"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/743 E., 2022/4129 K.
DAVA TARİHİ : 25.04.2016
KARAR : Davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddi, davalı
Mitek Makina İnş. Tes. Elek. Klima AŞ vekilinin istinaf
başvurusunun kabulü ile davanın kısmen kabulü
TEMYİZ EDENLER : Davacı ve davalı Mintek Makina İnş. Tes. Elek.
Klima AŞ vekilleri
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 56. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/1084 E., 2021/166 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı ve davalı Mitek Makina İnş. Tes. Elek. Klima AŞ (Mitek Makina AŞ) vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddi, davalı Mitek Makina AŞ'nin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı ve davalı Mitek Makina AŞ vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 14.01.2014-....01.2016 (11.02.2016) tarihleri arasında davalı Şirketin ...’ın ... şehrinin Khabat kasabasında bulunan şantiyesinde kalite kontrol müdürü olarak çalıştığını, ...’ta hafta tatili olan cuma günü dâhil haftanın 7 günü çalıştığını, günlük çalışma süresinin 11 saat olduğunu, günde 2 saat fazla çalışma yaptırıldığını, aylık net ücretinin 4.500,00 USD olduğunu, 10.01.2016 tarihinden itibaren 2016 yılı Ocak, Şubat, Mart aylarına ait ücretlerinin ödenmediğini, ...’a gidiş, ...’ye dönüş ücretlerinin ödenmediğini, müvekkilinin iklim değişikliği, ... şartlarının ağırlığı, ... çıkması ve savaşın şantiyeye sıçramasıyla can güvenliğinin kalmaması nedeniyle ...’ye geri dönmek zorunda kaldığını, müvekkilinin ... zorlayıcı sebebine bağlı olarak ... sözleşmesini haklı nedenle feshettiğini beyan ederek kıdem tazminatı, fazla çalışma, ... bayram ve genel tatil ile ücret alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Mitek Makina AŞ vekili cevap dilekçesinde; davacının taleplerinin zamanaşımına uğradığını, davacının iddia ettiği işe başlama tarihinin gerçeği yansıtmadığını, ... sözleşmesinin dava dilekçesinde belirtildiği gibi can güvenliği, iç ..., ücretini alamama gibi nedenlerle işçi tarafından değil müvekkili işveren tarafından devamsızlık nedeniyle feshedildiğini, davacının hak ettiği ücretlerin tamamının ödendiğini; Ocak, Şubat, Mart aylarına ait ücretlerin ödenmediği iddiasının gerçeği yansıtmadığını, şantiyede yaşanan saldırı olaylarına bağlı olarak işçilerin ...’ye getirildiğini, davacının olaylardan önce izin alarak şantiyeden ayrıldığını ve şantiyede yeniden çalışmaya başlanılan tarihte çalışmaya gelmediğini, davacının Ocak, Şubat, Mart ayları ücretlerinin sözleşmedeki tutar olan 750,00 USD üzerinden ödendiğini, ücret alacağının bulunmadığını, davacının haftanın 7 günü çalışmadığını, ... yerel mevzuatı gereği haftanın cuma günü tatil olduğunu, haftalık izinlerini kullandığını, davacının ... bayram ve genel tatil günlerinde çalışmasının olmadığını, puantaj kayıtlarından çalışmalarının belli olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... AŞ vekili cevap dilekçesinde; davacının çalıştığı Mitek Makina AŞ isimli Şirketin Gama ... Sistemleri Mühendislik ve Taah. AŞ’nin alt işveren olduğunu, şirketler arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin bulunmadığını, davacının ... sözleşmesinin kendisi tarafından değil, işvereni Mitek Makina AŞ tarafından feshedildiğini, davacının şantiyedeki işçilerin 08.01.2016 tarihinde toplu olarak tahliye edilmesinden çok önce ...’ye geldiğini, işvereni Mitek Makina AŞ tarafından 23.03.2016 tarihinde işe başlaması için kendisine gönderilen yazıya gerekçe ileri sürmeksizin dönmediğini, davacı hakkında 01.04.2016-04.04.2016 tarihleri arasında devamsızlık tutanakları düzenlendiğini, devamsızlığını haklı gösterecek nedenin bildirilmesinin istenildiğini, davacının bu konuda bildirimde bulunmaması üzerine ... sözleşmesinin 09.04.2016 tarihinde devamsızlığına bağlı olarak haklı nedenle feshedildiğini, davacının sigortasının bu tarihe kadar devam ettirilip askı süresince de aylık ücretinin ödendiğini, ... sözleşmesinin işvereni tarafından işyerine davet edilmesine rağmen hiçbir mazeret bildirmeden dönmemesi üzerine haklı nedenle feshedildiğini, davacının fazla çalışma ile ... bayram ve genel tatil ücreti alacak taleplerinin yersiz olduğunu, alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının ücretinin ... sözleşmesinde belirtildiği üzere 750,00 USD olduğunu, 4.500,00 USD olduğu iddiasının gerçeği yansıtmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının ... sözleşmesini haklı nedenle feshettiği, 14.01.2014-18.04.2014 ve 01.12.2014-09.04.2016 tarihleri arasında 1 yıl, 7 ay, 12 gün olarak net 4.500,00 USD (brüt 5350,32 USD) ücretle çalıştığı, haftada 7 gün 07.00-18.00 saatleri arasında 1 saat günlük ara dinlenmesi ile günde 10 saat fiili çalışma yaptığı, ayda 2 hafta tatilinde çalıştığı, dinî bayramların ilk 1,5 günü çalışılmadığı, diğer ... bayram ve genel tatil günlerinde çalışıldığı, ücret alacağının bulunmadığı ve hiçbir alacak kalemi