"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1527 E., 2023/1767 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 4. ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/447 E., 2023/181 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda ... 25. ... Mahkemesinin 07.01.2021 tarihli ve 2020/186 Esas, 2021/3 Karar sayılı kararı ile ... ... Mahkemesinin yetkili olduğundan bahisle davanın yetkisizlik nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.
Yetkisizlik kararının istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine hükmedilmiş, davacı vekilinin dava dosyasının yetkili mahkemeye gönderilmesini talep etmesi sonrası yetkili İlk Derece Mahkemesi tarafından yapılan yargılamada davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili Şirketin ...'da bulunan (....) sicil numaralı işyerinde 32, ...'da bulunan (...) sicil numaralı işyerinde 18 ve ...'da bulunan (...) sicil numaralı işyerinde 114 olmak üzere toplam 164 çalışanı olduğunu, davacı Şirketin ... ili ... olmak üzere, ... ve ...'da aynı ... organizasyonu içinde merkeze bağlı olarak faaliyetlerini yürüttüğünü, ... merkezde yönetim, ...'da üretim, ...'da depolama ve nakliye olmak üzere bir bütünlük içinde faaliyet gösterdiğini, dava konusu yetki tespit yazısında bahsi geçen yetkilendirmenin şartları taşımadığını, davalı Sendikanın 71 üyesi bulunduğunu bu hâliyle davalı Sendikanın yarıdan fazla çoğunluğu sağlayamadığını, ...'daki işyerinin ... kodunun farklı olduğunu ancak işyerlerinin aynı ... organizasyonu içinde bulunması, ticari amaçta ve yönetimde birlik ilkesi içinde faaliyet yürütmesi nedeniyle bunun önemli olmadığını, müvekkil Şirketin işyerinde çalışanların bazılarının bilgisi ve onayı dışında iradesi fesada uğratılarak sendika üyeliği yapıldığını, bu üyeliklerin geçersiz olduğunu iddia ederek Bakanlığın 30.....2020 tarihli ve 1474585 sayılı yetki tespiti kararının iptaline, davalı Sendikanın yetkili olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Bakanlıkça yapılan
yetki tespitinde, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 41 inci
maddesi uyarınca, Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan işyerlerine ilişkin tescil ve
işçi bildirimleri ile e-Devlet üzerinden yapılan sendika üyelik işlemlerinin esas alındığını, Mahkemenin yetkili olmadığını, davada yetkili mahkemenin ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğünün faaliyet alanı içerisinde yer alan ... ... Mahkemesi olduğunu, davacının sahibi olduğu (...) işyeri sicil numaralı iki işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 10 No.lu ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda bulunduğunu, bu işyerlerine ilişkin işkolu tespit talebi bulunmadığını,
müvekkili Bakanlıkça yapılan işlemin hukuka ve mevzuata uygun olduğunu savunarak ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davaya bakmaya yetkili Mahkemenin ... ... Mahkemesi olduğunu, davacının işkolu itirazını kabul etmediklerini, davanın yetki sürecini uzatmak ve sürüncemede bırakmayı amaçladığını savunarak ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Bakanlık kayıtlarına göre ... işyerinde 114 işçinin çalıştığı ve çalışan 71 işçinin davalı Sendikaya üye olduğu, davacıya ait işyerleri incelendiğinde ...'daki işyerinde motorlu kara taşıtları için diğer parça ve aksesuarların imalatı faaliyetinde bulunduğu, ... ve ...'daki, işyerlerinde ise motorlu kara taşıtlarının parça ve aksesuarlarının perakende ticareti faaliyetinde bulunduğu, davacının ...'daki işyerinde üretim yapıldığı, ... ve ...'daki işyerlerinde ise üretilen bu malların depolanması satışı faaliyetlerinin gerçekleştirildiği, ... ve ...'daki işyerlerinin ...'daki işyerinin devamı niteliğinde olduğu, davacı Şirketin ... dışında ... ve ... da da işyerleri bulunduğu ve bu kapsamda davacı işyerlerinin işletme niteliğini haiz kabul edildiği ancak mevcut hâliyle davacı Şirkete ait ..., ... ve ...'daki işyerlerinde çalışanların toplam sayısı ile davalı Sendika üyesi işçi sayısına göre işyerinde çalışanlarının (71/165) %43,03'ünün davalı ... Sendikasına üye olduğu ve davalı Sendikanın toplu ... sözleşmesi yapmak için gereken çoğunluğu sağladığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; dava dilekçesindeki iddialarını tekrarla Mahkemece yapılan