"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1685 E., 2023/2096 K.
DAVA TARİHİ : 12.05.2022
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
TEMYİZ EDENLER : Davacı ile davalı ... vekilleri
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul 4. İş Mahkemesi
SAYISI : 2022/218 E., 2023/138 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili ile davalı ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili ile davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının, davalı Türkiye Devrimci Kara Hava ve Demiryolu Taşımacılığı İşçileri Sendikasını (Nakliyat İş Sendikası) müvekkiline ait işyerinde toplu iş sözleşmesi imzalamak için yetkilendirdiği tespit yazısında açıkça ilgili sendikanın ülke işkolu barajı şartını sağlamadığını tespit edip buna rağmen İstanbul 4. İş Mahkemesinin 2022/89 Esas sayılı dosyasında vermiş olduğu ihtiyati tedbir kararı uyarınca ilgili sendikanın yetkilendirildiğini bildirdiğini, davalı Sendikanın, 2013 Ocak ayından bugüne 9 yılı aşkın süredir yayımlanan ve altı aylık kesitleri sunan toplam 19 işkolu istatistiğinde de ülke işkolu barajını aşamadığını, davalı Sendika yönünden geçici 6 ncı maddeyle tanınan muafiyet döneminin sona erdiğini, İstanbul 4. İş Mahkemesinin huzurdaki itiraz davasını başlatan ihtiyati tedbir kararının tam da medeni yargılama hukukunun genel ilkelerinin hilafına, davanın esası ile talep edilen hukuki durumun öne çekilmesi, asıl davadaki talebe tedbir yoluyla ulaşılması sonucunu doğurduğunu, İstanbul 4. İş Mahkemesinin 2022/89 Esas sayılı dosyasının, huzurdaki itiraz davası yönünden bekletici mesele sayılması gerektiğini, her ne kadar bir tedbir kararı verilmiş olsa da ilgili karara karşı itiraz edilmiş olup itiraz ve davanın esas yönünden henüz incelenmediğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle yetki tespitinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; ihtiyati tedbir kararına istinaden yetki tespit yazısının düzenlendiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
2. Davalı Nakliyat İş Sendikası vekili cevap dilekçesinde; ihtiyati tedbir kararı verildiğini, kesinleşmiş işkolu istatistiklerine göre yapılmış dava konusu işlem nedeniyle 10 yıllardan beri toplu iş sözleşmeli düzende çalışan işçilerin bir anda toplu iş sözleşmesinden yararlanamayan sendikal haklarını kullanamayan işçiler konumuna düşürüldüğünü, İstanbul 4. İş Mahkemesinin anılan kararının bu çarpıklığı da düzelttiğini, dava dilekçesine eklenen yargı kararlarının başka yetki davalarıyla ilgili olduğundan emsal olma özelliği bulunmadığını, davacının davalı Sendika üye çoğunluğunun bulunduğunu bile bile ve 18 yıldan beri toplu sözleşmeli çalışılan işyerlerini sendikasızlaştırmak için tamamen kötüniyetle iş bu davayı ikame ettiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davaya konu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 28.04.2022 tarihli ve 123687 sayılı olumlu yetki tespitinin, aynı Mahkemenin 2022/89 Esas sayılı dosyasından verilen 09.03.2022 ve 18.04.2022 tarihli ihtiyati tedbir ara kararlarına dayalı olarak verildiği, tedbire ilişkin kararların Bölge Adliye Mahkemesi tarafından kaldırıldığı, yetki kararlarının dayanağı kalmadığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ile davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde; Mahkeme kararında yer alan gerekçenin hukuki bakımdan geçerli olmadığını, dava konusunun yetkinin iptali olduğunu, hükümle gerek Türkiye genelinde %1 çoğunluğunun bulunup bulunmadığı ve gerekse işyeri bazında yeterli çoğunluğun olup olmadığı noktasında değerlendirme yapılması, buna göre hüküm kurulması gerekirken yanlış bir gerekçe ile verilen hükmün bu nedenle ortadan kaldırılması gerektiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde; Bakanlık tarafından gerçekleştirilen işlemlerin mahkemenin kararları doğrultusunda yürütüldüğünü belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; İlk Derece Mahkemesi kararının isabetli olduğu gerekçesiyle başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ile davalı ... vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; dava ve istinaf dilekçelerinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili; cevap ve istinaf dilekçelerinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu iş sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu iş sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesinin ilgili kısmı ise şöyledir:
“(1) Toplu iş sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı iş günü içinde bildirir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı iş günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı iş günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı iş günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin tüm, davalı ... vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta, temyiz konusu olmayan bir başka dava dosyasında Mahkemece verilen ihtiyati tedbir kararının gereğinin yerine getirilmesi zorunluluğuna bağlı olarak davalı ... tarafından olumlu yetki tespit kararı verildiği ve daha sonra ihtiyati tedbirin kaldırılmasına bağlı olarak yetki tespitinin iptal edildiği gözetildiğinde, davalı ... Bakanlığınca dava açılmasına sebebiyet verilmediği açıktır. Bu itibarla davalı ... aleyhine yargılama gideri ve vekâlet ücretine hükmedilmesi hatalıdır.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı vekilinin tüm, davalı ... vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, davalı ... vekilinin temyiz itirazının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (4) ve (5) numaralı bentlerinde yer alan "davalılardan alınarak" ibaresinin çıkartılarak yerine "davalı Türkiye Devrimci Kara, Hava ve Demiryolu Taşımacılığı İşçileri Sendikasından alınarak" ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,06.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.