"İçtihat Metni"
I. BAŞVURU
Başvurucu vekili dilekçesinde; müvekilleri işçilerin tarafı olduğu feshin geçersizliğin tespiti ile işe iadeye ilişkin davalardan birisinde sendikal feshin kabul edildiğini, diğer iki davada ise sendikal feshin kabul edilmediğini, müvekkillerinin işvereni Şirketin, dava konularının ve fesih süreçlerinin aynı olduğunu, fesihlerin sendikal sebeple gerçekleştirildiğini, tüm dosyalardaki kayıt, belge ve tanık beyanlarının da aynı ve benzer mahiyette olduğunu ancak ... Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairelerince kesin nitelikteki farklı kararlar verildiğini, meydana gelen uyuşmazlığın giderilmesinin Yargıtaydan istenmesinin Başkanlar Kurulunun görevi olduğunu belirterek ... Bölge Adliye Mahkemesinin 26, 28 ve 31. Hukuk Daireleri tarafından verilen kesin nitelikteki kararlardan kaynaklanan uyuşmazlığın ... Bölge Adliye Mahkemesi 28. Hukuk Dairesinin kararı doğrultusunda giderilmesini talep etmiştir.
II. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ HUKUK DAİRELERİ BAŞKANLAR KURULU KARARI
... Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 22.09.2023 tarihli ve 2023/40 Esas sayılı kararında; uyuşmazlığa konu kararlar arasında uyuşmazlığın giderilmesi hususunda içtihat aykırılığı bulunmadığı, her bir Daire kararında dosyadaki mevcut delil durumuna göre karar verildiği; ancak bu hususta Yargıtay ilgili Hukuk Dairesince karar verilmesi gerektiği değerlendirilerek başvurucu vekilinin talebinin Yargıtaya gönderilmesine karar verilmiştir.
III. UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU KARARLAR
A. ... Bölge Adliye Mahkemesi 26. Hukuk Dairesinin 01.03.2022 Tarihli ve 2021/3632 Esas, 2022/296 Karar Sayılı Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacı işçinin ... sözleşmesinin işverence sendikal nedenle feshedildiğini beyanla sendikal tazminat ve feshin geçersizliğinin tespiti ile işe iadesini istediği, İlk Derece Mahkemesince davacının fesihten yaklaşık bir ay sonra sendika üyesi olduğu ve sendikal feshin ispatlanamadığı kabulü ile feshin geçersizliğine ve davacının işe iadesine karar verildiği, İlk Derece Mahkemesi kararının taraf vekillerince istinaf edildiği, davacı istinafına göre uyuşmazlığın ... sözleşmesinin sendikal nedenle feshedilip edilmediği noktasında toplandığı, davacı tarafça feshin sendikal nedenlerle gerçekleştirildiğinin kanıtlanamadığı gerekçe gösterilerek davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine kesin olmak üzere karar verilmiştir.
B. ... Bölge Adliye Mahkemesi 28. Hukuk Dairesinin 03.03.2022 Tarihli ve 2021/2674 Esas, 2022/335 Karar Sayılı Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacı işçinin ... sözleşmesinin işverence sendikal nedenle feshedildiğini beyanla sendikal tazminat ve feshin geçersizliğinin tespiti ile işe iadesini istediği, İlk Derece Mahkemesince davacının ... sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiğinden bahisle davanın kabulü ile feshin geçersizliğine ve davacının işe iadesine karar verildiği, İlk Derece Mahkemesi kararının davalı vekilince istinafa getirildiği, davalı istinafına göre uyuşmazlığın ... sözleşmesinin sendikal nedenle feshedilip feshedilmediği noktasında toplandığı, dosya kapsamına göre işyerinde 2019 yılı Aralık ayında 49 işçinin işten çıkartıldığı, fesih işlemlerinin ve istifaların yetki tespiti başvurusu yapıldığı ay olan 2019 yılı Aralık ayında yoğunlaştığı, fesih ve istifalar yolu ile Sendikanın çoğunluk sağlamasının önlenmeye çalışıldığı, davacı tanığının da davacının sendikal faaliyete öncü işçilerden birisi olduğu ve diğer işçileri korkutmak amacıyla işten çıkarıldığı yönündeki beyanlarının bulunduğundan bahisle davacının ... sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiği kabulü ile davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine kesin olmak üzere karar verilmiştir.
C. ... Bölge Adliye Mahkemesi 31. Hukuk Dairesinin 23.03.2022 Tarihli ve 2022/645 Esas, 2022/366 Karar Sayılı Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacı işçinin ... sözleşmesinin işverence sendikal nedenle feshedildiğini beyanla sendikal tazminat ve feshin geçersizliğinin tespiti ile işe iadesini istediği, İlk Derece Mahkemesince; davacının sendikal feshi ispatlayamadığı, 03.02.2020 tarihli sağlık raporuna göre davacıya alerjik astım tanısı konulduğu, rapor uyarınca davacının tozlu ortamda çalışmasının uygun olmadığı, bu nedenle davalı işverence davacının yürütmekte olduğu görevi sürdürme olanağı bulunmadığı savunularak ... sözleşmesinin feshedildiği, ancak işverence feshin son çare olması ilkesi gereğince, davacının çalışabileceği başka bölümlerin aranması ve gerekli ise eğitim verilerek istihdamın devam ettirilmesi gerektiği ile davacının 17 yıllık kıdemine göre davacının ... sözleşmesinin feshinin geçerli nedene dayanmadığından bahisle davacının sendikal tazminat talebinin reddi ile feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verildiği, İlk Derece Mahkemesi kararının taraf vekilince istinafa getirildiği, davacı istinafına göre uyuşmazlığın ... sözleşmesinin sendikal nedenle feshedilip edilmediği noktasında toplandığı, İlk Derece Mahkemesinin uyuşmazlık konusu hukuki ilişki ve hususları nitelemesi, dosyadaki verilerle çelişmeyen tespitleri, delilleri takdir ve değerlendirmesi, uyuşmazlığın çözümü için gereken hukuk kurallarını uygulaması, uyuşmazlık konusu hususları gerekçelendirmesinin isabetli olduğundan bahisle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine kesin olmak üzere karar verilmiştir.