tespitlerin hatalı olduğu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı işverenin yetki tespitine karşı süresinde Bakanlığa başvurarak itirazını kaydettiği ve davanın süresinde açıldığı, alınan bilirkişi raporu doğrultusunda davalı Bakanlığın yetki tespitine ilişkin kararının yerinde olduğu ve gerekli çoğunluğun sağlandığı, dosya kapsamına ve mevcut delil durumuna göre yapılan inceleme sonucunda, İlk Derece Mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde, usul ve esas yönünden kanuna aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; müvekkili Şirketin merkezinin ...'da bulunduğunu, Şirketin ...'dan yönetildiğini, ... ve Çerkezköy'de bulunan işyerlerinin ...’daki merkeze bağlı yer niteliğindeki birimler olduğunu, bu durumun ticaret sicil kayıtları ve dosyaya sunulan bilirkişi heyet raporundan da açık ve net bir şekilde anlaşıldığını, müvekkili Şirketin ...'daki işyerinde üretimin yapıldığı; ... ve ...'daki işyerlerinde ise ... fabrikasında üretilen bu malların depolaması ve satışı faaliyetlerinin gerçekleştirildiği, bu nedenle işbu üç birimin aynı işyeri organizasyonu dâhilinde olduğu, yönetimde birlik ve amaçta birlik kriterlerini haiz ... bir işyeri olduğunu belirterek temyiz başvurusunda bulunmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun’un 5 inci maddesinin ikinci fıkrası şu şekildedir:
“Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
5. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 30.....2020 tarihli ve 1474585 sayılı yetki tespit kararı ile davacı işverene ait (1337716.016) sicil numaralı işyerinde başvuru tarihi olan 09.....2022 tarihi itibarıyla 114 işçinin çalıştığı ve davalı Sendika üyesi sayısının da 71 olduğu gerekçesiyle metal işkolunda kurulu davalı Sendikanın toplu ... sözleşmesi yapabilmek için gereken çoğunluğu sağladığı tespit edilmiştir.
3. İlk Derece Mahkemesince davacının sahibi olduğu ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda kayıtlı (1365861.034) ve (1111577.059) işyeri sicil numaralı iki işyerinin aynı ... organizasyonu kapsamında yer aldığı ve yetki tespitinde dikkate alınması gerektiği kabulü ve davalı Sendikanın işletme toplu ... sözleşmesi yapma yetkisi bulunduğundan bahisle davanın reddine hükmedilmiştir.
4. İşverenin farklı işkolunda yer alan başkaca işyerinin de yetki tespitinde nazara alınması gerektiği iddiası, esas itibarıyla itiraz konusu işyeri bakımından işkolu itirazı niteliğindedir. 6356 sayılı Kanun’un 5 inci maddesinde belirtilen açık düzenleme gereği, bu itiraz mevcut yetki uyuşmazlığında ileri sürülemez ve bu talep ancak bir sonraki dönem için geçerli olabilir. Diğer taraftan, hukuk devleti kavramı çerçevesinde hukuki belirlilik ve hukuki öngörülebilirlik ilkeleri nazara alındığında, uyuşmazlığın yetki tespiti için başvuru tarihindeki hukuki duruma göre değerlendirilmesi gerektiği de tartışmasız olup, bu anlamda olmak üzere başvuru tarihi itibarıyla farklı işkollarında yer alan birim yahut işyerlerinin ... bir işyeri yahut işletme niteliğinde kabul edilmesi mümkün değildir. Nitekim işçi sendikasının Bakanlık kayıtlarına güvenerek örgütlenme faaliyetini yürüttüğü ve çoğunluk tespitine dair talepte bulunduğu gözetildiğinde, yetki tespit başvuru tarihinden sonra ileri sürülen işkolu itirazının dikkate alınması yukarıda belirtilen ilkelere aykırılık teşkil edecektir.
5. Bu itibarla davacı işverenin farklı işkolunda yer alan işyerlerinin de dikkate alınması gerektiğine dair itirazı nazara alınamayacağından İlk Derece Mahkemesince (1365861.034) ve (1111577.059) işyeri sicil numaralı iki işyerinin de aynı ... organizasyonu kapsamında yer aldığı ve yetki tespitinde dikkate alınması gerektiğine dair gerekçesi isabetli olmayıp bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden, sonucu itibarıyla doğru bulunan İlk Derece Mahkemesi kararının gerekçesinin değiştirilerek ve düzeltilerek onanması, 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin dördüncü fıkrası hükmü gereğidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı vekilinin Bölge Adliye Mahkemesince yapılan değerlendirmeye yönelik temyiz itirazlarının kabulü ile sonucu itibarıyla doğru olan Bölge Adliye Mahkemesi kararının gerekçesinin değiştirilerek ve düzeltilerek ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.