"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
DAVALI SIFATINDAN
ÇIKARILAN : ... vekili
DAVA TARİHİ : 17.09.2018
KARAR : Davanın reddi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen müfettiş raporunun iptali davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın reddine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğü tarafından müvekkili Şirkete ait ... yerinde yapılan inceleme neticesinde, 10.01.2018 tarihli rapor tanzim edildiğini, burada yer alan tespit ve değerlendirmelerin hatalı olduğunu, zira müvekkilinin özel güvenlik hizmetini üstlenen ... Özel Güvenlik Ltd. Şti. (... Güvenlik Şirketi) ile arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunmadığı gibi, adı geçen Şirkete müvekkilinin asıl işi olmayan güvenlik hizmet alımı konusunda yapılan ihale sonucu bu işin verildiğini, ihale alıcısı yüklenici Şirketin davalı ... yerinde kendi işçilerini çalıştırdığını, bu işçilerin ücretleri ve sigorta primlerinin yüklenici Şirket tarafından ödendiğini, işçilere ... Güvenlik Şirketi yetkililerinin emir ve talimat verildiğini, müvekkili Şirketin işin yürütümüne ilişkin herhangi bir müdahalesi olmadığını, kabul anlamına gelmemekle birlikte işçi ücretlerinin rızaları olmaksızın düşürüldüğü şeklindeki değerlendirmenin hukuk dışı olduğunu ve gerçeği yansıtmadığını ileri sürerek teftiş raporunun müvekkili Şirket aleyhine olan kısımlarının iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacı itirazının haksız ve dayanaksız olduğunu, davalıya ait işyerinde bir kısım işçilerin şikâyeti üzerine ... ... Teftiş Kurulunca dava dışı alt işveren ... Özel Güvenlik Ltd. Şti.nde inceleme yapıldığını, ... Teftiş Kurulunun iptale konu teftiş raporunun düzenlendiğini, anılan raporda davacının asıl işveren olarak çalışan işçilerin ücretlerini alamamasından ve rızaları olmaksızın ücretlerinin düşürülmesinden sorumlu olduğunun tespit edildiğini, dava dışı alt işveren ... Güvenlik Şirketine davanın ihbar edilmesi gerektiğini, anılan Şirket ile davalı Şirket arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin bulunduğunu, bu nedenle işçilerin ücretini alamaması veya geç almasından asıl işveren davalı işyerinin sorumlu olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin19.03.2019 tarihli ve 2018/259 Esas, 2019/191 Karar sayılı kararı ile; davacı ile ihbar olunan Şirket arasında özel güvenlik görevlisi çalıştırılmak üzere hizmet alım sözleşmesi imzalandığı, davacının asıl işveren konumunda olduğu, davacının ihale makamı konumunda oldukları yönündeki iddialarını ispat için dosyaya delil sunulmadığı, davacının 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 2 nci maddesinde yer alan düzenleme gereği asıl işveren olarak davalı işyerinde çalışan alt işveren Şirket işçilerinin, işçilik alacaklarından müteselsilen sorumlu olduğu, asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olmadığı, 4857 sayılı Kanun'un 22 nci maddesi kapsamında çalışma şartlarındaki değişiklik kapsamında değerlendirilmesi gereken işçi ücretlerindeki değişikliğin işçiler tarafından kabul edildiğine veya yapılan değişikliğe rıza gösterildiğine ilişkin yazılı belge de sunulmadığı gerekçesiyle davanın reddine dair karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 11.04.2022 tarihli ve 2019/1061 Esas, 2022/545
Karar sayılı kararı ile; davacı Şirket ile ile dava dışı ... Güvenlik Şirketi arasında hizmet alım sözleşmesinden kaynaklı asıl işveren alt işveren ilişkisinin bulunduğu, ... Kurumu müfettişi tarafından düzenlenen raporda tespit edilen alacaklardan davacı Şirketin de sorumlu olduğu, redde ilişkin kararın yerinde olduğu gerekçesiyle davacı tarafın istinaf başvurusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 29.11.2022 tarihli ve 2022/10359 Esas, 2022/15556 Karar sayılı bozma ilâmı ile; dosyadaki bilgi ve belgelerden davalı işyerinde, işyerinin genel uygulamasına yönelik genel teftiş yapıldığı ve nihayetinde davacı Şirkete ait işyerinde çalışan alt işveren işçilerinin ücretlerinin 4857 sayılı Kanun'un 22 nci maddesine aykırı olarak rızaları alınmaksızın düşürüldüğü tespit edilerek asıl işveren olan davacı Şirketin de fark alacaklardan sorumluluğu bulunduğu yönünde rapor düzenlendiği, dava konusu yapılan inceleme raporundaki tespitler ... ... müfettişi tarafından yapılmış olmakla, davanın anılan Bakanlık aleyhine açılması gerekirken tespit ile ilgisi bulunmayan ... ... Kurumu Genel Müdürlüğüne husumet yöneltilmesinin temsilcide hata mahiyetinde olduğu, davacıya davasını doğru hasma yöneltmesi için 6100 sayılı Kanun'un 124 üncü maddesi uyarınca süre verilerek adı geçen Bakanlığın yöntemince davaya dâhil