"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2022/149 E., 2023/271 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı ... ... Giresun Doğalgaz Dağıtım AŞ (... Şirketi) vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 05.04.2010 tarihinde davalı San-... İnşaat San. ve Tic. AŞ'de (San-... Şirketi) çalışmaya başladığını, 02.07.2010 tarihinden itibaren ise asıl işveren olarak davalı ... Şirketi ve alt işveren olarak da San-... Şirketi bünyesinde fesih tarihi olan 10.10.2018 tarihine kadar çalıştığını, ... sözleşmesinin haklı bir neden bulunmaksızın feshedildiğini, alacaklarının ödenmediğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile fazla çalışma, ... bayram ve genel tatil, hafta tatili, yıllık izin ücreti ve ödenmeyen ücret alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... Şirketi vekili cevap dilekçesinde; davacının talep ettiği alacakların zamanaşımına uğradığını, davaya konu alacaklardan müvekkilinin sorumlu olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı San-... Şirketi davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 21.09.2020 tarihli, 2018/433 Esas, 2020/490 Karar sayılı kararıyla; davalı ... Şirketi ile diğer davalı arasında 2013 yılında imzalanan sözleşme ve davalı ... Şirketi tarafından davacının hesabına ödeme yapıldığı gözetildiğinde 25.01.2013 tarihi itibarıyla davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi olduğu, davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı, ödenmeyen fazla çalışma, ... bayram ve genel tatil ile yıllık izin ücretinin bulunduğu, ücret alacağı ödendiğinden ücret alacağı bakımından karar verilmesine yer olmadığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmişir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... Şirketi vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 28.10.2021 tarihli, 2021/286 Esas, 2021/3005 Karar sayılı kararıyla; dosyadaki mevcut delil durumu ve ileri sürülen istinaf sebeplerine göre İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönden kanuna aykırı bulunmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... Şirketi vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 12.01.2022 tarihli ve 2021/12974 Esas, 2022/134 Karar sayılı ilâmı ile; temyiz eden davalının sorumluluğunun belirlenmesine yönelik olarak Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalılar arasında imzalanan "Doğalgaz Dağıtım Projesi Yapım ve Montaj Yüklenici / İnşaat İşi" sözleşmelerinin dosyaya sunulduğu, davacı tanıklarının emir ve talimatları davalı ... Şirketinden aldıklarına ilişkin beyanları dikkate alındığında davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin bulunduğu, davacının ödenmeyen alacaklarının bulunduğu, ücret alacağı ödendiğinden bu alacak yönünden karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... Şirketi vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... Şirketi vekili; müvekkili Şirkete husumet yöneltilemeyeceğini, müvekkili Şirketin doğalgaz boru hattı inşaat işini alanında uzman Enerji Piyasası ve Denetleme Kurumu tarafından verilen sertifika sahibi diğer davalıya anahtar teslim olarak verdiğini, asıl işveren olmadığını, davacının talep ettiği alacaklardan sorumluluğunun bulunmadığını, ayrıca tanık beyanlarının hükme esas alınmaya elverişli olmadığını belirterek davanın reddi istemiyle temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; davalılar arasındaki hukuki ilişkinin niteliği, bu bağlamda davalı ... Şirketinin talep konusu alacaklardan hukuki sorumluluğunun bulunup bulunmadığı ile varsa sınırına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 4857 sayılı ... Kanunu’nun (4857 Sayılı Kanun) "Tanımlar" kenar başlıklı 2 nci maddesinin ilgili bölümü şöyledir:
"...
Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde ... alan ve bu ... için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile ... aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, ... sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu ... sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur.
Asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak çalıştırılmaya devam ettirilmesi suretiyle hakları kısıtlanamaz veya daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi kurulamaz. Aksi halde ve genel olarak asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görürler. İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışında asıl ... bölünerek alt işverenlere verilemez."
3. Dairemizin 14.01.2021 tarihli ve 2018/5428 Esas, 2021/1037 Karar sayılı ilâmının ilgili bölümü şöyledir:
"...
Sözleşme konusu faaliyetlerin ... bir yüklenicinin yönetimi altında gerçekleştirilmesi ve eserin, ... sahibince bir bütün olarak faydalanabileceği hale getirilmesinin taahhüt edildiği sözleşmelere “anahtar teslim inşaat sözleşmesi” denilmektedir. Burada önemli olan, işin baştan sona kadar yüklenici tarafından tamamlanmasıdır. Bu nedenle, malzemenin kim tarafından sağlandığı önem arz etmez. Başka bir anlatımla, malzemenin tamamı ... sahibi tarafından sağlanmış olsa bile sözleşmenin anahtar teslimi niteliği ortadan kalkmaz (BİRBEN, Erhan, “... Kanunu’nun 2. Maddesindeki Müteselsil Sorumluluk Bakımından Anahtar Teslimi İnşaat Sözleşmesi Kavramı ve Bu İlişkiye Bağlanan Hukuki Sonuçlar”, ... Hukukunda Yeni Yaklaşımlar, s. 7 vd.).
Anahtar teslimi inşaat sözleşmelerinde, hak edişlerin düzenlenmesi, kontrol edilmesi, işin seviyesi, malzeme ve işçilik standardının incelenmesi, arsa sahibinin yapacağı bir iştir. ... Borçlar Kanunu’nun 474 ve 477.maddeleri uyarınca yüklenicinin ayıptan sorumlu olabilemesi için ... sahibinin, teslim aldığı eseri, muayene etmesi ve varsa ayıplarını yükleniciye bildirmesi gerekir.
