"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2894 E., 2022/2092 K.
DAVA TARİHİ : 13.07.2020
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 7. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/295 E., 2022/229 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının müvekkili Şirkete ....07.2020 tarihinde tebliğ edilen işletme düzeyinde toplu ... sözleşmesi yapılması yetki tespitine itiraz ettiklerini, yetki tespitine konu dört işyerinin de aynı işkolunda olması gerekirken Ataşehir/... adresindeki işyerinin ... kodunun 70.22 olduğunu ve ticaret büro eğitim ve ... sanatlar işkolunda yer aldığını, diğer üç işyerinin ... kodunun ise 08.12 olduğunu ve madencilik ve taş ocakları işkolunda yer aldıklarını, bahsi geçen işyerlerinde Yazır köyü, Enez, Edirne adresindeki işyerinin maden sahası olduğunu, Kızılhisar Köyü/... adresindeki işyerinin yeni faaliyete geçtiğini, Büyükevren Köyü Enez / Edirne işyerinin madencilik faaliyetini yürüttüğünü, Ataşehir/... işyerinin bunlara bağlı işyeri olduğu kabulünün yerinde olmadığını, bu sebeplerle işletme kapsamı içinde değerlendirilmemesi gerektiğini, Ataşehir/... işyerinin bağımsız bir işyeri olduğunu, kaldı ki çoğunluk tespitiyle ilgili olarak işyeri kayıtlarının sendika üyelik ve üyelikten çıkış bildirimlerinin toplanması ve incelenmesi gerektiğini iddia ederek yetki tespiti kararının iptalini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; öncelikle davanın süresinde açılıp açılmadığının araştırılması gerektiğini, davacının dava dilekçesinde ... işyerinin madencilik ve taş ocakları işkolunda olmadığını, ticaret büro eğitim ve ... sanatlar işkolunda bulunduğunu iddia ettiğini, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil bilgilerine bakıldığında davacı Şirketin "... Mah. Ataşehir Bulvarı Gardenya Plaza 3 Ataşehir / ..." adresinde bulunan 0521993.034 SGK sicil No.lu işyerinin 03 sıra numaralı madencilik ve taş ocakları işkolunda tescil ettirildiğinin görüldüğünü, davacının bu yöndeki itirazlarının yerinde olmadığını, yetki tespit yazısının mevzuata uygun inceleme sonucunda düzenlendiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Sendika vekili cevap dilekçesinde; öncelikle davanın süresinde açılıp açılmadığının değerlendirilmesi gerektiğini, davacı vekilinin Bakanlıkça verilen olumlu tespit kararının iptali talebinin mesnetsiz ve hukuki dayanaktan yoksun bulunduğunu, işverenin yetki tespitine itirazının iyiniyetli olmadığını, yetki tespitine konu işyerlerinin sicil numaralarının 0521993.034 (...), 0026795.022 (Edirne), 1009746.022 (Edirne), 1044376.064 (...) olduğunu, bir önceki dönem yetki tespiti kapsamında ... hariç diğer işyerlerinin bulunduğunu ve buna davacı tarafından bir itirazın söz konusu olmadığını, ... işyerinin bağlı işyeri olduğunu ve işletme kavramı içinde yer aldığını, işkolunun asıl işe göre belirlendiğini ve davanın kötüniyetle açılmış olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile .../Ataşehir adresindeki işyerinin her ne kadar ... kodu farklı ise de bağımsız ayrı işkolu olarak kabulünün yerinde olmayacağı, başka bir deyişle bu işyerinin ekonomik bütünlük içinde yer alması sebebiyle işletme bütünü içinde değerlendirilmiş olmasının yerinde olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde; dava konusu yetki tespiti yazısı ile maden işkolundaki davalı Sendikaya müvekkilinin bir kısmı maden işkolunda olmayan farklı işkollarındaki işyerlerini de içine alacak şekilde işletme düzeyinde toplu ... sözleşmesi yapma yetkisi verilmiş olduğunu, davalı Sendikaya müvekkilinin maden işkolunda olmayan bağımsız işyerlerini kapsayan işletme düzeyinde toplu ... sözleşmesi yapma yetkisi verilebilmesi için bu işyerlerinin hepsinin aynı işkolunda olmasının ön şart olduğunu, müvekkilinin dava konusu yetki belgesine dâhil edilen ... işyerinin yetki belgesine konu olan diğer işyerleri ile aynı işkolunda olmadığını ve