"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1884 E., 2022/2293 K.
DAVA TARİHİ : 05.11.2020
KARAR : Davacı ve davalılardan ... vekillerinin istinaf başvurularının kabulü ile davanın reddi
TEMYİZ EDENLER : Davacı vekili ve davalı ... vekili
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... ... Mahkemesi
SAYISI : 2020/901 E., 2022/217 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı ve davalılardan ... ... ... Elektrik Üretim AŞ (... AŞ) vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı ve davalı ... AŞ (...) vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 1999 yılının Nisan ayından itibaren ... bünyesinde kazan işletme bölümünde tablocu olarak çalıştığını, 21.....2015 tarihli özelleştirme sonrasında da çalışmaya devam ettiğini, özelleştirmeye ilişkin ihale şartnamesinde çalışanların haklarının korunacağı düzenlenmesine rağmen mevzuata aykırı olarak işçilik alacaklarının ödenmediğini, toplu ... sözleşmesi hükümleri devam etmesi gerekmesine rağmen 21.11.2015 tarihinde başka bir toplu ... sözleşmesinin imzalandığını, aynı tecrübe ve çalışma süresine sahip ... işçileri ile davacı arasında fark oluştuğunu, 2001/23EC sayılı Avrupa Birliği Yönergesi ile işyeri devrinin olası sonuçları hakkında bilgilendirme yükümlülüğünün getirildiğini, kazanılmış hakların korunacağının ve mevcut toplu ... sözleşmesinin devralan işvereni bağlayacağının düzenlendiğini, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 38 inci maddesinde işyeri devri hâlinde mevcut toplu ... sözleşmesinden doğan hak ve borçların ... sözleşmesi hükmü olarak devam edeceğinin hükme bağlandığını, 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanunu ile de söz konusu hususların güvence altına alındığını, davacının özelleştirme öncesi ücret bordroları incelenerek özelleştirme sonrası bordrolarla karşılaştırılması sonucu ortaya çıkan farkların davacıya ödenmesi gerektiğini ileri sürerek ilave tediye, ücret, ikramiye, prim, bedelsiz yemek ve iaşe bedeli, koruyucu malzeme ve giyim bedeli, sosyal yardım, elektrik yardımı, denge tazminatı, vardiya tazminatı, ... güçlüğü tazminatı, bakım tazminatı, fazla çalışma fark alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... AŞ vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunduklarını, davacının somutlaştırma yükünü yerine getirmediğini, uygulanması gerektiğini iddia ettiği toplu ... sözleşmelerinde dahi adı geçmeyen alacak kalemlerini talep ettiğini, işyerinin özelleştirme sonucu 22.....2015 tarihinde devralındığını, devir tarihinde süresi biten 15. Dönem İşletme Toplu ... Sözleşmesi'nin ... sözleşmesi hükmü olarak devam edeceğinin ilgili mevzuatta öngörüldüğünü, davacıya ödenmesi gereken tüm ödemelerin eksiksiz tahakkuk ettirilerek ödendiğini, devirden sonra 01.12.2015 tarihinde 1. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nin yürürlüğe girdiğini ve bu tarihten sonra mevcut iddialarla talep edebileceği hiçbir alacak kalemi bulunmadığını, davalı Şirketin özel hukuk tüzel kişisi olup kamu vasfı bulunmadığını, 15. ve 16. Dönem İşletme Toplu ... Sözleşmeleri'nin Tes ... ile Kamu İşverenleri Sendikası arasında imzalandığını, davalı Şirket ile Tes ... arasında ise 01.12.2015-30.11.2018 ve 01.12.2018-30.11.2021 yürürlük süreli 1. ve 2. Dönem Toplu ... Sözleşmeleri'nin imzalandığını, önceki işverenle imzalanmış olan toplu ... sözleşmesinin hükümsüz olduğunu, toplu ... sözleşmesi ile parasal konuda işçi aleyhine değişiklik yapılabileceğini, ancak davacının eline geçen net ücrete bakıldığında aleyhine bir değişiklik yapılmadığını, birim ücretinin ciddi oranda yükseltilerek herhangi bir hak kaybına yol açılmadığını, davacının işe girdikten yaklaşık 5 sene sonra işverene ya da Sendikaya bildirimde bulunmaksızın geriye dönük alacaklarının ödenmediğini iddia etmesinin kötüniyet göstergesi olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde ve husumet itirazında bulunduklarını, davacının özelleştirme öncesi kadrolu işçi olarak çalıştığını, özelleştirme sonrası tüm hak ve vecibeleri ile ... AŞ'ye devredildiğini, devir sonrası sorumlu tutulabilecekleri bütün şartların ortadan kalktığını, ... AŞ ile yeni bir toplu ... sözleşmesi imzalandığını ve uygulamaya konulduğunu, davacının özelleştirme sonrası ... AŞ’de çalışmış olması hâlinde talep edilen alacakların tamamından ... AŞ’nin sorumlu olacağını, Kurumun talep edilen alacaklarla ilgisi ve taraf sıfatı bulunmadığını, davacının toplu ... sözleşmesi kapsamında olmadığını, sendika üyeliğinin araştırılması gerektiğini, muvazaa iddiasının kabul edilemeyeceğini, özelleştirme sonrası dönem ile ilgili iddialarının dinlenemeyeceğini, talep edilen faiz ve faiz oranını kabul etmediklerini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı ...'ın özelleştirmeden sonraki döneme ilişkin herhangi bir sorumluluğunun bulunmadığı, davacıya ... döneminde yürürlükte olan toplu ... sözleşmesine göre denge tazminatları ödendiği gibi davalı tarafından zamanaşımı def'i ileri sürüldüğünden söz konusu dönemin zamanaşımına uğradığı, ... AŞ ile işçinin üye olduğu Tes ... Sendikası arasında düzenlenen toplu ... sözleşmesinde denge tazminatı düzenlenmediğinden davacının denge tazminatı talep edemeyeceği, toplu ... sözleşmesi hükümleri, 6356 sayılı Kanun'un 38 inci maddesi ve zamanaşımı def'i dikkate alındığında davacının fark ücret alacağının bulunmadığı, sendika ile ... AŞ arasında düzenlenen toplu ... sözleşmelerinde herhangi bir ikramiye düzenlenmesinin bulunmadığı, davacının önceki döneme ilişkin ödenmeyen ikramiye alacağının bulunduğu, yeni yapılan toplu ... sözleşmelerinde ilave tediye ödemesinin kaldırılmış olması ve ... AŞ'nin kamu işvereni olmaması nedeniyle bu alacağın talep edilmesinin mümkün olmadığı, bedelsiz yemek iaşe bedel alacağı, koruyucu malzeme ve giyim bedeli alacağı talebinin reddi gerektiği, Tes ... Sendikası ile ... arasında imzalanan 01.03.2015-28.02.2017 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinde ve ... AŞ ile Tes ... Sendikası arasında yapılan toplu ... sözleşmesinde hizmet teşvik primi, vardiya tazminatı, bakım tazminatı düzenlemesi bulunduğu ve davacının ödenmeyen alacaklarının bulunduğu, elektrik yardımı ve bakım tazminatı alacaklarının bulunduğu ancak zamanaşımına uğradığından reddi gerektiği, gerek ... gerekse ... AŞ yönünden toplu ... sözleşmelerine göre davacının fazla çalışma alacağının bulunduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı ... AŞ vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili; eksik inceleme ile karar verildiğini, özelleştirilen işyerinde davacı ve diğer ... arkadaşlarının işçilik haklarının korunacağının işyerinin özelleştirilmesini düzenleyen ihale şartnamesinde de düzenlendiğini, ihale şartnamesine, 4857 sayılı ... Kanunu'na (4857 sayılı Kanun) ve mevzuata aykırı olarak işçilik alacaklarının ödenmediğini, toplu ... sözleşmesi hükümlerinin devam etmesi gerekmesine rağmen 21.11.2015 tarihinde başka bir toplu ... sözleşmesinin imzalandığını, 16. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nin 01.03.2015- 28.02.2017 yürürlük süreli olduğunu, 20.....2015 olan özelleştirme tarihinden sonra 16. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nin yürürlük tarihi olan 28.02.2017 tarihine kadar müvekkilinin 16. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nden yararlanması gerektiğini, verilen kararın vekâlet ücreti ve yargılama giderleri yönünden de hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... AŞ vekili; eksik inceleme ile karar verildiğini, İlk Derece Mahkemesi tarafından uyuşmazlığın hatalı tespit edildiğini, kararın gerekçesinin yeterli olmadığını, davacının, davalı Şirketin tarafı olmadığı diğer davalı ... ile Tes ... Sendikası arasında imzalanan 01.03.2015-28.02.2017 yürürlük süreli 16. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'ne göre fark alacak talebinde bulunduğunu, söz konusu toplu ... sözleşmenin Şirket yönünden uygulama alanı bulmadığından davanın reddi gerektiğini, devir tarihinden sonra imzalanan 16. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nin Şirket yönünden uygulanamayacağını, alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının fark ücret alacağının reddine karar verilmesi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; özelleştirme sözleşmesinin yapıldığı tarihin 22.....2015 ve 16. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nin imza tarihinin 16.09.2015 olduğu, özelleştirme sözleşmesinin imzalandığı tarihte davacının yararlanmakta olduğu toplu ... sözleşmesinin 15. Dönem Toplu ... Sözleşmesi olduğu, özelleştirme sonrası işyerinin kamu işyeri vasfının bulunmadığı ve davalının kamu işverenlerine yönelik 16. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nin tarafı da olmadığı dikkate alındığında, davacının 16. Dönem Toplu ... Sözleşmesi hükümlerinden yararlanamayacağının kabul edilmesi gerektiği, 16. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nin geçici 4 üncü maddesinde de bu durum öngörülerek istisnai düzenleme yapıldığı, bu düzenleme ile 16. Dönem İşletme Toplu ... Sözleşmesi'nin yürürlük başlangıç tarihi (01.03.2015) ile imza tarihi (16.09.2015) arasında ...’a ait özelleştirilen işyerlerinin 16. Dönem İşletme Toplu ... Sözleşmesi'nin kapsamı dışında olduğunun anlaşıldığı, söz konusu muafiyet düzenlemesi ile özelleştirilerek toplu ... sözleşmesi kapsamından çıkan işçiler ile ilgili işbu toplu ... sözleşmesinin yürürlük başlangıç tarihi ile devir tarihine kadar oluşan ücret ve diğer tüm ödemelere ilişkin farkların talepleri hâlinde ... tarafından ödeneceğinin kararlaştırıldığı, 15. Dönem İşletme Toplu ... Sözleşmesi'nin yürürlüğünün sona erdiği tarihten (01.03.2015) özelleştirme tarihine (22.....2015 tarihine) kadar, davacının yararlanabileceği bir toplu ... sözleşmesi bulunmadığından devralan işyerinde 1. Dönem Toplu ... Sözleşmesi yapılana kadar devreden işyerinde yararlandığı 15. Dönem Toplu ... Sözleşmesi hükümlerinden yararlanmaya devam edeceği, 1. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nde, 15. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nde tanımlanan hakların muhafaza edileceğine dair bir hüküm bulunmadığı gibi ilave tediye, ikramiye, sosyal yardımlar gibi 15. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nde bulunan birtakım hakların da kaldırıldığı, toplu ... sözleşmelerinin bağımsızlığı ve düzen ilkesi uyarınca bu durumun hukuka uygun olduğu ve 4857 sayılı Kanun’un 22 nci ve 62 nci maddelerinin ihlali anlamına gelmediği, davacının 16. Dönem Toplu ... Sözleşmesi hükümlerinden yararlandırılarak 01.12.2015 tarihine kadar fark ücret alacaklarının hesaplanmasının hatalı olduğu, davalı ... AŞ'nin istinaf başvurusunun yerinde olduğu, 16. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nin geçici 4 üncü maddesine göre davalı ...’ın, 15. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nin yürürlüğünün sona erdiği tarihten (01.03.2015) özelleştirme tarihine (22.....2015 tarihine) kadar sorumlu olduğu, ancak davalı ... tarafından zamanaşımı def’inde bulunulduğundan söz konusu dönemden kaynaklanan alacakların zamanaşımı nedeniyle reddi gerekirken İlk Derece Mahkemesince farklı gerekçeyle davanın reddine karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle davacı ve davalı ... AŞ vekilinin istinaf başvurusunun kabulüyle İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; müvekkili ile aynı işyerinde çalışan işçilerin emsal dava dosyalarının incelenmediğini, davacının çalışmasına devam ederken ...'a ait işyerinin 21.....2015 tarihinde