bakımından zamanaşımı gerçekleşmediği gerekçeleriyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı Mintek Makina AŞ vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili; davacının fazla çalışma süresinin eksik hesaplandığını, ücret alacağının reddinin hatalı olduğunu, davalı ... AŞ yönünden davanın husumet nedeniyle reddinin yerinde olmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Mitek Makina AŞ vekili; davacının çalışma süresinin hatalı belirlendiğini, kıdem tazminatı hakkı bulunmadığını, çalışmasının askıda bulunduğu sürenin kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmasının hatalı olduğunu, ücretin hatalı belirlendiğini, davacının fazla çalışma, hafta tatili ile ... bayram ve genel tatil çalışması yapmadığını, ara dinlenme süresinin eksik hesaplandığını, fazla çalışma süresinin hesabında talebin aşıldığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının ... sözleşmesini can güvenliğinin bulunmaması nedeniyle haklı nedenle feshettiği, 2016 yılı Ocak, Şubat, Mart aylarında davacının fiilen çalışması bulunmadığından ücret alacağının bulunmadığı, davacının fazla çalışma, hafta tatili ile ... bayram ve genel tatil çalışması yaptığının sabit olduğu, davacının dava dilekçesindeki günlük 2 saat fazla çalışma yaptığına dair beyanı ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; 7 gün çalıştığı hafta da 14 saat, 6 gün çalıştığı hafta da 12 saat fazla çalışma yaptığı, böylelikle davacının haftalık 13 saat fazla çalışma yaptığı kabul edilerek davacının istinaf başvurusunun esastan reddi, davalın Mitek Makina AŞ'nin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı Mintek Makina AŞ vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; davacının fazla çalışma süresinin eksik hesaplandığını, ücret alacağının reddinin hatalı olduğunu, davalı ... AŞ yönünden davanın husumet nedeniyle reddinin yerinde olmadığını belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Mitek Makina AŞ vekili; davacının çalışma süresinin hatalı belirlendiğini, kıdem tazminatı hakkı bulunmadığını, çalışmasının askıda bulunduğu sürenin kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmasının hatalı olduğunu, ücretin hatalı belirlendiğini, fazla çalışma, hafta tatili ile ... bayram ve genel tatil çalışması yapmadığını belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; husumet, hizmet süresi, ücret, alacakların ispat ve hesabı noktalarındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddeleri.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 2, 24, 32, 41, 44, 47 ve 63 üncü maddeleri ile aynı Kanun'un 120 nci maddesi atfıyla hâlen yürürlükte bulunan mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun 14 üncü maddesi.
3. 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un 24 ve 27 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin tüm, davalı Mitek Makina AŞ vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. İşçinin ... güvencesini temin amacına yönelik önemli ... hukuku kurumlarından birisi ... sözleşmesinin askıya alınmasıdır. İşçinin kusuru olmaksızın geçici şekilde ... görme borcunu yerine getirmesini engelleyen bazı durumlarda ... sözleşmesinin askıya alınması ile işçinin devamsızlığı meşru hâle gelir, işveren de bu gerekçeyle ... sözleşmesini feshedemez (Sarper Süzek, ... Hukuku, ..., 21. Baskı, 2021, s.476). ... sözleşmesinin askıya alınabileceği durumlar kanunda öngörülebilir veya emredici hükümlere aykırı olmamak şartıyla ... veya toplu ... sözleşmeleri ile kararlaştırılabilir. Kanunda veya sözleşmede yer almasa bile şartlar gerçekleştiğinde sözleşmenin askıya alındığı hâller gerçekleşebilir.
3. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 24 üncü maddesi ile işçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek sebeplerin ortaya çıkması işçi için zorlayıcı sebeple haklı fesih olarak düzenlenmiştir. Zorlayıcı sebepler ortaya çıkmışsa ... sözleşmesi sona ermedikçe ... sözleşmesi askıda kalır. Askıdaki süre çalışılan veya çalışılmış sayılan süre olmadığından bu sürenin kıdem tazminatına esas sürenin hesabında dikkate alınması olanağı bulunmamaktadır.
4. Somut olayda davacının 30.12.2015 tarihinde ...'ye geldiği, davacının çalıştığı ...'ta bulunan şantiyede ....01.2016 tarihinde yaşanan saldırı olayları sonrası davalı Mitek Makina AŞ tarafından yapılan düzenlemeler ve güvenlik tedbirleri kapsamında diğer işçilerin de 2016 Ocak ayında ...'ye getirildiği ve devamında davalı Mitek Makina AŞ tarafından davacıya 25.03.2016 tarihinde işe başlama yazısı gönderildiği ancak davacı tarafından ... başı yapılmadığı anlaşılmaktadır. Davacının hizmet süresi 14.01.2014-18.04.2014 ile 01.12.2014-09.04.2016 tarihleri arasında 1 yıl, 7 ay, 12 gün kabul edilmiş ise de, ... sözleşmesinin askıda olduğu anlaşılan ....01.2016-09.04.2016 tarihleri arasında geçen sürenin kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
26.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.