"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2553 E., 2022/3697 K.
DAVA TARİHİ : 07.01.2019
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 43. ... Mahkemesi
SAYISI : 2019/9 E., 2019/588 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hakimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin ... sözleşmesinin feshedildiği 26.05.2017 tarihine kadar ... İl ... Müdürlüğünde yetkili unvanıyla çalıştığını, davalı işverenin 31.08.2000 tarihinde yürürlüğe giren Kapsam Dışı Personel Yönetmeliği’nin 75/E maddesi ile aynı günlü “Ücret ve Fazla Çalışma Esasları” bölümünün 4 üncü maddesine göre işkolunda geçerli olan toplu ... sözleşmesi ile kapsam içi (sendika üyesi) işçilere verilen ücret zammı oranının personel (sendika üyesi olmayan) ücretlerine aynen yansıtılması gerektiğini, buna karşın toplu ... sözleşmesinde belirlenen zam oranlarının davacıya hiçbir zaman yansıtılmadığını, bu nedenle fesih tarihine kadar toplu ... sözleşmesi zam farkı ücret, ilave tediye ve ikramiye alacaklarının kendisine ödenmesi gerektiğini, toplu ... sözleşmesi zam farklarının döneminde ve olması gerektiği gibi davacıya yansıtılmaması nedeniyle temel ücretinin de eksik belirlendiğini ileri sürerek toplu ... sözleşmesi zam oranlarının müvekkiline ödenmemesinden kaynaklanan ücret, ilave tediye ve ikramiye fark alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının tüm alacaklarına karşı zamanaşımı def'inde bulunduklarını, taleplerin açık bir şekilde açıklanmadığından davanın hukuki yarar yokluğundan reddi gerektiğini, fesih tarihinden geriye doğru 5 yıllık zaman içerisindeki alacakların zamanaşımına uğradığını, 2015 yılında imzalanan 11. Dönem Toplu ... Sözleşmesi gereği davacının yer aldığı unvan grubunun kapsam içi personel statüsüne alındığını, davacının dayanak aldığı Kapsam Dışı Personel Yönetmeliği'nin, Yönetim Kurulunca 01.07.2008 tarihinde kabul edilen İnsan Kaynakları Çalışma Esasları'nın tüm personele ve davacıya duyurulması ve tebliğ edilmesi ile davacı açısından da yürürlükten kalktığını ve 2008 tarihli İnsan Kaynakları Çalışma Esasları'nda da toplu ... sözleşmesi kapsamında kapsam içi çalışan personele verilen zammın kapsam dışı personele verileceğine dair hükmün bulunmadığını, ücret artışlarının davacının ... sözleşmesi ve Şirket esasları ile kanunlara uygun olarak yapıldığını ve fark ücret alacağının bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile 31.08.2000 tarihinde yürürlüğe giren ... ... AŞ Kapsam Dışı Personel Yönetmeliği'nin 75/E maddesi ile aynı gün yürürlüğe giren ... ... AŞ ... Mevzuatına Tabi (Kapsam Dışı) Olan Personelin Ücret ve Fazla Çalışma Esasları'nın 4 üncü maddesinde işkolunda geçerli olan toplu ... sözleşmesi ile kapsam içi işçilere verilen ücret zammı oranı ve dönemleri personel ücretlerine aynen yansıtılacağı hükmü olduğu ancak belirtilen bu düzenlemelerin 26.09.2008 tarihinde yürürlüğe giren ... ... AŞ İnsan Kaynakları Çalışma Esasları ile yürürlükten kaldırıldığı, ... koşullarında davacı işçinin aleyhine düzenlemeler içeren yeni metnin ise davacıya tebliğ edildiğine veya ücret ve haklarda yapılan aleyhe değişikliğin davacı tarafından kabul edildiğine dair bir belge veya kanıt dosyaya sunulmadığından davacı işçiyi bağlamayacağı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde; Mahkeme karar gerekçesinde, dosyaya sunulan belgelere neden itibar edilmediğinin maddi ve hukuki olgulara dayalı olarak