"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/4872 E., 2022/4315 K.
DAVA TARİHİ : 04.01.2022
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 2. ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/6 E., 2022/1048 K.
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararın davacı tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekil dava dilekçesinde; davalı Bakanlıkça, Estram Hafif Raylı Sistemler Ulaşım San. ve Tic. AŞ'ye ait 1114091.026 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğinin tespit edildiğini, söz konusu işyerinde yürütülen ağırlıklı faaliyetin taşımacılık faaliyeti olup, özellikle de raylı sistemle yolcu taşımacılığı olduğunu, tespite konu işyerinde 621 işçi çalıştığını, bunların büyük çoğunluğunun şoför olarak bir kısmının da temizlik ve hareket işlerinde çalıştıklarını, İşkolları Yönetmeliği'ne göre Belediyeler veya bağlı şirketler tarafından kurulan ve işletilen raylı taşımacılık işlerinin tamamının taşımacılık işkolunda yer aldığını, yapılan faaliyetlerin niteliği itibariyle 15 sıra numaralı taşımacılık işkoluna girdiğini, işkolu tespit kararına konu işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 15 sıra numaralı taşımacılık işkolunda yer alan asıl işlerin ve yardımcı işlerin yapıldığını iddia ederek davalı Bakanlığın 23.12.2021 tarihli ve 31698 sayılı Remî Gazete'de yayımlanan 2021/166 sayılı işkolu tespit kararının iptaline ve 1114091.026 SGK sicil No.lu işyerinde yapılan işlerin niteliği gereği İşkolları Yönetmeliği'nin 15 sıra numaralı taşımacılık işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; Genel ... Sendikası tarafından yapılan başvuru üzerine Müvekkili Bakanlığın Rehberlik ve Teftiş Kurulu Başkanlığınca inceleme teftişi yapıldığını, düzenlenen raporda tespite konu 1114091.026 SGK sicil No.lu işyerinde “Belediye otobüsü ile yapılan şehir içi ve banliyö yolcu taşımacılığı” hizmetlerinin yapıldığını, bu nedenle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, Şirket hisselerinin ... Büyükşehir Belediyesine ait olduğunu, Şirketin idari ve mali açıdan Belediyeye bağlı olduğu gibi aynı zamanda yürütülen mal ve hizmet üretiminin Belediye tarafından yapılmakta olduğunu, SGK sicil numarasında yer alan işkolu kodunun 4931 olduğunu, 20 No.lu genel işler işkolunda 49.31.05 alt sınıf tanımlamasının "Belediye otobüsü ile yapılan şehir içi ve banliyö yolcu taşımacılığı" olduğu görüldüğünü, işyerinde Belediyeye ait motorlu kara taşıtları ile şehir içi yolcu taşımacılığı yapıldığını, işçilerin büyük bölümünün şoför olduğunu, az sayıda işçinin ise otobüs temizliği ile yıkanması ile durakların bakımı, akaryakıt doldurma işleri yaptığının belirlendiğini, bu faaliyetlerin 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nda belirlenen, belediyelerin görev ve sorumlulukları içinde yer alan faaliyetler olduğunu, müvekkili Bakanlıkça yapılan tespitin hukuka uygun olduğunu savunarak davanın reddini talep etmiştir.
2. Davalı Şirket vekili cevap dilekçesinde, müvekkiline ait işyerinde yapılan işlerin niteliği itibariyle yürütülmesi münhasıran belediyelerin görev ve sorumluğuna bırakılan işlerden olduğu ve yapılan işlerin salt belediye hizmeti niteliğinde bulunduğunu, işyerlerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de asıl işin girdiği işkolundan sayılacağından ve ...-rev.2 altılı ekonomik faaliyet sınıflandırılma kodlarına göre tüm belediye hizmetlerinin genel işler işkolunda sayıldığından dava konusu işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra No.lu genel işler işkoluna girdiğini, bu nedenle Bakanlıkça yapılan tespitin hukuka uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Davalı Genel ... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; tespite konu işyerinin ... Büyükşehir Belediyesi'ne ait bir belediye iktisadi teşekkülü olduğunu, kanunlarla belediyelere verilen görevlerin ve belediyelerin üstlendiği bütün işlerin genel işler işkolu kapsamında olduğunu, bu konuda kesinleşmiş pek çok yargı kararı bulunduğunu, Bakanlıkça yapılan yetki tespitinin ilgili mevzuat hükümlerine uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
4. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davaya konu işyerinde yapılan işlerin niteliği itibariyle yürütülmesi münhasıran belediyelerin görev ve sorumluğuna bırakılan işlerden olduğu ve yapılan işlerin salt belediye hizmeti niteliğinde bulunduğunu, yürütülen işlerin ... Büyükşehir Belediyesi adına yürütüldüğünü, işyerlerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de asıl işin girdiği işkolundan sayılacağından ve ...-rev.2 altılı ekonomik faaliyet sınıflandırılma kodlarına göre tüm belediye hizmetlerinin genel işler işkolunda sayıldığından, dava konusu işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra No.lu genel işler işkoluna girdiğini, bu nedenle Bakanlıkça yapılan tespitin hukuka uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
5. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davaya konu işyerinde ... Büyükşehir Belediye Başkanlığına bağlı olarak otobüsle şehir içi yolcu taşıma işi yapıldığını, bu işlerin kanunlarla Belediyelere verilen işlerden olduğunu, bu nedenle davaya konu işyerinin genel işler işkolunda yer aldığından Bakanlıkça yapılan tespitin mevzuata uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