diğerlerinden bağımsız bir işyeri olduğunu, bu nedenle ... işyerinin yetki belgesi kapsamında olmasının mümkün olmadığını ve bu sebeple tesis edilen yetki belgesinin usul ve kanuna aykırı olduğunu, Mahkemenin kararına esas teşkil eden aksi yöndeki tespit ve gerekçelerin hatalı ve hukuka aykırı olduğunu, ... işyerinin faaliyetleri ve yapısının isabetli olarak tespit edilmesi için mutlaka keşif yapılması gerektiği hâlde keşif taleplerinin kabul edilmediğini, Ataşehir ...'daki faaliyetlerinin ne olduğu, işyerinin bağımsız bir işyeri olup olmadığına dair usul ve kanuna uygun bir inceleme yapılmadan hatalı şekilde hüküm tesis edildiğini, hükümde bahsedilen kararın işbu davaya konu yetki tespiti olup bu tespite itiraz süresinin 6 ... günü olduğunu, söz konusu itirazın süresinde yapıldığını ve esasen bu davanın söz konusu karara itiraz davası olduğunu, bu nedenlerle davalı Sendikanın ... işyerinde üyesi olmadığı gibi işkolu ve yapısı farklı olan ... işyerini kapsayacak şekilde bir işletme toplu ... sözleşmesi müzakeresi ve sözleşme yapmasının mümkün olmadığını, yetki tespitinin buna göre yapılması, davalı Sendikanın yetkili olduğunun tespit edilmesi hâlinde dahi bu yetkinin ... işyerini kapsamaması gerektiğini, aksi yöndeki Mahkeme kararının hatalı olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile işyerlerinin resmî kayıtlarda ... kaydının farklı olmasının işyerlerinin farklı işkollarında olduğuna delalet etmediği, ... kodunun işyerinin tehlikelilik durumuna göre yapılan bir kodlama olduğu, .../Ataşehir adresindeki işyerinin davalının diğer işyerleri ile bütünlük arz ettiği, zira diğer işyerlerine ek hizmet olarak büro faaliyeti gördüğü, bu nedenlerle bu işyerinin de işletme kavramı içinde değerlendirilmesi gerektiği gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; yetki tespiti kararı ile bir kısmı maden işkolunda olmayan, farklı işkollarındaki işyerlerini de içine alacak şekilde işletme düzeyinde toplu ... sözleşmesi yapma yetkisinin verildiğini, müvekkilinin dava konusu yetki belgesine dâhil edilen ... işyerinin yetki belgesine konu olan diğer işyerlerinden farklı ... kodunda olup diğer işyerlerinden bağımsız olduğunu, Bölge Adliye Mahkemesince ... kodlarının sadece işyerinin tehlike durumuna ilişkin olduğu yönündeki tespit çerçevesinde karar verilmesinin hatalı olduğunu, keşif suretiyle gerekli inceleme yapılması gerektiğini ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. Toplu ... sözleşmesi kavramı 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası'nın 53 üncü maddesinde düzenlenmiştir. Maddeye göre “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” başlıklı maddenin birinci fıkrasına göre “İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. Toplu ... sözleşmesi yetkisi ise toplu ... sözleşmesi ehliyetine sahip olan kişi veya kuruluşların mevzuatta öngörülen şartları sağlaması durumunda toplu ... sözleşmesi yapabilme yetkisi olarak ifade edilebilir.
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası şöyledir :
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
5. Yine aynı Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Somut uyuşmazlık hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukuki bilgiyle çözümlenmesi gereken nitelikte olduğundan 6100 sayılı Kanun’un 266 ncı maddesine aykırı olarak İlk Derece Mahkemesince ve Bölge Adliye Mahkemesince bilirkişi raporu alınması hatalı ise de bu durum sonuca etkili görülmediğinden eleştiri ile yetinilmiştir.
3. Ayrıca Derece Mahkemelerince karar başlığında, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının yanında pasif husumet ehliyeti bulunmayan Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğünün de ayrıca davalı olarak yazılması mahallinde düzeltilebilir hata olarak kabul edilmiştir.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
08.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.