"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1962 E., 2023/1526 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 5. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/91 E., 2021/341 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı nezdinde çalışmakta iken 09.02.2017 tarihinde Kanun Hükmünde Kararname (KHK) uyarınca işverence ... sözleşmesinin feshedildiğini, müvekkilinin ihraç kararına karşı yasal düzenleme gereği Olağanüstü Hal (OHAL) İnceleme Komisyonuna başvurduğunu, bu başvuru neticesinde OHAL İnceleme Komisyonunca başvurunun kabulüne karar verildiğini ve müvekkilinin davalı nezdinde yeniden çalışmaya başladığını, ... sözleşmesinin feshedildiği 09.02.2017 tarihi ile işe başladığı tarih arasındaki boşta kalan dönemlere ilişkin hak ve alacaklarının ödenmediğini ileri sürerek belirtilen döneme ilişkin ücret alacağı, ilave tediye, ikramiye alacağı, toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan ikramiye, izin yardımı ve ... yardımı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def’inde bulunduklarını, davacının ... sözleşmesinin ... Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünün 75625782-900-000139 ... ve 09.02.2017 tarihli yazısı ile askıya alındığını, bu işlemin 13.02.2017 tarihinde davacıya tebliğ edildiğini, davacının OHAL İnceleme Komisyonu kararı uyarınca ve ... Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünün 08.07.2020 tarihli ve 2020/49 numaralı Yönetim Kurulu Kararı ile 20.08.2020 tarihinde DİSKİ İşletmeler 2. Bölge İdaresi Başkanlığına bağlı Çüngüş Şube Müdürlüğü nezdinde işe başladığını, davacının ödenmeyen hak ve alacağı bulunmadığını, davacı tarafça talep edilen faiz oranlarına da itiraz ettiklerini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının ... sözleşmesinin 09.02.2017 tarihinden yeniden işe başlatıldığı 20.08.2020 tarihine kadar taraflar arasında geçerli bir ... ilişkisinin varlığından bahsetmenin mümkün olmadığı, davacının bahse konu dönemde davalı işyerinde çalışmadığı, 4857 ... ... Kanunu'nda (4857 ... Kanun) ücretin tanımlandığı, davacının fiilî olarak çalışılmayan döneme dair ücret talebinin hukuki bir dayanağının bulunmadığı, talep konusu dönemlerde ... görme edimi davacı tarafından yerine getirilemediğinden davacının ücret ve ilave tediye alacağı taleplerinin reddi gerektiği; davacının toplu ... sözleşmesine dayalı alacak talepleri bakımından ise işyerinde yürürlükte bulunan toplu ... sözleşmesi hükümlerinden faydalanmanın temel unsurunun da işyerinde çalışan sendika üyesi işçi olmak olduğu hususu dikkate alındığında, davacının ... sözleşmesinin feshi ile yeniden işe başlatıldığı tarih arasındaki dönemde fiilî çalışmasının bulunmadığı sabit olduğundan söz konusu taleplere de hak kazanamayacağı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; müvekkilinin davalı nezdinde işçi olarak çalışmakta iken KHK gereği ihraç edildiğini, yapılan başvuru neticesinde OHAL Komisyonunca müvekkilinin işe iadesine karar verildiğini ve bu karar uyarınca müvekkilinin işe başlatıldığını, ... sözleşmesinin müvekkilinin iradesi dışında haksız şekilde feshedildiği hususunun sabit olduğunu, her ne kadar İlk Derece Mahkemesince müvekkilinin fiilen çalışmadığı gerekçesiyle dava konusu alacaklarının reddine karar verilmiş ise de 7075 ... Olağanüstü Hâl İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun'un (7075 ... Kanun) 10 uncu maddesinde, OHAL Komisyonu tarafından başvurusu kabul edilip göreve başlayanların işten çıkarma tarihi ile işe başlama tarihi arasındaki mali ve sosyal haklarının ödeneceğinin ve çıkarma işleminin bütün sonuçlarıyla ortadan kalkacağının düzenlendiğini, bu sebeple de müvekkilinin kamu görevinden çıkarılma tarihini takip eden ayın başından göreve başladığı tarihe kadar geçen süre için ücret ve diğer talep konusu alacaklarının ödenmesi gerektiğini belirterek davanın kabulüne karar verilmek üzere İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; talebe konu dönem içerisinde davacının davalı ... yerinde fiilen çalışmasının bulunmadığının çekişmesiz olduğu, belirtilen gerekçe ile davanın reddine ilişkin İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği gerekçelere dayanarak ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, OHAL Komisyonu tarafından başvurusu kabul edilip göreve başlayan davacının işten çıkarıldığu tarih ile işe başlama tarihi arasında dava konusu alacaklara hak kazanıp kazanmadığı ile uyuşmazlığın adli yargıda mı yoksa idari yargıda mı çözümlenmesi gerektiğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 6100 ... Kanun'un "Dava şartları" kenar başlıklı 114 üncü maddesinin ilgili bölümü şöyledir:
"Dava şartları şunlardır:
a) ... mahkemelerinin yargı hakkının bulunması.
b) Yargı yolunun caiz olması.
..."
3. 6100 ... Kanun'un "Dava şartlarının incelenmesi" kenar başlıklı 115 inci maddesine göre;
"Mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır. Taraflar da dava şartı noksanlığını her zaman ileri sürebilirler.