açıklanmadığını, zamanaşımı def'inde bulunulmasına rağmen davacının 2006 yılı ücretine zamlar eklenerek ücret seviyesinin belirlenmesinin hatalı olduğunu, davacının 01.05.2015 tarihi itibarı ile sözleşmesi ve statüsünün değişerek kapsam dışı özel anlaşmalı personel olduğunu, bu nedenle fark ücret talebinde bulunamayacağını, 2008 tarihli İnsan Kaynakları Çalışma Esasları'nda toplu ... sözleşmesi kapsamında kapsam içi personele verilen zammın kapsam dışı personele verileceğine dair hükmün bulunmadığını, davacının sendika üyesi de olmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının davanın reddine karar verilmek üzere kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı işverenin 01.07.2008 tarihinde kabul ettiği İnsan Kaynakları Çalışma Esasları başlıklı iç yönetmeliğin davacıya tebliğ edildiği ancak aleyhe çalışma şartları içeren çalışma esaslarının açıkça kabul edildiği ya da uygulanmasına onay verildiği yönünde davacı tarafından düşülen bağlayıcı bir şerh veya beyan bulunmadığı, 01.07.2008 tarihinden sonra davacının imzaladığı yeni bir sözleşme de bulunmadığından davacı işçiyi bağlayacağının kabul edilemeyeceği, bu nedenle 31.08.2000 tarihli Kapsam Dışı Personel Yönetmeliği'ne değer atfedilerek Mahkemece davanın kabulüne karar verilmesinin yerinde olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; söz konusu 01.07.2008 tarihli çalışma esaslarının davacıya yazılı olarak duyurulduğuna ilişkin tebellüğ belgesinin sunulduğunu, 2008 tarihli İnsan Kaynakları Çalışma Esasları'nda da toplu ... sözleşmesi kapsamında kapsam içi çalışan personele verilen zammın kapsam dışı çalışan personele verileceğine dair bir hüküm bulunmadığını, davacının ... sözleşmesinde de böyle bir hükmün bulunmadığını, 2008 tarihli Çalışma Esasları'nın ise müvekkili Şirket Yönetim Kurulunca 25.02.2015 tarihinde kabul edilen ve tüm personele duyurulan ... ... Grubu Şirketleri Kapsam Dışı Personel İnsan Kaynakları Çalışma Esasları ile ortadan kaldırıldığını ve 25.02.2015 tarihli Çalışma Esasları'nın hâlen yürürlükte olduğunu, davacının 2015 yılı Çalışma Esasları'nı da yazılı olarak tebellüğ ve kabul etmiş olduğunu, davacının dönemler itibari ile imzalamış olduğu sözleşmeler kapsamında ücret ödemelerini aldığını, davacının en son 2015 yılında imzaladığı ... sözlemesinin de gözetilmeksizin karar verildiğini belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı ücretine toplu ... sözleşmesi ile kapsam içi işçilere verilen ücret zammı oranının yansıtılıp yansıtılmayacağı ve buna bağlı olarak fark alacaklara hak kazanıp kazanamayacağına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ve 371 inci maddesi.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 22 nci maddesi.
3. Dairemizin ....12.2021 tarihli ve 2021/11887 Esas, 2021/16151 Karar sayılı ilâmının ilgili kısmı şu şekildedir:
"...
... Hukukunun en tartışmalı alanlarından biri, çalışma koşullarının tespiti ile bu koşulların uygulanması, değişiklik yapılması, en nihayet işçinin kabulüne bağlı olmayan değişiklik ile işverenin yönetim hakkı arasındaki ince çizginin ortaya konulmasıdır.
... Hukuku, işçi hakları yönünden sürekli ileriye yönelik gelişimci bir karaktere sahiptir. Bu anlayıştan hareket edildiğinde, işçinin haklarının ... ilişkisinin devamı sırasında daha ileriye götürülmesi, ... hukukunun temel amaçları arasındadır. Çalışma koşulları bakımından geriye gidişin işçinin rızası hilafına yapılamaması gerekir.
