etmediği, davacı işverenin İşkolları Yönetmeliği'nin 04 No.lu ..., kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda faaliyet yürüten toplam iki işyerinin (... ve ...) bulunduğu, bu işyerlerinde 20.08.2021 başvuru tarihi itibarıyla 64 işçinin çalıştığı, bunlardan 37'sinin davalı Sendika üyesi olduğu, davalı Sendikanın hem işletme hem de işyeri düzeyinde çoğunluğu sağladığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; dava dilekçesindeki iddialarını tekrarla, ... 4. ... Mahkemesinin 2022/442 Esas sayılı dosyasında görülmeye devam eden işletme niteliğinin tespiti davasının bekletici mesele yapılması gerektiğini, davalı Sendikanın yetki başvuru tarihinin 19.08.2021 olduğunu, Bakanlıkça 20.08.2021 tarihli verilerin dikkate alınmasının isabetli olmadığını, sendika üyelik başvuruları yetki başvurusundan sonra onaylanan işçilerin çoğunluk tespitinde dikkate alınmalarının yerinde olmadığını ve Mahkemece yapılan tespitlerin hatalı olduğu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı Şirketin (1098635.033) ve (1133508.041) işyeri sicil numaralı ... ve ...'nde faaliyet gösteren işyerlerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 04 No.lu ..., kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda, (1150607.034) işyeri sicil numaralı ...'da faaliyet gösteren işyerinin ise İşkolları Yönetmeliği'nin 10 No.lu ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda yer aldığının anlaşıldığı, davacının ... 4. ... Mahkemesinin 2022/442 Esas sayılı dosyası üzerinden görülen davasını 30.12.2022 tarihinde açmış olduğu ve yetki tespit sürecinde açılan söz konusu işkolu tespiti davasının bekletici mesele yapılamayacağı, işçi sendikasının Bakanlık kayıtlarına göre ancak faaliyet gösterdiği işkolundaki davacıya bağlı işyerleri için çoğunluk tespiti talebinde bulunabileceği, davacı Şirketin farklı işkolunda bulunan ve ...'da faaliyet gösteren (1150607.034) sicil numaralı işyerinin Sendikanın yetki tespit talebinde dikkate alınmamasının yerinde olduğu, davalı Sendikanın yetki tespiti başvurusunun kayda geçtiği tarih itibarıyla üyelik tespitlerinin yapılmış olmasında da hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçe gösterilerek başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; Derece Mahkemelerince ... kodu gerekçesi ile araştırma yapılmamasının adil yargılanma hakkının ihlali mahiyetinde olduğunu, 6356 sayılı Kanun’un 5 inci maddesi hükmünün araştırma yapmamanın gerekçesi olamayacağını, anılan maddedeki sınırlandırmanın işkolu değişikliği tespitiyle ilgili olduğunu, dava konusu çoğunluk tespitinde maddi hatalar olduğu hâlde Derece Mahkemelerince bunların dikkate alınmadığını, sendika üyelik başvuruları yetki başvurusundan sonraki bir zamanda onaylanan işçilerin çoğunluk tespitinde dikkate alınmalarının hukuka aykırı olduğunu, müvekkilinin ... 4. ... Mahkemesinde açtığı işletme niteliğinin tespiti davasının işbu dosya yönünden bekletici mesele yapılması gerektiğini, müvekkilinin ...’da bulunan merkezi ile dava konusu işlemde dikkate alınan ... ve ...’de bulunan işyerleri arasında hukuki bağlılık, amaçta birlik ve yönetimde birlik unsurlarının bir arada gerçekleştiğini belirterek temyiz başvurusunda bulunmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Somut uyuşmazlık hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukuki bilgiyle çözümlenmesi gereken nitelikte olduğundan 6100 sayılı Kanun’un 266 ncı maddesine aykırı olarak İlk Derece Mahkemesince bilirkişi raporu alınması hatalı ise de bu durum sonuca etkili görülmediğinden eleştiri ile yetinilmiştir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.