"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2482 E., 2023/2872 K.
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 60. ... Mahkemesi
SAYISI : 2023/62 E., 2023/171 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince yetkisizlik kararı verilerek talep hâlinde dosyanın yetkili mahkemeye gönderilmesine karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesinin 29.12.2022 tarihli kararıyla İlk Derece Mahkemesi kararının 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (6) ncı alt bendi uyarınca kaldırılmasına ve dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yapılan yargılama sonunda, yetkisizlik kararı verilerek talep hâlinde dosyanın yetkili Mahkemeye gönderilmesine karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının davalılara ait Kazakistan'daki işyerinde makine operatörü olarak çalıştığını, işçilik alacaklarının ödenmediğini ileri sürerek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, bakiye ücret alacağı, fazla çalışma ücreti, ... ... ve genel tatil ücreti ile hafta tatili ücreti alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... Yapı Dekorasyon İnşaat Makina San. Tic. Ltd. Şti. (... Yapı Şirketi) vekili cevap dilekçesinde; alacakların zamanaşıma uğradığını, davacı ile davalı Şirket arasında ... sözleşmesi bulunmadığını, davacının hiçbir zaman davalı Şirkette çalışmadığını savunarak davanın davalı Şirket yönünden husumetten ve esastan reddini istemiştir.
2. Davalı ... Grup Yol ... Mak. San. ve Tic. Ltd. Şti. (... Grup Şirketi) vekili cevap dilekçesinde; alacakların zamanaşıma uğradığını, davacının davalı Şirketten herhangi bir alacağının bulunmadığını, davacının davalı Şirkette hiç çalışmadığını savunarak davanın davalı Şirket yönünden husumetten ve esastan reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava dilekçesinde davalı Şirketlerin adresinin ... olarak gösterildiği, dosyada mübrez Ticaret Sicil Gazetesi kayıtlarına göre davalı Şirketlerin adresinin ...'da olduğu ve dava konusu işin yurt dışında yapıldığı, bu nedenle Mahkemenin yetkisiz olduğu, taraflar arasındaki uyuşmazlıkta davalı Şirketlerin merkez adresleri gereğince ... Anadolu Adliyesi ... Mahkemesinin yetkili olduğu gerekçesiyle Mahkemenin yetkisizliğine, talep hâlinde dosyanın yetkili ve görevli ... Anadolu ... Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ... Yapı Şirketi vekili; kararın Bölge Adliye Mahkemesi tarafından kaldırılmasından sonra İlk Derece Mahkemesince dava dilekçesinin davalılara tebliğ edildiğini, duruşma günü belirlendiğini ve yapılan ön inceleme duruşmasında tekrar yetkisizlik kararı verildiğini, İlk Derece Mahkemesinin taraflara ön inceleme aşamasında gerekli iki haftalık süreyi vermediğini, bu durumun delillerin toplanma ve sunulması konusunda hukuki dinlenilme yönünden hak ihlali oluşturduğunu, ön inceleme aşamasında verilen yetkisizlik kararının hak ihlaline ve ... yargılanma hakkına aykırı olduğunu belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... Grup Şirketi vekili; kararın Bölge Adliye Mahkemesi tarafından kaldırılmasından sonra İlk Derece Mahkemesince dava dilekçesinin davalılara tebliğ edildiğini, duruşma günü belirlendiğini ve yapılan ön inceleme duruşmasında tekrar yetkisizlik kararı verildiğini, Mahkemenin taraflara ön inceleme aşamasında gerekli iki haftalık süreyi vermediğini bu durumun delillerin toplanma ve sunulması konusunda hukuki dinlenilme yönünden hak ihlali oluşturduğunu, ön inceleme aşamasında verilen yetkisizlik kararının hak ihlaline ve ... yargılanma hakkına aykırı olduğunu belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava dilekçesinde davalılardan ... Yapı Şirketinin adresinin ".../...", diğer davalının adresinin "Ümraniye/..." olarak gösterildiği, Ticaret Sicil Gazetesi kayıtlarına göre davalı Şirketlerin adreslerinin ...'da olduğu, davacının Kazakistan'da çalıştığının iddia edildiği, davalılarca davanın açıldığı tarihte adreslerinin veya işin yapıldığı yerin farklı yer olduğunun iddia edilmediği, verilen yetkisizlik kararının yerinde olduğu gerekçesiyle davalılar vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar vekilleri ayrı ayrı sundukları temyiz dilekçelerinde; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuşlardır.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, İlk Derece Mahkemesinin yetkili olup olmadığına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 7036 ... ... Mahkemeleri Kanunu'nun (7036 ... Kanun) "Yetki" kenar başlıklı 6 ncı maddesinin ilgili bölümü şöyledir:
"(1) ... mahkemelerinde açılacak davalarda yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir.
