"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/343 E., 2023/1379 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 2. ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/349 E., 2022/1720 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlığın 11.03.2022 tarihli ve 105440 sayılı kararı ile davalı Sendikanın yetkili olduğunun tespit edildiğini, davacı Şirketin fabrika ve satış/depolama birimlerinin ... bir işyeri niteliğinde olduğunu ve Sendika tarafından yarıdan fazla çoğunluğun sağlanması gerektiğini, yetki belgesinde toplu ... sözleşmesinin düzeyi ve görevli makamın neresi olduğu hususlarının belirtilmediğini, davalı Bakanlığın davaya konu kararının usule uygun olmadığını, davalı Sendika tarafından davacı Şirket nezdinde sendika üyesi olan çalışanların listesini noterlik kanalı ile davacıya bildirilmediğini, ayrıca davacı Şirket tarafından yapılan araştırmada, işçilerin e-Devlet şifrelerinin alınarak üçüncü şahıslarca başvuru yapıldığını, işçilere sendika üyesi olunması yönünde hileli davranışlarda bulunulduğu ve baskı yapıldığını iddia ederek Bakanlığın 11.03.2022 tarihli ve 105440 sayılı olumlu yetki tespitinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; öncelikle davanın
yasal süresi içinde açılıp açılmadığının incelenmesi gerektiğini, müvekkili Bakanlıkça yapılan
yetki tespitinde, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 41 inci
maddesi uyarınca, Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan işyerlerine ilişkin tescil ve
işçi bildirimleri ile e-Devlet üzerinden yapılan sendika üyelik işlemlerinin esas alındığını, yetki tespiti için başvuran Sendika ile davacının aynı işkolunda bir işyeri bulunduğunu, bu işyerinde başvuru tarihi itibarıyla 70 işçi çalıştığı ve 39 işçinin yetki tespiti için başvuran Sendikaya üye olduğu görülerek Sendikaya olumlu yetki tespiti yazısı verildiğini, davacı işverenin diğer işyerlerinin de yetki tespitinde nazara alınması gerektiği yönündeki itirazının esas olarak işkolu itirazı niteliğinde olduğunu ve mevcut yetki uyuşmazlığında bu itirazın ileri sürülemeyeceğini
müvekkili Bakanlıkça yapılan işlemin hukuka ve mevzuata uygun olduğunu savunarak ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davacının dava dilekçesinde hiçbir somut delile dayanmadığını, davacı Şirketin beyan ve itirazları kapsamında itirazının esasen işkolu itirazı mahiyetinde olduğunu, sendika üyelikleri 6356 Sayılı Kanun'un yürürlüğe girmesi ile e-Devlet sistemi üzerinden yapıldığını, davacının Sendikaya üye olan işçilerin üçüncü şahıslarca e-Devlet şifrelerinin alınarak üyeliklerin yapıldığı iddiasının hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, dava dilekçesinin görevli makama kaydettirilip kaydettirilmediği ve davanın hak düşürücü süre içerisinde açılıp açılmadığının incelenmesi gerektiğini savunarak ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının talebi ile ilgili olarak dosyanın Sendika alanında uzman bilirkişiye tevdi edildiği, alınan bilirkişi raporuna göre davalı Sendikanın başvurusu üzerine davalı Bakanlık tarafından 11.03.2022 tarihli ve 105440 sayılı yazı ile düzenlenen olumlu yetki tespitinin iptalini gerektirir herhangi bir usulsüzlük veya kanuna aykırılık tespit edilemediği, alınan bilirkişi raporunun dosya kapsamına uygun, karar vermeye yeterli ve elverişli olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; dava konusu uyuşmazlığın hukuki bilgiyle çözümlenecek olması nedeniyle bilirkişiye başvurulamayacağını, bilirkişi raporunda özel ve teknik bilgiyi gerektiren hususlar dışında açıklama yapılamayıp hukuki yorumda bulunulamayacağını, bilirkişi raporuna dayanılarak hüküm kurulmasının hatalı olduğunu, işyerinin ... bir birimden oluşup işçi sayısının yarısından fazlasının sendika üyesi olması gerektiğini, 11 işçinin sendika üyeliğinden istifa ettiğini, çalışan işçi sayısının 70 olduğunu, çoğunluğun sağlanamadığını, çalışan işçilere davalı Sendikaya üye olmaları konusunda baskı yapıldığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davanın süresinde açıldığı, sendika üyesi işçinin nasıl belirleneceğinin kanunda düzenlendiği, davalı Bakanlıkça bu düzenlemeye uygun şekilde e-Devlet sistemi dikkate alınarak tespit yapıldığı, yetki tespit başvuru tarihindeki sendikalı işçi sayısının dikkate alınmasında usulsüzlük bulunmadığı, işçilere üyelik konusunda baskı yapıldığına ilişkin iddianın kanıtlanamadığı, 11.03.2022 tarihli yetki tespiti kararında görevli makam ve işyeri toplu ... sözleşmesi yapılacağının belirtildiği, bu yönden usule aykırı bir durum bulunmadığı, yetki tespit başvuru tarihinde işyerinde 70 işçi çalışıp 39 işçinin davalı Sendikaya üye olduğu, sayı belirlenirken Sendikadan ayrılan işçilerin dikkate alındığı, işçilerin yarıdan fazlasının Sendika üyesi olma şartının gerçekleştiği gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi şu şekildedir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Somut uyuşmazlık hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukuki bilgiyle çözümlenmesi gereken nitelikte olduğundan 6100 sayılı Kanun’un 266 ncı maddesine aykırı olarak İlk Derece Mahkemesince bilirkişi raporu alınması hatalı ise de bu durum sonuca etkili görülmediğinden eleştiri ile yetinilmiştir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
02.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.