"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 31. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı işyerinde 01.03.2007 tarihinde motor ve mekanik ustası olarak işe başladığını, aylık 3.500,00 TL net ücretle çalıştığını, fazla çalışma ve hafta tatili çalışmalarının karşılığının ödenmediğini, ... ... ve resmî tatillerde çalıştığını, yıllık izin kullandırılmadığını, son üç yıllık ücretinin önemli bir kısmının ödenmediğini veya eksik ödendiğini, 30 aylık ücret alacağına ilişkin araç devri yapılacağı konusunda davalı ile anlaştıklarını, ancak davalının vazgeçtiğini, müvekkilinin ... sözleşmesini haklı olarak feshettiğini iddia ederek kıdem tazminatı ile ücret, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, resmî tatil ücreti ve yıllık izin ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının 01.03.2007-20.05.2017 tarihleri arasında asgari ücret üzerinden, işçi sıfatı ile çalıştığını, tüm alacaklarının ödendiğini, 3 yıldır ücretinin ödenmediği iddiasının hayatın olağan akışına aykırı olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının 01.03.2007-20.05.2017 tarihleri arasında davalı işyerinde işçi olarak çalıştığı, davalı tarafından davacının işten çıkışının Kuruma Kod 4 (belirsiz süreli ... sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi) olarak bildirildiği, davacının kıdem tazminatına hak kazandığı, davalı işverence fazla çalışma, ... ... ve genel tatil ücretlerinin ödendiğinin ispatlanamadığı, davacının yıllık izinlerini kullandığının ispatlanamadığı, bu nedenle 170 günlük yıllık izni bulunduğunun anlaşıldığı, yaklaşık üç yıldır ücret almadan çalışmanın hayatın olağan akışına aykırı olduğu gerekçeleriyle davanın kısmen kabulüne karar vermiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde; ücretin ödendiğini ispat külfetinin davalı işverende olduğunu, işverence ücretin ödendiğine yönelik belge sunulmadığını ve ücretin ödendiğinin ispat edilemediğini, rapora karşı itirazların değerlendirilmediğini, hakkaniyet gerekçe gösterilerek talebin reddinin yargı kararlarına aykırı olduğunu, davalı tarafın ıslaha cevap dilekçesinde fazla çalışma ücretine ilişkin zamanaşımı def'inde bulunmamasına ve cevap dilekçesinde hafta tatili alacağına ilişkin zamanaşımı def'inde bulunmamasına rağmen bulunulmuş gibi hesaplama yapılmasının hatalı olduğunu, hafta atili ücreti talebinin reddinin hatalı olduğunu, hafta tatilinde çalışıldığının tanık ifadeleriyle ... olduğunu, fazla çalışma ve genel tatil ücreti üzerinden %30 indirim uygulanmasının kanuna ve hakkaniyete aykırı olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde; taraflar arasındaki ilişkinin adi ortaklık ilişkisi olduğundan görevli mahkemenin asliye hukuk mahkemesi olduğunu, davacının belirsiz alacak davası olarak açılamayacağını, taleplerin zamanaşımına uğradığını, aldığı ücret ile geçimini sağlayan bir işçinin 26 ay ücret almadan çalışmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, işyerinde çalışırken kendi ... ve hesabına çalışan ve 5 ay süre ile işe gelmeyen davacıya kıdem tazminatı ödenmesinin adalete ve hakkaniyete aykırı olduğunu, 2017 Ocak - Mayıs ayları arasında başka işyerinde çalıştığını, bu dönemin hesaplamaya dâhil edilemeyeceğini, davacının fazla çalışma saatlerinde dahi aynı anda kendi adına hasar onarım işi alıp şahsi müşterilerinin işini yaptığını, bu çalışma şeklinde fazla çalışma saatinin söz konusu olmadığını, yıllık izin hesabında davacının işe gelmediği, eğitime gittiği dönemlerin dikkate alınmadığını ileri sürülerek İlk Derece Mahkemesi kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; sözleşmenin davacı tarafından feshedildiğinin kabul edildiği, daha sonra davalı tarafından feshedilmesi mümkün olmadığı için davalının sözleşmenin kendisince feshedildiği iddiasına itibar edilmediği ve devamsızlık olarak gösterilen fesih sebebi hakkında değerlendirme yapılmasına gerek görülmediği, davacının 24.05.2017 tarih ve 11456 yevmiye numaralı fesih bildiriminde 90.000,00 TL ücret alacağı bulunduğunu belirttiği, 59 AC 436 plakalı aracın hasarı sebebiyle sigorta şirketinden gelecek parayı ve satışından elde edilecek geliri tahsil etmesi için 01.09.2017 tarihine kadar geçerli vekâlet verilmesi ve buna rağmen ayrıca münferiden hasar bedelinin tahsili için gereken işlemleri yapma yetkisi verilmesine dair 27.07.2017 tarih ve 21228 yevmiye numaralı ihtarname ile davalı tarafından davacıya 02.....2017 tarihinde, sözleşmenin feshinden sonra gönderdiği ihtarnamede, taraflar arasında varılan anlaşmadan bahsedilmesinin, anlaşmanın içeriğinin tespiti mümkün olmasa da davacının 59 AC 436 plakalı aracın kendisine devredileceği sözünün verildiğine dair iddiası ile örtüştüğü ve ücretlerin ödendiğini ispat külfeti kendisine ait olan davalı işveren yükümlülüğünü yerine getiremediğinden davacının ücret alacağına karşılık 59 AC 436 plakalı aracın satışından ve hasarlı olması nedeniyle sigorta şirketinden alınacak paradan, ücret alacağının kapatılması için davacıya vekâletname verdiğine ve ücret alacağı bulunduğuna dair davacı iddiasının dosya kapsamına uygun olduğu ve esasen davalının da zımnen kabulünde olduğunun kabul edilebileceği kanaati oluştuğu belirtilerek davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... sözleşmesinin kim tarafından feshedildiği, feshin haklı nedene dayanıp dayanmadığı, taraflar arasındaki ilişkinin hukuki niteliğinin ne olduğu ile ücret, fazla çalışma ve yıllık ücretli izin alacaklarının ispatı ile hesaplanması noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 ... maddesi, 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 24, 32, 41, 47, 53 ve 59 uncu maddeleri, mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun hâlen yürürlükte olan 14 üncü maddesi.