edilmesi ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma ilâmı uyarınca ve davacı vekilinin talebi doğrultusunda 6100 sayılı Kanun'un 124 üncü maddesi gereğince Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının davalı olarak davaya dâhil edildiği belirtilmiş ve bozma öncesi gerekçeler tekrar edilerek davacının asıl işveren olarak işçilik alacaklarından sorumluluğunun bulunduğu, işçilerin ücretlerinin düşürülmesine rıza gösterdiklerinin ispat edilmediği gerekçeleriyle davanın reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; İlk Derece Mahkemesince hizmet alım sözleşmeleri getirtilip incelenmeden eksik inceleme ile karar verildiğini, kararın hukuki dinlenilme hakkının ihlali niteliğinde olduğunu, ihale olunan güvenlik işinin müvekkilinin asıl işi olmadığını, ... Güvenlik Şirketi ile müvekkili arasındaki ilişkinin asıl işveren alt işveren ilişkisi olmadığını, ücret ödemesine ilişkin uygulama ile işveren işçi ilişkisine yönelik diğer uygulamalardan doğan tüm sorumluğunun ihale alıcısı yüklenici Şirkette olduğunu, bu hususun ihale şartnamesinde de açıkça kararlaştırıldığını, diğer taraftan sözleşmelerin birbirinden bağımsız süreçlerin sonunda kurulan hukuki ilişkiler niteliğinde olduğunu, bu nedenle birbirinin devamı niteliğinde olduklarını ve bu nedenle ücret ödemesine ilişkin uygulamaların çalışma koşullarında esaslı değişiklik niteliğinde olmadığını belirterek ve inceleme sırasında resen gözetilmesi gereken nedenlerle İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; davanın doğru hasma yöneltilip yöneltilmediği, davacı ... ihbar olunan Şirket arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunup bulunmadığı ve buna göre davacının işçilik alacaklarından asıl işveren olarak sorumlu olup olmadığı ve işçilerin ücretlerinin düşürülüp düşürülmediği hususlarındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4857 sayılı Kanun'un 91 inci maddesinin ikinci fıkrası şu şekildedir:
"...
(Ek fıkra: 13/2/2011-6111/77 md.; Değişik fıkra: 12/10/2017-7036/13 md.) İşçilerin kanundan, ... ve toplu ... sözleşmesinden doğan ... alacaklarına ilişkin başvuruları üzerine, ... sözleşmesinin devam etmesi kaydıyla birinci fıkra hükmü uyarınca işlem yapılabilir.
..."
3. 4857 sayılı Kanun'un 92 nci maddesi ise söyledir:
"91 inci madde hükmünün uygulanması için ... hayatının izlenmesi, denetlenmesi ve teftişiyle ödevli olan ... müfettişleri, işyerlerini ve eklentilerini, işin yürütülmesi tarzını ve ilgili belgeleri, araç ve gereçleri, cihaz ve makineleri, ham ve işlenmiş maddelerle, ... için gerekli olan malzemeyi 93 üncü maddede yazılı esaslara uyarak gerektiği zamanlarda ve işçilerin yaşamına, sağlığına, güvenliğine, eğitimine, dinlenmesine veya oturup yatmasına ilişkin tesis ve tertipleri her zaman görmek, araştırmak ve incelemek ve bu Kanunla suç sayılan eylemlere rastladığı zaman bu hususta Cumhurbaşkanınca çıkarılan yönetmelikte açıklanan şekillerde bu halleri önlemek yetkisine sahiptirler.
(Değişik ikinci fıkra: 13/2/2011-6111/78 md.) Teftiş, denetleme ve incelemeler sırasında işverenler, işçiler ve bu işle ilgili görülen başka kişiler izleme, denetleme ve teftişle görevli ... müfettişleri (…)tarafından çağrıldıkları zaman gelmek, ifade ve bilgi vermek, gerekli olan belge ve delilleri getirip göstermek ve vermek; ... müfettişlerinin birinci fıkrada yazılı görevlerini yapmaları için kendilerine her çeşit kolaylığı göstermek, bu yoldaki isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmekle yükümlüdürler.
(Değişik üçüncü fıkra: 13/2/2011-6111/78 md.) Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili ... müfettişleri (…) tarafından tutulan tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerlidir. ... müfettişleri tarafından düzenlenen raporların ve tutulan tutanakların işçi alacaklarına ilişkin kısımlarına karşı taraflarca otuz gün içerisinde yetkili ... mahkemesine itiraz edilebilir. ... mahkemesinin kararına karşı taraflarca 5521 sayılı Kanunun 8 inci maddesine göre kanun yoluna başvurulabilir. Kanun yoluna başvurulması ... mahkemesince hüküm altına alınan işçi alacağının tahsiline engel teşkil etmez."
4. 4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesinin yedinci fıkrası, 22 ve 32 nci maddeleri, 31.10.2012 tarihli ve 28543 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan ... ... Teftiş Kurulu Yönetmeliği'nin 43, 44, 45, 46 ve 47 nci maddeleri, 19.04.2022 tarihli ve 31814 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ... Teftişi Hakkında Yönetmelik hükümleri.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
08.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.