Mahkeme, dava şartı noksanlığını tespit ederse davanın usulden reddine karar verir. Ancak, dava şartı noksanlığının giderilmesi mümkün ise bunun tamamlanması için kesin süre verir. Bu süre içinde dava şartı noksanlığı giderilmemişse davayı dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddeder.
Dava şartı noksanlığı, mahkemece, davanın esasına girilmesinden önce fark edilmemiş, taraflarca ileri sürülmemiş ve fakat hüküm anında bu noksanlık giderilmişse, başlangıçtaki dava şartı noksanlığından ötürü, dava usulden reddedilemez."
4. 7036 ... ... Mahkemeleri Kanunu'nun (7036 ... Kanun) "Görev" kenar başlıklı 5 inci maddesi şöyledir:
"... mahkemeleri;
a) 5953 ... Kanuna tabi gazeteciler, 854 ... Kanuna tabi gemiadamları, 22/5/2003 tarihli ve 4857 ... ... Kanununa veya 11/1/2011 tarihli ve 6098 ... ... Borçlar Kanununun İkinci Kısmının Altıncı Bölümünde düzenlenen hizmet sözleşmelerine tabi işçiler ile işveren veya işveren vekilleri arasında, ... ilişkisi nedeniyle sözleşmeden veya kanundan ... her türlü hukuk uyuşmazlıklarına,
b) İdari para cezalarına itirazlar ile 5510 ... Kanunun geçici 4 üncü maddesi kapsamındaki uyuşmazlıklar hariç olmak üzere Sosyal Güvenlik Kurumu veya ... ... Kurumunun taraf olduğu ... ve sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan uyuşmazlıklara,
c) Diğer kanunlarda ... mahkemelerinin görevli olduğu belirtilen uyuşmazlıklara,
ilişkin dava ve işlere bakar."
5. 7075 ... Kanun'un 10 uncu maddesi.
3. Değerlendirme
1. Yargı yolu, kamu düzenine ilişkindir. Bu sebeple yargılamanın her aşamasında mahkemenin davada yargı yolunun caiz olup olmadığını kendiliğinden gözetmesi gerekir.
2. ... mahkemelerinin görev alanını hâkim, tarafların iddia ve savunmalarına göre değil 7036 ... Kanun'a göre belirler.
3. Uyuşmazlığın 4857 ... Kanun kapsamında kalmaması hâlinde ... mahkemesine açılan davada, dava dilekçesinin görev nedeniyle reddi ve adli yargı görevli ise davanın görevli hukuk mahkemesine gönderilmesine karar verilmesi gerekir.
4. İdari yargının görevli olması hâlinde İlk Derece Mahkemesince“dava dilekçesinin yargı yolu yanlışlığı nedeni ile reddine” karar verilmesi gerekir.
5. Somut uyuşmazlıkta; davacı, davalı nezdinde kadrolu işçi olarak çalışmakta iken davalının 75625782-900-000139 ... ve 09.02.2017 tarihli yazısı ile ... sözleşmesi askıya alınmış olup 14.07.2017 tarihli ve 30124 ... Resmî Gazete'de yayımlanan 692 ... KHK Ekli (1) ... Liste uyarınca da ihraç edilmiştir. 04.....2020 tarihli ve 2020/8389 ... OHAL İnceleme Komisyonu kararı ile ise davacının, terör örgütleri ile Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatını ortaya koyan herhangi bir bilgi ve belge elde edilmediği gerekçesiyle kamu görevine iadesine karar verilmiş ve ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Yönetim Kurulu kararı ile davacı 20.08.2020 tarihinde işe başlatılmıştır.
6. Davacının talebi, ... sözleşmesinin askıya alındığı 09.02.2017 tarihi ile işe başladığı tarih arasındaki döneme ilişkin hak ve alacakların davalıdan tahsiline ilişkin olup talebin yasal dayanağını 7075 ... Kanun'un 10 uncu maddesi oluşturmaktadır. Zira 7075 ... Kanun'un 10 uncu maddesinde; "... İlgililerin kamu görevinden çıkarılmasına ilişkin kanun hükmünde kararname hükümleri, bu fıkrada belirtilen kişiler bakımından tüm hüküm ve sonuçlarıyla birlikte ortadan kalkmış sayılır. Bu kapsamda göreve başlayanlara, kamu görevinden çıkarılma tarihlerini takip eden aybaşından göreve başladıkları tarihe kadar geçen süreye tekabül eden mali ve sosyal hakları ödenir. ..." düzenlemesi yer almaktadır.
7. 685 ... KHK ile kurulan OHAL Komisyonunun, kendisine yapılan başvurular hakkında vereceği kabul veya ret kararları birer idari işlemdir. Davacı 692 ... KHK ekli liste uyarınca ihraç edilmiş ve OHAL Komisyon kararı ile işe iade edilmiş olduğuna göre idari işlem olan OHAL Komisyon kararının mali sonuçlarına ilişkin uyuşmazlığın idari yargıda çözüme bağlanması gerekir. Hâl böyle olunca davanın, yargı yolunun caiz olmaması sebebiyle dava şartı yokluğundan usulden reddi yerine esastan reddedilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
26.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.