6. Diğer davalılar cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Estram Hafif Raylı Sistemler Ulaşım San. ve Tic. AŞ unvanlı işverenliğe ait 1114091.026 SGK sicil No.lu işyerinde ağırlıklı olarak ... Büyükşehir Belediyesi sınırları dâhilinde mülkiyeti Büyükşehir Belediyesine ait motorlu kara taşıtları ile (otobüs) şehir içi yolcu taşımacılığı faaliyetinin sürdürüldüğü, asıl işin Belediye hizmetleri olduğu, bu nedenlerle 1114091.026 SGK sicil numaralı işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde; İlgili Kanun ve Yönetmelik hükümlerinin gözetilmesi gerektiği, 1114091.026 sicil No.lu işyerinde toplam 621 personel çalışmakta olup söz konusu çalışanların ekseriyetinin şoför unvanı ile çalışmakta bir kısmının da temizlik ve "hareket" işlerinde çalıştığını, söz konusu personelin davalı Şirkete ait raylı sistem araçlarına "dikine" taşıma yapan hatlarda otobüs şoförlüğü yaptığını, burada gözden kaçmaması gereken hususun işletmenin iktisadi birliğinin ne olduğu ve faaliyetin hangi amaca özgülendiği noktasında olduğunu, söz konusu işyerinde raylı sistemle entegre ve sistemin sorunsuz ve daha ekonomik çalışmasına katkı vermek amacıyla gerçekleştirilen bir faaliyet bulunduğunu, işkolu tespitine konu işyerinin belli bir teknik amaç (şehir içi yolcu taşıma) çerçevesinde örgütlenmesi ve ... planlarının buna göre yapılarak uygulanması, yönetiminin ... elden yürütülmesi, tamamının ekonomik olarak birbirine bağlı ve malî yönden ... idarenin olması, araç ve gereçlerinin ... bir amaç (şehir içi yolcu taşıma) için özgülenmesi, yürütülen faaliyetin, yatırımın ve gelirin ağırlıklı olarak "raylı taşıma" işine yoğunlaşması (ESTRAM bilançolarının incelenmesi hâlinde gelirin büyük çoğunluğunun raylı taşıma işinden elde edildiği görülecektir), raylı taşıma ile ilgili olarak, İşkolları Yönetmeliği'nde açık ve münhasıran düzenleme yapılmış olması, raylı taşıma ile bağlantılı olarak otobüs taşımacılığı yapılması ve bu iki sistemin birbirine entegre vaziyette olması (örneğin, akıllı bilet ile, raylı taşımadan sonra ücretsiz otobüs transfer hizmetinden yararlanılması), asıl işi yürüten personelin, dönüşümlü olarak farklı birimlerde görev yapabilmesi araç içi temizliğinin, asıl işe yardımcı ... niteliğinde olması ve sadece asıl işte kullanılan hizmet araçlarının temizliğinin yapılması ve bir sonraki taşıma işi için hazır ve temiz hâle getirilmesi bakım onarım işlerinin de yine asıl (taşıma) işinin ayrılmaz parçası olarak hizmet araç ve gereçlerine münhasır olarak yürütülmesi, bina temizliği ve personel yemeği hazırlanmasının, asıl ... kapsamında çalışanlar esas alınarak yürütülmesi, dışarıya hizmet verilmemesi ve ücret karşılığı üçüncü kişilere temizlik ve yemek hizmeti verilmemesinin, asıl işe yardımcı ... niteliğini göstermesi, bu suretle işyerlerinin tamamının "asıl ... ve asıl işe yardımcı işler" olarak tanımlanmasıyla, Anayasa ve kanunlarla teminat altına alınan sendikal hak ve özgürlüklerin ... elden ve daha etkili olarak kullanılmasının mümkün olabilmesi hususları birlikte değerlendirildiğinde işkolu tespit kararına konu işyerinin tamamının İşkolları Yönetmeliği'nin 15 sıra numaralı taşımacılık işkolunda yer alan asıl işlerin ve yardımcı işlerin yapıldığının sabit olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile işyerinde ... Büyükşehir Belediyesi sınırları dahilinde mülkiyeti Büyükşehir Belediyesine ait motorlu kara taşıtları ile (otobüs) şehir içi yolcu taşımacılığı faaliyetinin sürdürüldüğü, bu işte çalışan işçilerin çok büyük bir çoğunluğunun otobüs şoförü olarak görev yaptıkları, az sayıda işçinin ise otobüs temizliği ve yıkanması ile durakların bakım onarımı ve akaryakıt doldurma işlerinde çalıştıkları, işyerinde Belediyeye ait otobüsler ile şehir içi yolcu taşımacılığı faaliyeti sürdürüldüğü, işyerinde sürdürülen işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiği, Belediye hizmetleri ile Belediye otobüsü ile yapılan şehir içi ve banliyö yolcu taşımacılığı (belediyenin sağladığı havaalanı otobüsü dâhil) faaliyetlerinin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna dâhil olduğu, davalı Bakanlık tarafından verilen işkolu tespit kararı isabetli olup Mahkemenin kabul ve gerekçesinin yerinde olduğunun (Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2013/7425 Esas, 2013/24929 Karar sayılı ilâmı) değerlendirildiği gerekçesiyle istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; sözkonusu işyerinde raylı sistemle entegre ve sistemin sorunsuz ve daha ekonomik çalışmasına katkı vermek amacıyla gerçekleştirilen bir faaliyetin olduğunu, Mahkeme kararında bu hususun gözetilmediğini, işkolu tespiti kararına konu işyerinin tamamının İşkolları Yönetmeliği'nin 15 sıra numaralı taşımacılık işkolunda yer alan asıl işlerin ve yardımcı işlerin yapıldığının sabit olduğunu, bu nedenle Bölge Adliye Mahkemesi kararının dosya içeriğine ve mevzuata aykırı olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5.19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin (Yönetmelik) 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri, ...
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
22.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.