"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1445 E., 2022/1155 K.
DAVA TARİHİ : 13.02.2020
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
TEMYİZ EDENLER : Davalılar ... ve ... vekilleri
İLK DERECE MAHKEMESİ : Aksaray ... Mahkemesi
SAYISI : 2020/85 E., 2022/12 K.
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılardan ... (Bakanlık), Güvenlik ve Savunma İşçileri Sendikası (Güvenlik-...) ve ... Otel Lokanta Eğlence Yerleri Sendikası (...) vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılardan Bakanlık ve ... vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; 29.01.2020 tarihli ve 31023 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2020/22 Karar numaralı işkolu tespit kararında, davalı Şirketin 1031564.068 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 18 sıra numaralı konaklama ve eğlence işleri işkolunda, 1005816.068 SGK sicil numaralı işyerinde yapılan işlerin 10 sıra numarasında belirtilen ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda yer aldığı yönündeki kısımlarının 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’na (6356 sayılı Kanun), 5393 sayılı Belediye Kanunu'na (5393 sayılı Kanun), İşkolları Yönetmeliği'ne ve Yargıtayın yerleşik içtihatlarına uygun olmadığını, bu işyerlerinde yürütülen işlerin tamamının niteliği itibarıyla 5393 sayılı Kanun ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu'nda yer alan yasal düzenlemeler gereğince, İşkolları Yönetmeliği'nin 20 numaralı genel işler işkoluna girdiğini iddia ederek 1005816.068 ve 1031564.068 SGK işyerlerine ait işyerlerine ilişkin tespitine iptali ile bu işyerlerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; davanın yasal sürede açılmadığının tespiti hâlinde davanın hak düşürücü süre yönünden reddinin gerektiği, davacı Sendika tarafından Bakanlığa gönderilen 03.10.2019 tarihli ve 12752 sayılı yazı ile Aksaray Belediye Başkanlığının iştiraki olarak faaliyet gösteren diğer davalı ... AŞ'ye ait işyerlerinde yapılan işlerin hangi işkoluna girdiğinin belirlenmesinin talep edildiğini, bu talep üzerine 05.11.2019 tarihinde işyerlerinde inceleme yapıldığını, inceleme raporunun içeriğini aynen tekrar ettiklerini, Bakanlığın tespitinin yasal düzenlemelere uygun yapıldığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davacının taleplerini Şirketin belediye iştiraki olması, işyerlerinde sunulan hizmetlerin de 5393 sayılı Kanun'da münhasıran belediyelere tanınan yetki ve imtiyazlar kapsamında olması gerekçelerine dayandırmakta olduğunu; ancak davacının bu talebinin ve işkolu itirazının hiçbir yasal dayanağının bulunmadığını ve tespit kararına konu işyerlerinde icra edilen işlerin niteliğine aykırı olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Davalı ... ... vekili cevap dilekçesinde; davaya konusu işyerlerinde diğer davalı Bakanlık tarafından yapılan tespitin hukuka ve mevzuata uygun olduğunu, davanın süresinde ve ilgili taraflara karşı açılmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
4. Davalı ... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; aleyhe olan iddiaları kabul etmediklerini savunarak davanın reddini istemiştir.
