"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 25. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2501 E., 2022/1977 K.
DAVA TARİHİ : 18.03.2021
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 29. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/31 E., 2022/187 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildi.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de davanın niteliği gereğince kanunda ivedi şekilde sonuçlandırılması öngörüldüğünden duruşma isteminin reddine, incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlığın 04.03.2021 tarihli yazısı ile diğer davalı Sendikanın 02.03.2021 müracaat tarihinde davacının 5210 işkolunda çalışılan işyerlerinde toplam 124 işçinin çalıştığını ve sendikaya üye sayısının ise 52 olduğunu, bu nedenle davalı Sendikaya işletmede toplu ... sözleşmesi yetkisi verildiğinin belirtildiğini, işletmenin toplu ... sözleşmesi yetki tespitinde 5210 işkolu numaralı gemi yapımı ve deniz taşımacılığı, ardiye ve antrepoculuk kapsamındaki ... Depo olarak faaliyet gösteren 5210-0101-1228713-006-26-82 No.lu işyerinde çalışan işçi sayısının dikkate alınmadığını, yetki başvurusu yapıldığı tarihte müvekkili Şirketin ... Depo işyerinde çalışan sayısının 39 olduğunu, bu işyerinde çalışanların da yetki tespitinde kapsama alınması gerektiğini, ... Tuzla’da faaliyet gösteren 4941-0808-1109190-034-32-57 No.lu işyeri taşımacılık işkolu olarak kayıt altına alınmış ise de davalı Bakanlığın 2020/84 No.lu kararı ile İşkolları Yönetmeliği'nin 15 sıra No.lu taşımacılık işkolu yerine Yönetmeliğin 16 sıra No.lu gemi yapımı ve deniz taşımacılığı, ardiye ve antrepoculuk olarak tespit edildiğini ve bu kararın 25.07.2020 tarihli ve 31196 sayılı Resmî Gazete'de yayımlandığını, müvekkili Şirketin Tuzla işyerinde 132 işçi çalıştığını, işbu karara süresi içinde yapılan itiraz sonucu ... Anadolu 9. ... Mahkemesinde 2020/456 Esas sayılı dava açıldığını ve hâlen derdest olduğunu, bu dosyanın bekletici mesele yapılması gerektiğini, yetki tespitine esas alınan aynı işkolunda faaliyet gösteren işyerlerinde toplam çalışan sayısının 169 olduğunu, davalı Sendikanın işletme toplu ... sözleşmesi yapma yetkisine yeter sayıda üye kaydetmediğini iddia ederek öncelikle ... Anadolu 9. ... Mahkemesinde 2020/456 Esas sayısı ile görülen işkolu tespitine itiraz davasının kesinleşmesinin beklenmesini, akabinde davalı bakanlığın yetki tespitinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; itirazın süresinde olmaması hâlinde davanın usulden reddi gerektiğini, Bakanlık kayıtlarının incelenmesinde davalı Sendikanın davacı Şirkete bağlı işyerinde toplu ... sözleşmesi yapmak için 02.03.2021 tarihinde başvuruda bulunması üzerine 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 41 inci maddesinin yedinci fıkrası hükmü gereğince e-Devlet kapısı üzerinden yapılan üyelik işlemleri ile Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan işçi bildirimleri doğrultusunda alınan dökümlerde başvuru tarihi itibarıyla söz konusu işyerlerinde 124 işçinin çalıştığı, bunlardan 52 işçinin davalı Sendikaya üye olduğunun tespit edildiğini ve buna ilişkin yetki tespit yazısının taraflara gönderildiğini, itiraz dilekçesinin görevli makam ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğüne 18.03.2021 tarihli ve 8171362 numara ile kaydettirildiğinin yetki tespit dosyasından anlaşıldığını, davalı Bakanlığa işkolu tespiti konusunda başvuru yapılması hâlinde, işyerinin girdiği işkolu konusunda tespit yapılarak Resmî Gazete'de yayımlandığını, Tuzla'da bulunan 1109190.034 SGK sicil numaralı işyerine ilişkin mahkeme kararı ile kesinleşmiş bir işkolu tespit kararı bulunmadığını, 6356 sayılı Kanun'un 5 inci maddesinin ikinci fıkrasında “Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz” düzenlemesinin yer aldığını, aksi hâlde sendikal örgütlenme çalışmasının yapılmadığı bir işyerinin yetki tespit işlemine dâhil edilmesinin sendikanın toplu ... sözleşmesi yapma hakkına zarar vereceğini, bir işyerinin hangi işkolunda faaliyette bulunduğunun işverenler tarafından SGK'ya yapılan tescillerle Bakanlığın sistemine ulaştığını, ...'da bulunan 1228713.006 SGK sicil numaralı işyeri taşımacılık işkolunda yer aldığını, bu işyerinin 16 No.lu gemi yapımı ve deniz taşımacılığı, ardiye ve antrepoculuk işkolunda faaliyette bulunan Sendikanın yetki tespit başvurusunda bulunduğu işyerleri için yetki tespit işlemine dâhil edilemeyeceğini, 6356 sayılı Kanun'a göre farklı işkolunda bulunan işyerleri için aynı yetki tespit işlemi tesis edilemeyeceğini, sendikaların sadece kurulu bulundukları işkollarındaki işyeri veya işyerleri için toplu ... sözleşmesi bağıtlayabildiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Sendika