İnşaat işlerinde çok basit imalat hatalarının dahi, zamanında düzeltilmemesi halinde işin sonunda yapıdan beklenen fonksiyonların bir kısmının sağlanmamasına, hatta taşıyıcı sistem imalatındaki hatalar oluştuktan sonra hemen müdahale edilmemesi durumunda yapının hiç kullanılmamasına neden olabilir. Yapım işinin gidişatından ... sahibinin hiçbir şekilde haberdar olmaması, işin yapım aşamasından tümüyle uzak kalması, sözleşme konusu eser tamamlandığında eserden beklenen fonksiyonların tamamen karşılanmamasına yol açabilir. İnşaat sözleşmesine konu işlerin çok detaylı olması nedeniyle, doğrudan ... sahbinin taşınmazı üzerinde yapılan imalattaki bir hatanın üzerine yeni imalatların yapılması ve böylece zincirleme olarak hatalı bir imalat yapılmasına yol açılması ihtimal dahilindedir. Tüm bu nedenlerle, ... sahibinin yapım işi devam ederken denetim faaliyetlerinde bulunması ve yüklenicinin imalatının hatalı veya sözleşmeye, şartnameye, projeye ve hatta mevzuata aykırı olanlar hakkında müdahalede bulunması, işi durdurması ve ... değişikliği emirleri vermesi inşaat işinin gereğidir (BİRBEN, Adı geçen makale, s. 9 vd.).
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun bir kararında belirttiği gibi, '...Öncelikle belirtilmelidir ki, yapılmış olan eser sözleşmesinde işin kaliteli ve işyeri disiplini amacıyla bir kısım hükümlerin yer alması, inşaat sahipliği dışında asıl işverenlik sıfatını doğuracak, işi alanın bağımsız işveren kimliğini ortadan kaldıracak bir etmen değildir. Borçlar Kanunu’nun 357.maddesi uyarınca, eserin imalinde kullanılacak malzemeyi yüklenici temin edebileceği gibi tarafların kararlaştırmaları üzerine malzeme ... sahibi tarafından da sağlanabilir. Bu durum malzemelerin özenli kullanılması, hesap verme ve artan kısımlarını iade borcu, ihbar yükümlülüğü gibi konularda mükellefiyetler yüklemekte olup taraflar arasındaki hukuki ilişkinin niteliğine etkisi bulunmamaktadır.' (20.12.2006, 2006/21-796-2006/812).
..."
4. Dairemizin 27.01.2022 tarihli ve 2022/8 Esas, 2022/1346 Karar sayılı ilâmının ilgili bölümü şöyledir:
"...
Diğer taraftan 4857 sayılı ... Kanunu’nun 36. maddesinde, “Genel ve katma bütçeli dairelerle mahalli idareler veya kamu iktisadi teşebbüsleri yahut özel kanuna veya özel kanunla verilmiş yetkiye dayanılarak kurulan banka ve kuruluşlar; asıl işverenler müteahhide verdikleri her türlü bina, köprü, hat ve yol inşası gibi yapım ve onarım işlerinde çalışan işçilerden müteahhit veya taşeronlarca ücretleri ödenmeyenlerin bulunup bulunmadığının kontrolü, ya da ücreti ödenmeyen işçinin başvurusu üzerine, ücretleri ödenmeyen varsa müteahhitten veya taşeronlardan istenecek bordrolara göre bu ücretleri bunların hakedişlerinden öderler” şeklinde kurala yer verilmiştir. Bu düzenlemeye göre ihale makamı, işçi ücretlerinin ödenip ödenmediğini kontrol etmek durumundadır. Yapılacak olan kontrol ya da işçinin başvurusu üzerine ödenmeyen ücretlerin bulunduğunun tespit edilmesi halinde, belli şartlarla ihale makamının sorumluluğu söz konusu olur.
Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise, işçilerin her hak ediş dönemi için olan ücret alacaklarının üç aylık tutarından fazlası hakkında adı geçen idarelere herhangi bir sorumluluk düşmeyeceği öngörülmüştür. Yine ihale makamının kıdem ve ihbar tazminatı ile kullandırılmayan izinler sebebiyle herhangi bir sorumluluğu söz konusu değildir.
Yargıtay'ın kararlılık kazanmış olan uygulamasına göre, anahtar teslimi suretiyle ihale edilen işlerde, kamu makamlarının fazla çalışma, hafta tatili ile bayram ve genel tatili alacakları yönlerinden sorumluluğu bulunmamaktadır (Yargıtay 9.H.D. 19.1.2010 gün 2009/12074 E, 2010/378 K.)..."
3. Değerlendirme
Somut uyuşmazlıkta her ne kadar davacının davalı ... Şirketinde çalıştığı anlaşılmakta ise de ilâmın İlgili Hukuk kısmında belirtilen Dairemiz kararları ile dosya kapsamındaki tüm bilgi, belgeler, tanık beyanları ve özellikle davalılar arasında düzenlenen "Doğalgaz Dağıtım Projesi Yapım ve Montaj Yüklenici/İnşaat İşi" sözleşmesi dikkate alındığında; taraflar arasında belirli bir işin yapılıp teslim edilmesine ilişkin anahtar teslim işini konu alan bir eser sözleşmesi bulunduğu anlaşılmaktadır. Şu hâlde İlk Derece Mahkemesince davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğu gerekçesiyle davalı ... Şirketi bakımından da kıdem ve ihbar tazminatları ile fazla çalışma, ... bayram ve genel tatil ile yıllık izin ücreti alacakları taleplerinin kabul edilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davalı ... Şirketine iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
18.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.