"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2019/3614 E., 2022/2579 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... Anadolu 22. ... Mahkemesi
SAYISI : 2016/663 E., 2019/490 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı Sera Yapı Endüstri ve Tic. AŞ (Sera Yapı Şirketi) ile davalı Delta Mühendislik Tesisat İnş. Elekt. Taah. ve Tic. AŞ'nin (Delta Mühendislik Şirketi) istinaf başvurularının esastan reddine, davacı ve davalı Emaar Libadiye Gayrimenkul Geliştirme AŞ'nin (Emaar Libadiye Şirketi) istinaf başvurularının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı ile davalı Delta Mühendislik Şirketi ve ...vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 14.....2005-18.08.2016 tarihleri arasında, ...bünyesinde davalı Delta Mühendislik Şirketi nezdinde mühendis olarak çalıştığını, davalı Sera Yapı Şirketinin inşaat müteahhitlik şirketi olduğunu, Emaar Square projesinin yapım işini yürüttüğünü, davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğunu, müvekkilinin en son şantiye şefi olarak çalışmaktayken ... sözleşmesine haksız olarak son verildiğini ileri sürerek kıdem, ihbar tazminatı, fazla çalışma, yıllık izin, ... ... ve genel tatil ücretleri ile asgari geçim indirimi alacaklarının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
2. Dava dilekçesinde Emaar Gayrimenkul Geliştirme AŞ davalı olarak gösterilmiş olup davacı vekili 08.....2017 tarihli celsede davalı Şirketin unvanının Emaar Libadiye Gayrimenkul Geliştirme AŞ olduğunu ve düzeltmek istediklerini belirtmiş; davalı Emaar Libadiye Şirketi vekili taraf değişikliğini kabul etmediklerini belirtmiştir. Mahkemece davaya davalı Emaar Libadiye Gayrimenkul Geliştirme AŞ yönünden devam edilmiştir.
II. CEVAP
1. Davalılar ...ve Delta Mühendislik Şirketi vekili cevap dilekçesinde; davalı Şirketlere el konularak ... (TMSF) yetkililerinin kayyum olarak atandığını, bu nedenle belgelere erişimde güçlük yaşandığını, davacı ile davalı ...arasında istihdam ilişkisi bulunmadığını, davacının çalıştığı dönemde asıl işverenlerin diğer davalılar Sera Yapı Şirketi ve Emaar Libadiye Şirketleri olduğunu, bu nedenle davalı Delta Mühendislik Şirketine de husumet yöneltilemeyeceğini, davacının iddialarını ispat etmesi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Sera Yapı Şirketi vekili cevap dilekçesinde; davacı ile müvekkili Şirket arasında herhangi bir ... sözleşmesi bulunmadığını, davacının diğer davalı Delta Mühendislik Şirketinin işçisi olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Davalı Emaar Gayrimenkul Geliştirme AŞ vekili cevap dilekçesinde; davacının çalıştığı Emaar Square projesinin sahibinin dava dışı Emaar Libadiye Gayrimenkul Geliştirme AŞ olduğunu, davalı Şirketin bu proje ile bir ilgisinin olmadığını, söz konusu proje kapsamındaki inşaat yapım işinin bir bölümünün 01.02.2013 tarihli anahtar teslim sözleşmesi ile davalı Sera Yapı Şirketine verildiğini, bu nedenle müvekkili Şirketin ve dava dışı Emaar Libadiye Gayrimenkul Geliştirme AŞ'nin dava konusu alacaklardan sorumlu olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının 14.....2005-18.08.2016 tarihleri arasında davalı Delta Mühendislik Şirketi