IV. GEREKÇE
A. Uyuşmazlık
Başvuru konusu Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairelerinin kararları arasındaki uyuşmazlığın 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un (5235 sayılı Kanun) 35 inci maddesine göre giderilip giderilemeyeceği hususu uyuşmazlık konusudur.
B. İlgili Hukuk
1. Bölge adliye mahkemelerinin benzer olaylarda kesin nitelikteki kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 5235 sayılı Kanun'un 35 inci maddesinde yer alan düzenlemedir.
2. 5235 sayılı Kanun'un 35 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) üncü bendinde yer alan düzenlemeye göre; “Re'sen veya bölge adliye mahkemesinin ilgili hukuk veya ceza dairesinin ya da Cumhuriyet başsavcısının, Hukuk Muhakemeleri Kanunu veya Ceza Muhakemesi Kanununa göre istinaf yoluna başvurma hakkı bulunanların, benzer olaylarda bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında ya da bu mahkeme ile başka bir bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında uyuşmazlık bulunması hâlinde bu uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, kendi görüşlerini de ekleyerek Yargıtaydan bu konuda bir karar verilmesini istemek” bölge adliye mahkemesi ceza daireleri başkanlar kurulu ve hukuk daireleri başkanlar kurulunun görevleri arasında sayılmıştır.
3. 5235 sayılı Kanun’un 35 inci maddesinin ikinci fıkrası ise şu şekildedir:
“(3) numaralı bende göre yapılacak istemler, ceza davalarında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına, hukuk davalarında ise ilgili hukuk dairesine iletilir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı uyuşmazlık bulunduğuna kanaat getirmesi durumunda ilgili ceza dairesinden bir karar verilmesini talep eder. Uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin olarak dairece bu fıkra uyarınca verilen kararlar kesindir.”
C. Değerlendirme
1. 5235 sayılı Kanun ile bu Kanun'da sayılan kişi ve kurumlara tanınan uyuşmazlığın giderilmesini talep etme hakkı, mutlak biçimde her uyuşmazlığın esasına yönelik ... geliştirilmesine imkân vermez. Uyuşmazlığın giderilmesi talebi bir kanun yolu olmayıp böyle bir talebin varlığı hâlinde Yargıtayca temyiz incelemesine benzer bir inceleme yapılması da mümkün değildir.
2. Bölge adliye mahkemesinin benzer olaylarda kesin nitelikteki kararları arasında uyuşmazlık bulunması durumunda, 5235 sayılı Kanun’un 35 inci maddesinde belirtilenler tarafından yapılacak gerekçeli başvuru sonrasında, mevcut başvuru hukuk daireleri başkanlar kurulunca değerlendirilerek Yargıtaydan bu konuda bir karar verilmesi istenilecektir.
3. Somut olayda uyuşmazlığın giderilmesi talebine konu davalarda, davacıların ... sözleşmelerinin sendikal nedenle feshedilip feshedilmediğinin ihtilaflı olduğu anlaşılmaktadır. Bu hâlde uyuşmazlığın çözümünde, sendikal feshin ispat edilip edilemediği önem kazanmaktadır. İspat ise her bir dosya yönünden ayrı ayrı ele alınması gereken bir husustur. Taraflarca hazırlama ilkesinin uygulandığı davalarda, taraflarca dosyaya sunulan delillerin ve deliller çerçevesinde iddia ile savunmanın ispat edilip edilip edilemediği hususunun ayrı ayrı değerlendirilmesi gerektiği muhakkaktır. Sonuç olarak sendikal fesih noktasında, her dosyada uyulması gereken ilke ve esaslar aynı olmakla birlikte her bir dosyadaki delil durumuna göre ispat hususu farklılık gösterebilecektir. Verilen kararlar birbiri ile çelişir gözükmekte ise de bu çelişki, dosyalara taraflarca sunulan delillerden kaynaklanmaktadır. Başvuru konusu Bölge Adliye Mahkemesi kararları yönünden dosyalar kapsamında yer alan deliller ve somut olayın koşulları gözetilerek hüküm tesis edildiği anlaşılmıştır.
4. Başvurucunun dilekçesinde belirtmiş olduğu Bölge Adliye Mahkemesi Daireleri kararları arasında 5235 sayılı Kanun’un 35 inci maddesi kapsamında bir uyuşmazlık söz konusu değildir. Açıklanan bu maddi ve hukuki olgular karşısında uyuşmazlığın giderilmesine yer olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
V. KARAR
1. ... Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 22.09.2023 tarihli ve 2023/40 Karar sayılı kararına istinaden iletilen mevcut talep yönünden UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
2. Dosyanın ... Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kuruluna gönderilmesine,
27.11.2023 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.