... ilişkisinden kaynaklanan ve işin yerine getirilmesinde tabi olunan hak ve borçların tümü, “çalışma koşulları” olarak değerlendirilmelidir.
4857 sayılı ... Kanunu’nun 22. maddesinde yer alan , “işveren, ... sözleşmesiyle veya ... sözleşmesinin eki niteliğindeki personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar ya da işyeri uygulamasıyla oluşan çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz. İşçi değişiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını veya fesih için başka bir geçerli nedenin bulunduğunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle ... sözleşmesini feshedebilir. İşçi bu durumda 17 ila 21 inci madde hükümlerine göre dava açabilir” şeklindeki düzenleme, çalışma koşullarındaki değişikliğin normatif dayanağını oluşturur.
Çalışma koşullarının değişikliğinden söz edebilmek için öncelikle bu koşulların neler olduğunun ortaya konulması gerekir.
4857 sayılı ... Kanunu’nun 22. maddesinden de yola çıkılarak, Anayasa, yasalar, toplu ya da ... ... sözleşmesi, personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar ile işyeri uygulamasından doğan işçi ve işveren ilişkilerinin bütünü, çalışma koşulları olarak değerlendirilmelidir.
... sözleşmesinin esaslı unsurları olan işçinin ... görme borcu ile bunun karşılığında işverenin ücret ödeme borcu, çalışma koşullarının en önemlileridir. Bundan başka, işin nerede ve ne zaman görüleceği, işyerindeki çalışma süreleri, yıllık izin süreleri, ödenecek ücretin ekleri, ara dinlenmesi, evlenme, doğum, öğrenim, gıda, maluliyet ve ölüm yardımı gibi sosyal yardımlar da çalışma koşulları arasında yerini alır. İşçiye özel sağlık sigortası yapılması ya da işverence primleri ödenmek kaydıyla ... emeklilik sistemine dahil edilmesi de çalışma koşulları kavramına dahildir.
4857 sayılı ... Kanunu’nun 22. maddesinin ikinci fıkrasında, çalışma koşullarının, tarafların karşılıklı uzlaşmaları ile değiştirilmesinin her zaman mümkün olduğu kurala bağlanmıştır.
Çalışma koşullarında değişiklik konusunda işçinin rızasının yazılı alınması yasa gereğidir. Aynı zamanda işverence değişiklik teklifinin de yazılı olarak yapılması gerekir.
İşçi çalışma koşullarında yapılmak istenen değişikliği usulüne uygun biçimde yazılı olarak ve süresi içinde kabul ettiğinde, değişiklik sözleşmesi kurulmuş olur. İşçinin değişikliği kabulü, sadece bu işlem yönünden geçerlidir. Bir başka anlatımla işveren işçinin bir kez vermiş olduğu değişiklik kabulünü, daha sonraki dönemlerde başka değişiklikler için kullanamaz.
..."
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Uyuşmazlık konusu davada, davalıya ait işyerinde 31.08.2000 tarihinde yürürlüğe giren Kapsam Dışı Personel Yönetmeliği’nin 75/E maddesi ile aynı tarihte yürürlüğe giren ... ... AŞ ... Mevzuatına Tabi (kapsam dışı) Olan Personelin Ücret ve Fazla Çalışma Esasları başlıklı uygulamanın 4 üncü maddesinde “... kolunda geçerli olan toplu ... sözleşmesi ile kapsam içi işçilere verilen ücret zammı oranı ve dönemleri personel ücretlerine aynen yansıtılır. Genel Müdürün teklifi ve Yönetim Kurulunun kararı ile yansıtılan ücret zammı oranının üzerine artış yapılabilir.” hükmünün mevcut olduğu anlaşılmaktadır. Bununla birlikte, davalı işveren Yönetim Kurulunun 01.07.2008 tarihinde kabul ettiği İnsan Kaynakları Çalışma Esasları başlıklı İç Yönetmelik ile 31.08.2000 tarihli Yönetmelik ve Esaslar'ın yürürlükten kaldırıldığı kabul edilmiş ve 01.07.2008 tarihli İç Yönetmelikte kapsam dışı personel bakımından ücrete ilişkin herhangi bir artış oranı ya da dönemi belirlenmemiştir. Diğer taraftan, söz konusu iç yönetmeliğin yürürlüğe gireceği tarih 26.09.2008 olarak belirlenmiştir.