nezdinde mühendis olarak çalıştığı, toplam hizmet süresinin 11 yıl, 2 ay, 5 ... olduğu, davalılardan Emaar Libadiye Şirketi ile davalı Sera Yapı Şirketi arasında ... Bölgesi işleri sözleşmesi kapsamındaki işlerin yürütülmesi ve tamamlanması bakımından sözleşme yapıldığı, sözleşme konusu işin tamamının yapımının davalı Sera Yapı Şirketine verildiği, ancak Emaar Şirketinin çalışan kişileri seçen ve denetleyen işyeri sahibi olduğu, ayrıca faaliyet alanında inşaat yapım işlerinin bulunduğunun ticaret sicil gazetesinde ilan edildiği anlaşıldığından asıl işveren konumunda olduğu ve davacının işçilik alacaklarından sorumlu olduğunun tespit edildiği, davalılar ...ve Delta Mühendislik Şirketlerinin grup şirketi olduğu, ticaret sicil kayıtlarında benzer ortaklık yapılarına sahip oldukları ancak davacı asılın celsedeki beyanında bildirdiği üzere Delta Mühendislik Şirketinde işe başladığı, ...bünyesinde birlikte istihdam edildiğinin ispat edilemediği anlaşıldığından davalı ...nin taraf sıfatının bulunmadığı, davalı Sera Yapı Şirketinin davalı Delta Mühendislik Şirketi ile elektro mekanik işleri kapsamında alt yüklenicilik sözleşmeleri yaptığı, taraflar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi kurulduğu ve davalı Sera Yapı Şirketinin işçilik alacaklarından, davacının Sera Yapı Şirketi nezdindeki hizmet süresi boyunca birlikte sorumlu olduğu, davacının ... sözleşmesinin haksız olarak feshedildiği, davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı, davacının kıdemine göre 190 ... yıllık izin hakkı bulunduğu, ispatlanamayan fazla çalışma, hafta tatili, ... ... ve genel tatil ücreti ile asgari geçim indirimi taleplerinin reddi gerektiği gerekçesiyle davanın ...yönünden husumet nedeniyle reddine, diğer davalılar yönünden kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili; davacıyı ...ve Delta Mühendislik Şirketinin birlikte istihdam ettiklerini, ...ve Delta Mühendislik Şirketlerinin Ticaret Odası kayıtları incelendiğinde; davalı Şirketlerin ortakları, yönetim kurulları, ticaret siciline kayıtlı faaliyet merkezleri ve faaliyet konularının aynı olduğunu, davanın ...yönünden reddinin hatalı olduğunu, tanıkların işverene karşı davalarının olmasının tanık beyanlarına itibar edilmemesini gerektirmeyeceğini, fazla çalışma, ... ... ve genel tatil ücreti taleplerinin reddinin hatalı olduğunu, asgari geçim indirimi alacaklarının ödenmediğini ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Sera Yapı Şirketi vekili; davalılar ...ile yine bu Holding bünyesinde yer ... Delta Mühendislik Şirketi ve müvekkili Sera Yapı Şirketi arasında doğrudan ya da dolaylı olarak bir sözleşme ilişkisi mevcut olmadığını, müvekkili Şirketin davalı ...ile bağı olmadığını, davacının herhangi bir alacağının oluşmadığını ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.
3. Davalı Emaar Gayrimenkul Geliştirme AŞ vekili; davanın Emaar Libadiye Gayrimenkul Geliştirme AŞ hakkında hükümle sonuçlandığını, oysa Emaar Gayrimenkul Geliştirme Şirketine karşı açıldığını, Emaar Libadiyenin asıl işveren olmadığını, işçilik alacaklarından sorumlu olmadığını, taraf sıfatının bulunmadığını ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.