2. 6100 sayılı Kanun'un "Hâkimin davayı aydınlatma ödevi" kenar başlıklı 31 ... maddesi şu şekildedir:
"(1) Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir. "
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. 4857 sayılı Kanun'un 59 uncu maddesinde, ... sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi hâlinde, işçiye kullandırılmayan yıllık izin sürelerine ait ücretlerin son ücret üzerinden ödeneceği hükme bağlanmıştır. Yıllık izin hakkının ücrete dönüşmesi için ... sözleşmesinin feshi şarttır. Bu noktada, sözleşmenin sona erme şeklinin ve haklı nedene dayanıp dayanmadığının önemi bulunmamaktadır. Yıllık izinlerin kullandırıldığı noktasında ispat yükü işverene aittir. İşveren yıllık izinlerin kullandırıldığını imzalı izin defteri veya eşdeğer bir belge ile kanıtlamalıdır.
3. 6100 sayılı Kanun'un 31 ... maddesinde, hâkimin davayı aydınlatma ödevi düzenlenmiş olup madde uyarınca, hâkimin uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında taraflara açıklama yaptırabileceği, soru sorabileceği ve delil gösterilmesini isteyebileceği düzenlenmiştir.
4. Somut uyuşmazlıkta, davalıya ait işyerinde 10 yıl, 2 ay, 23 ... çalışması bulunan davacının çalışma süresi boyunca hiç izin kullanmadığı kabul edilerek yıllık ücretli izin karşılığı alacak hesabı yapılmıştır. Davacının 10 yıllık çalışma süresi boyunca hiç izin kullanmadan çalışması hayatın olağan akışına aykırı bulunduğundan, 6100 sayılı Kanun'un İlgili Hukuk bölümünde yer verilen 31 ... maddesinde düzenlenen hâkimin davayı aydınlatma ödevi çerçevesinde; Mahkemece, davacı asılın çalışma süresi boyunca yıllık ücretli izin kullanıp kullanmadığı, kullanmış ise kaç ... kullandığı konusunda beyanı alınmalı bundan sonra sonucuna ve tüm dosya kapsamına göre bir karar verilmelidir.
5. Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının son üç yıllık ücret alacağının önemli bir kısmının ödenmediğini veya eksik ödendiğini, 30 aylık ücret alacağına karşılık olarak kendisine 59 AC 436 plakalı aracın devrinin yapılacağı konusunda uzlaşıldığını, söz konusu devrin yapılması amacıyla davacının vekil tayin edildiğini, ancak araç devri yapılmadığını ve ücret alacağının ödenmediğini iddia etmiştir. Bölge Adliye Mahkemesince ücretlerin ödendiğini ispat külfeti kendisine ait olan davalı işverenin yükümlülüğünü yerine getiremediği, davalı tarafça fesihten sonra gönderilen ihtarnamede taraflar arasında varılan anlaşmadan bahsedilmesinin, davacının 59 AC 436 plakalı aracın kendisine devir edileceği sözünün verildiğine dair iddiası ile örtüştüğü, davacının ücret alacağına karşılık 59 AC 436 plakalı aracın satışından ve hasarlı olması nedeniyle sigorta şirketinden alınacak paradan, ücret alacağının kapatılması için davacıya vekâletname verdiğine ve ücret alacağı bulunduğuna dair davacı iddiasının dosya kapsamına uygun olduğu gerekçesiyle ücret alacağının hüküm altına alınmasına karar verilmiştir.
6. Davalı işyerinde 10 yılı ... süredir çalışan davacının yaklaşık üç sene boyunca ise hiç ücret almadan çalışması hayatın olağan akışına aykırıdır. Diğer yandan, davalıya ait banka hesaplarının incelenmesinden davacıya ait hesap numarasına çeşitli tarihlerde değişen tutarlarda ödemeler yapıldığı ve ödeme açıklamalarının bulunmadığı anlaşılmaktadır. Mahkemece, 6100 sayılı Kanun'un İlgili Hukuk bölümünde yer verilen 31 ... maddesi kapsamında ücret alacağı talebinin açıklığa kavuşturulması için davacı asıl çağırılarak yaklaşık 3 sene boyunca hiç ücret almadan geçimini nasıl temin ettiği ve davalının hesabından havale edilen miktarların ücret karşılığı olup olmadığı konusunda beyanı alındıktan sonra sonra sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.