özelleştirildiğini, ... ile ... AŞ’nin müştereken ve müteselsilen sorumlu olduklarını, davacı ve diğer aynı durumda çalışan ... çalışanlarına tüm haklarının korunarak çalışmalarına devam edeceklerine dair güvence verildiğini, bu sebeple çalışanların ihaleyi alan davalı Şirket bünyesinde çalışmalarına devam ettiklerini, davacının devir öncesindeki tüm işçilik haklarının davalı Şirket tarafından da karşılanmaya devam etmesi gerektiğini, davalı Şirketin, davacının rızasını almaksızın ve bildirimde bulunmaksızın hak kaybına uğramasına neden olduğunu, ... bünyesinde yer alan ve özelleşen ... ve Ovaakça Termik Santralleri çalışanlarının tüm kazanımlarının korunduğunu, 16. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nin yürürlük süresinin 01.03.2015-28.02.2017 tarihleri arası olduğunu, özelleştirme sözleşmesi incelendiğinde özelleştirmeyle işçi haklarının kısıtlanamayacağının hükme bağlandığını, bu nedenle özelleştirme tarihi olan 20.....2015 tarihinden sonra 16. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nin yürürlük süresi olan 28.02.2017 tarihine kadar davacının 16. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nden yararlanması gerektiğini, özelleştirme ile davacının gelirinin önemli ölçüde azalmasının kaçınılmaz hâle geldiğini, özelleştirme sonrası imzalanan toplu ... sözleşmelerinde ücretlerin artırıldığını ancak diğer sosyal haklardan sadece vardiya tazminatı ile işgücü tazminatının düzenlendiğini, yargılama giderleri, arabuluculuk giderleri, harçlar ve vekâlet ücretine ilişkin hükümlerin de bozmayı gerektirdiğini belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili; davanın hem esas yönünden hem de zamanaşımı yönünden reddine karar verilmesi gerektiğini belirterek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; davacının, işyeri devrinden sonra imzalanan ve 15. Dönem Toplu ... Sözleşmesi'nin sona erme tarihine (28.02.2015) kadar yürürlüğü geriye etkili olan 16. Dönem Toplu ... Sözleşmesi ile 2015 tarihli Kamu Toplu ... Sözleşmeleri Çerçeve Anlaşma Protokolü'nden yararlanıp yararlanamayacağı, devralan işyerinde imzalanan 1. Dönem ve 2. Dönem Toplu ... Sözleşmeleri ile devir öncesi ücretin düşürülüp düşürülmediği, yargılama gideri ve vekâlet ücreti noktalarındadır.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 326 ncı maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 6356 sayılı Kanun'un 34, 36, 37, 38 ve 39 uncu maddeleri, 4857 sayılı Kanun'un 6, 22, 32 ve 62 nci maddeleri, 6098 sayılı ... Borçlar Kanunu'nun 428 nci maddesi, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi.
3. Dairemizin 16.02.2022 tarihli ve 2022/817 Esas, 2022/1852 Karar sayılı ilâmının ilgi kısmı şöyledir:
"...
Bir tür centilmenlik anlaşması ve sosyal dialog mekanizması niteliği taşıyan söz konusu çerçeve anlaşma protokollerinin hukuki açıdan bir bağlayıcılığı yoktur. Yanlızca üyeleri arasında koordinasyonu sağlayan, karşılıklı iyiniyet çerçevesinde bağlayıcılığı olmayan ama taraflara yol gösteren bir mutabakat metni niteliğinde olup ancak ilgili konfederasyona bağlı yetkili sendikaların imzaladıkları toplu ... sözleşmeleri ile ... başına hukuki bir değeri olmayan çerçeve protokollerde yer alan hükümlerin bağlayıcı hale geldikleri görülmektedir.
2017 yılında çıkartılan 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 112. maddesi ile 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’na getirilen Ek 2. madde ile kamu kesimi toplu ... sözleşmesi çerçeve anlaşma prokollerinin hukuki niteliği değiştirilerek bağlayıcı nitelik kazandırılmıştır.
..."
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı ve davalı ... vekillerince temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderlerinin temyiz edenlere yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
26.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.