5. Diğer davalılar davaya cevap vermemişlerdir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu işyerlerinde yapılan incelemede, Merkez Ofis ve Azmi Milli Otoparkında personelin büro faaliyetinde çalıştırıldıkları, Piramit Cafede personelin kafeterya faaliyetinde çalıştırıldıkları, aynı zamanda Aksaray Azmi Milli AŞ'ye bağlı olarak temizlik işleri, su ve kanalizasyon işleri, ... ve bahçe işleri, fen işleri ve otopark faaliyetlerinde de çalıştırıldıkları, dava konusu birimlerin faaliyetinin Aksaray Belediyesinin iştiraki olan Aksaray Azmi Milli AŞ tarafından yürütüldüğü, bağımsız şekilde faaliyetlerinin bulunmadığı, iki birimin de merkezden yönetildiği ve yönetim birliğinin olduğu, iki birimin de ... organizasyonu kapsamında Belediye hizmetlerini yürütmekte olduğu, dolayısıyla bu işyerlerinin genel işler işkoluna girdiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılardan Bakanlık, Güvenlik-... ve ... vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili; İlk Derece Mahkemesinin hükmünü karar vermeye elverişli olmayan, eksik inceleme ve araştırmaya dayalı bilirkişi raporuna göre verdiğini, inceleme raporunda davaya konu işyerlerinin girdiği işkollarının ve gerekçesinin açıkça belirtildiğini, bu rapor doğrultusunda verilen işkolu tespitine ilişkin kararın yasal düzenlemeye uygun olduğunu, İlk Derece Mahkemesi kabulünün usul ve esasa aykırı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ...-... Sendikası vekili; müvekkili Sendikanın 19 sıra numaralı savunma ve güvenlik işkolunda faaliyetini sürdürdüğünü, dava konusu işyerlerinin 10 sıra numaralı ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda ve 18 sıra numaralı konaklama ve eğlence işleri işkolunda faaliyet yürüttüğünü, davaya konu işyerlerinin müvekkili Sendikanın faaliyette bulunduğu işkolunda bulunmaması sebebiyle davanın müvekkiline yöneltilmesinde hukuki yarar bulunmadığını, bu nedenle müvekkili açısından davanın reddine karar verilmesi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... vekili; Belediyelere tanınmış birtakım hak ve görevler kapsamındaki hizmetleri yerine getiren Şirketin sırf belediye iştiraki olması nedeniyle yapılan hizmetlerin genel işler işkoluna girdiğini kabul etmenin hatalı olduğunu, işyerlerinin sermayesinin tamamı Belediyeye ait olsa da bu işyerlerinde çalışan kişilerin garson, ocakçı, bulaşıkçı, mutfak personeli unvanları ile çalışmalarını sürdürmeleri ve işyerlerinin yeme içme niteliğinde işletilmesi nedeniyle yapılan işlerin 5393 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesinde ... ... sayılan belediyelerin görev ve sorumlulukları arasında yer almadığını, içecek sunum hizmetleri içerisinde olduğunu ve İşkolları Yönetmeliği 18 sıra numaralı konaklama ve eğlence işleri işkoluna girdiğini, 5393 sayılı Kanun'da bu tür hizmetlerin müşterek nitelikte olması koşuluyla ve istisnai bir şekilde belediyelerce yapılabileceğinin bir hak ve imtiyaz olarak tanındığını, bu istisnanın sadece doğrudan belediyeler tarafından yerine getirilen hizmetler için öngörüldüğünü, belediyelere tanınmış bu ilgili istisnai hükümde de sadece belediye tüzel kişiliğinin zikredildiğini, belediye iştirakleri/şirketlerinden hiç bahsedilmediğini, belediye iştirakleri tarafından görülen hizmetlerin bu istisnaya girmediğini, hizmetin niteliği itibarıyla değişmediğini, İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esasa aykırı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı Şirketin belediye şirketi olduğu, dava konusu işyerlerinde belediye hizmeti niteliğinde faaliyetler yürütüldüğü, buna göre tespit konusu işyerlerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 numaralı genel işkoluna dâhil olduğu gerekçesiyle istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılardan Bakanlık ve ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili; ilgili Yargıtay Kararları ve mevzuat gereğince ilgili işyerlerinin genel işler işkoluna girdiğinin kabulünün dayanaktan yoksun ve hukuka aykırı olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili; sırf belediye iştiraki olması nedeniyle yapılan hizmetlerin genel işler işkoluna girdiğini kabul etmenin doğru olmadığını, esas olanın yapılan işin sahipliği veya asıl ... yardımcı ... ayrımı olmadığını, her işverenin işyerinin bağımsız işyeri olarak kabul edilip, o işyerinde yapılan işlerin niteliği itibarıyla işkolunun tespiti gerektiğini belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi şu şekildedir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı aşağıda yazılı olduğu gibidir:
“...Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. ...”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası aşağıda yazılı olduğu şekildedir:
“Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalılardan Bakanlık ve ... vekillerince temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz eden ...'e yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.