vekili cevap dilekçesinde; davanın hak düşürücü süre içinde açılıp açılmadığının ve davanın görevli makama kayıt ettirilip ettirilmediğinin araştırılması gerektiğini, müvekkili Sendikanın 16 sayılı işkolu olan gemi yapımı, deniz taşımacılığı, ardiye ve antrepoculuk işkolunda örgütlü olarak 1946 senesinden beri faaliyet gösteren pek çok üye edinen ve pek çok toplu ... sözleşmesi bağıtlamış köklü bir Sendika olduğunu, müvekkili Sendika tarafından davacı Şirkete ait işyerinde sendikal örgütlenme çalışmaları yapıldığını ve üye sayısının yetki için yeterli çoğunluğa ulaşması üzerine 02.03.2021 tarihinde davalı Bakanlığa yetki tespiti başvurusunda bulunulduğunu, davalı Bakanlık tarafından 74038328/553.02 (103.02)/E.546086 sayılı 04.03.2021 tarihli yazı ile davacı Şirkete ait işyerinde 02.03.2021 başvuru tarihi itibarıyla 124 çalışan bulunduğunu, bunlardan 52 çalışanın davalı Sendika üyesi olduğunu ve bu doğrultuda yasanın toplu ... sözleşmesi yapmak için aradığı gerekli çoğunluğu sağladığının tespit edildiğini, 6356 sayılı Kanun'un 41 inci maddesine göre kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az %1'inin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihi itibarıyla çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkili olduğunu, davalı Sendikanın başvuru tarihi itibarıyla davacı işyerinde çalışan işçilerin 640'ından fazlasının üyesi bulunması sebebiyle toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkili olduğunu, davacı taraf ... Depoda çalışanların da yetki tespitinde kapsama alınması gerektiğini buna karşın Tuzla adresindeki işyerinin ise aynı işkolunda olmadığından nazara alınmaması gerektiğini ileri sürmekteyse de bu hususun kabulünün mümkün olmadığını, 6356 sayılı Kanun'un 5 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespitinin bir sonraki dönemi için geçerli olacağını, işkolu tespiti talebi ve buna ilişkin açılan davaların yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici mesele yapılamayacağını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; bilirkişi marifetiyle yapılan inceleme sonucu davacı işletmede 124 işçinin 52 sinin davalı Sendika üyesi olduğu ve yasal çoğunluğu sağladığı, açılan işkolu tespiti davasının da bekletici mesele yapılamayacağı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; davalı Sendikanın yetki tespiti başvurusundan 7 ay önce Tuzla işyerinin depoculuk işkolu kapsamında olduğu hâlde yetki tespitine dâhil edilmediğini, bu işyerinin taşımacılık işkolu olarak değerlendirilmesinin hatalı olduğunu, ... Depo işyerinde çalışan sayısı hesaplanmaksızın işkolu tespiti yapıldığını ve ... işyerinde çalışan işçi sayısının dikkate alınmadığını, yetki başvurusu yapıldığı tarihte çalışan sayısının değerlendirilmediğini, delillerin toplanmadığını, ... Anadolu 9. ... Mahkemesinin 2020/456 Esas sayılı dosyası ile işkolu tespitine itiraz davası açıldığını, bu davanın bekletici mesele yapılması talebinde bulunulduğunu, bu hususa ilişkin herhangi bir karar verilmediğini, davalı Sendikanın başvuru tarihinde işletme toplu ... sözleşmesi yapma yetkisine yeter sayıda üyesi bulunmadığını, kararın yeterli gerekçelendirilmediğini ve denetime elverişsiz olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; işkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davaların yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici mesele sayılamayacağı, davalı Sendikasının işletme düzeyindeki davacı işyerinin yüzde %40'ından fazla üyesi bulunduğu, davacı delillerin toplanmadığı itirazında bulunmuş ise de dosya içeriği itibarıyla davanın esasına etkili bilgi ve belgelerin toplandığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; ... Kahramankazan işyerinin 16 sıra No.lu depoculuk işkoluna dâhil olup olmadığına dair uyuşmazlığın çözümünde etkili olacak önemli deliller toplanmaksızın ve değerlendirilmeksizin, ayrıca bu talepleri doğrultusunda herhangi bir karar verilmeksizin davanın reddine karar verilmesinin ve Derece Mahkemelerinin gerekçesiz şekilde talebi reddetmiş olmalarının usul ve kanuna aykırı olduğunu, ayrıca ... Kahramankazan işyerinin depoculuk işkoluna dâhil olması nedeniyle davalı Sendikanın yetki tespiti için gerekli olan sayıyı sağlayamadığını, Tuzla'da yer alan işyerinin yetki tespiti başvurusundan 7 ay önce Resmî Gazete'de yayımlanarak 16 sıra No.lu depoculuk işkolunda olduğu kesinleşmiş iken yetki tespiti sayısında bu işyerinde çalışan işçilerin taşımacılık işkolunda olduğu kabul edilerek dikkate alınmamasının yerinde olmadığını belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası şu şekildedir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şu şekildedir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.