...
(5) Bu madde hükümlerine aykırı yetki sözleşmeleri geçersizdir."
3. 7036 ... Kanun'un 6 ncı maddesinin gerekçesinin ilgili bölümü şöyledir:
"Madde ile, ... mahkemelerinde açılacak davalarda yetkili mahkeme belirlenmektedir. Maddenin birinci fıkrası uyarınca, ... mahkemelerinde açılacak davalarda 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunundaki yetki hükümlerine uygun olarak davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile ... hukukunun genel prensipleri itibarıyla işin yapıldığı yer mahkemesi yetkili mahkeme olarak belirlenmektedir. Düzenleme ile, ayrıca işlemin yapıldığı yer mahkemesinin de yetkili olduğu kabul edilmektedir. Davacı, dava açarken birinci fıkrada belirtilen bu yerlerden birisini tercih edebilecektir.
5510 ... Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 88 inci maddesinin on dokuzuncu fıkrasında Sosyal Güvenlik Kurumunun prim ve diğer alacaklarının tahsilinde, 21/7/1953 tarihli ve 6183 ... Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun uygulamasından doğacak uyuşmazlıkların çözümlenmesinde Kurumun alacaklı biriminin bulunduğu yer ... mahkemesi yetkili kılınmaktadır. Ancak Sosyal Güvenlik Kurumunun il müdürlükleri tarafından yapılan işlemler (örneğin yetim veya ölüm aylığının kesilmesine ilişkin kurum işlemi, prim tahakkuk itiraz komisyonunun kararı, fiili olmadığı gerekçesiyle sigortalı çalışmanın iptali gibi) aleyhine açılacak davalarda kurumun genel merkezinin bulunduğu ... mahkemelerinin yanında işlemin yapıldığı şubenin bulunduğu yer mahkemesinin de yetkili olup olmadığı konusunda uygulamada sorun ortaya çıkmaktadır. Yargıtay 10.Hukuk Dairesinin 10/4/2006 tarihli ve E.: 2005/13502, K.: 2006/4757 ... Kararında, mülga 18/6/1927 tarihli ve 1086 ... Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun uygulandığı dönemde bu Kanunun 9 uncu ve 17 nci maddelerine dayanarak işlemin yapıldığı şubenin bulunduğu yer mahkemesini de yetkili görmüştür. 6100 ... Kanunun uygulandığı dönemde de Yargıtayca bu görüşün sürdürüldüğü görülmektedir. Ölüm aylığı bağlanması işleminin iptaline ilişkin kurum il müdürlüğü kararı aleyhine başka bir ilde açılan davada Yargıtay 21. Hukuk Dairesinin 19/1/2016 tarihli ve E.: 2015/4846, K.: 2016/173 ... Kararıyla işlemi yapan il müdürlüğünün bulunduğu yer mahkemesi yetkili görülmüştür. Ölüm aylığı almakta iken muvazaalı boşanma gerekçesiyle davacının hak sahipliğini sonlandıran kurum il müdürlüğü işleminin iptali talebiyle yine başka bir ilde açılan davada Yargıtay 20. Hukuk Dairesinin 14/1/2016 tarihli ve E.: 2015/12662, K.: 2016/388 ... Kararıyla işlemi yapan il müdürlüğünün bulunduğu yer mahkemesi yetkili görülerek yargı yeri belirlenmiştir. Düzenleme ile, bu konudaki tartışmalar dikkate alınarak işlemin yapıldığı yer mahkemesinin de yetkili olduğu kabul edilmektedir.
..."
4. 4721 ... ... Medeni Kanunu'nun "D. Yerleşim yeri" kenar başlıklı 51 inci maddesi şöyledir:
"Tüzel kişinin yerleşim yeri, kuruluş belgesinde başka bir hüküm bulunmadıkça işlerinin yönetildiği yerdir."
5. 6100 ... Kanun'un 114 üncü maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendi ile 115 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalılar vekillerinin temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin davalılara yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
15.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.