3. Davalı Şirketin 25.02.2015 tarihli ve 16 sayılı kararı ile kabul edilen ve davacının ... sözleşmesinin son bulduğu tarihte yürürlükte olan İnsan Kaynakları Çalışma Esasları'nın 53 üncü maddesinde ise 01.07.2008 tarihli İnsan Kaynakları Çalışma Esasları'nın yürürlükten kaldırıldığı kabul edilmiş ve adı geçen düzenlemenin 52 nci maddesinde de esasların çalışanlara tebliğ edildiği tarih itibarıyla yürürlüğe gireceği belirtilmiştir.
4. Somut uyuşmazlıkta; davacının 2006 yılına kadar imzaladığı ... sözleşmelerinin ücrete ilişkin 7 nci maddesinde toplu ... sözleşmeleri ile kapsam içi işçilere verilen ücret zammı oranının ve dönemlerin kapsam dışı personelin ücretlerine aynen yansıtılacağı düzenlemesi mevcut olup, 10.02.2006 tarihli ... sözleşmesi de kapsam dışı olarak devam edecek 1. tip ... sözleşmesi olarak imzalanmıştır.
5. Davacı tarafça 01.07.2008 tarihli İnsan Kaynakları Çalışma Esasları başlıklı İç Yönetmelik 26.09.2008 tarihinde tebellüğ edilmiş ancak bu yeni yönetmeliğin kabul edildiğine ilişkin herhangi bir belge dosya kapsamına sunulmamıştır. Taraflar arasındaki 10.02.2006 tarihli ... sözleşmesinden sonra, davacının yapılan değişiklikleri kabul ettiğine dair beyanını içeren yeni bir sözleşmenin de imzalanmadığı dikkate alındığında, önceki düzenleme metinlerini yürürlükten kaldıran 01.07.2008 tarihli İnsan Kaynakları Çalışma Esasları başlıklı İç Yönetmelik davacı işçiyi bağlamayacaktır. Ancak davacının çalıştığı süre içerisinde davalı işyerinde yürürlükte bulunan en son İnsan Kaynakları Çalışma Esasları 25.02.2015 tarihinde davalı Şirketin Yönetim Kurulunca kabul edilmiş ve 2008 tarihli İnsan Kaynakları Çalışma Esasları'nda olduğu gibi kapsam dışı personeller için kapsam içi personele yapılan ücret zamlarının uygulanmasına dair bir hüküm öngörülmemiştir. Davacı tarafça da 25.03.2015 tarihinde 2015 tarihli İnsan Kaynakları Çalışma Esasları'nın tebellüğ edildiği ve tebellüğ belgesinde açıkça yeni çalışma esaslarının kabul edildiği açıklanmıştır.
6. Belirtilen sebeplerle, 25.03.2015 tarihli tebellüğ belgesi ile muvafakat edilen İnsan Kaynakları Çalışma Esasları başlıklı İç Yönetmelik'te kapsam dışı personel için kapsam içi personele yapılan ücret zamlarının uygulanmasına dair bir hüküm öngörülmediğinden; dava konusu fark ücret, ikramiye ve ilave tediye alacağı taleplerinin zamanaşımı def'i de göz önünde bulundurularak 07.01.2014 tarihinden 2015 tarihli İnsan Kaynakları Çalışma Esasları'nın davacı açısından yürürlüğe girdiği 25.03.2015 tarihine kadar hesaplanarak hüküm altına alınması gerekirken anılan yön düşünülmeden yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
07.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.