4. Davalı Delta Mühendislik Şirketi vekili; müvekkili Şirketin TMSF gözetiminde olduğunu, davacının ...çalışanı olmadığını, alacaklardan müvekkilinin sorumluluğu bulunmadığını, kıdem ve ihbar tazminatı şartlarının oluşmadığını, davacının hizmet süresine göre hiç yıllık izin kullanmamasının hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, davanın tümden reddi gerektiğini ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının ... sözleşmesinin sona eriş şekline göre kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı, davacının kullanmadığı yıllık izinleri karşılığı yıllık izin ücreti alacağı bulunduğu, davalı Sera Yapı Şirketinin davalı ...ye bağlı olan Delta Mühendislik Şirketi ile alt işveren sözleşmeleri imzaladığı, davalı Sera Yapı Şirketinin üstlendiği Emaar projesinde sözleşme ile işin bir bölümünü devrettiği, böylelikle Delta Mühendislik Şirketi ile aralarında asıl işveren alt işveren ilişkisinin kurulduğu, davacının sigortalı olarak gözüktüğü Delta Mühendislik Şirketi ile ...arasında organik bağ bulunduğunun dosya kapsamı ile ... olduğu, Davalı Emaar Libadiye Gayrımenkul Geliştirme AŞ'nin söz konusu projenin ihale makamı olduğu, işin tamamını diğer davalı Sera Yapı Şirketine devrettiği bu nedenle davaya konu işçilik alacaklarından davalı Sera Yapı Şirketinin asıl işveren sıfatı ile sorumlu olduğu, davalı Emaar Libadiye Şirketinin ihale suretiyle üst yapı işlerini farklı bir şirkete devrettiği, bu nedenle açılan davada pasif husumet ehliyetinin bulunmadığı gerekçesiyle davalı Sera Yapı Şirketi ve davalı Delta Mühendislik Şirketinin istinaf başvurularının esastan reddi, davacının ve davalı Emaar Libadiye Şirketinin istinaf başvurularının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın davalı Emaar Libadiye Şirketi yönünden husumet nedeniyle reddine, diğer davalılar yönünden kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı, davalı Delta Mühendislik Şirketi ve ...vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı Delta Mühendislik Şirketi ve ...vekili; müvekkili Şirketlere kayyum atanması nedeniyle harçtan muaf olduklarını, dava konusu olay yönünden işveren sıfatı bulunmayan müvekkili Şirketlere husumet yöneltilmesinin mümkün olmadığını, alacakların zamanaşımına uğradığını, davanın tümden reddi gerektiğini, davacının tüm yıllık izinlerini kullandığını, işverene karşı davası bulunan tanık beyanlarının esas alınamayacağını, davacının davayı somutlaştırma yükümlülüğünü yerine getirmediğini, davacının müvekkili Şirketler nezdinde hiçbir hak ve alacağının bulunmadığını ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davacı vekili; davacı tanıklarının işverene karşı davasının bulunması nedeniyle fazla çalışma, ... ... ve genel tatil ücretlerinin reddedilmesinin hukuka aykırı olduğunu, asgari geçim indirimi alacaklarının da ödenmediğini, Emaar Libadiye Gayrimenkul Geliştirme AŞ'nin davacının ... sözleşmesini ifa ettiği Emaar Square Projesinin asıl işvereni olduğunu ve asıl işveren olarak işçilik alacaklarından müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğunu, davalı Emaar Libadiye Şirketinin ticaret sicil kayıtları incelendiğinde, Şirketin kuruluş amacı ve faaliyet konuları arasında inşaat yapma ve yaptırma işinin de bulunduğunu dolayısıyla davalılar arasında kurulan ilişkinin asıl işveren alt işveren ilişkisi olduğunu, davalı Emaar Libadiye Şirketinin diğer davalılara kendi faaliyet alanı olan bir işi yaptırdığını, Şirketin kuruluş amacı ve faaliyet konuları olan işte diğer davalılarla asıl işveren alt işveren ilişkisi kuran Emaar Libadiye Şirketinin işveren temsilcisi olan proje müdürü, denetim danışmanının işi bizzat yapan, yaptıran, denetleyen, çalışan kişileri seçen, bizzat çalıştıran, kendi işçilerini şantiyede çalıştıran ve tüm işçileri denetleyen olması sebebiyle de faaliyet konusu olan asıl işi yerine getiren Şirket olduğunu, davalı Emaar Libadiye Şirketinin ihale makamı değil, bizzat asıl işveren olduğunu, bu nedenle bu şirketinde diğer davalılar gibi davacının tüm alacaklarından müştereken sorumlu tutulması gerektiğini, ... sözleşmesinin feshedildiği dönemin davacının alt işveren işçisi olarak asıl işveren olan Sera Yapı Şirketi ve Emaar Libadiye Şirketlerinde çalıştığı dönem olduğunu bu itibarla davalı Sera Yapı ve Emaar Libadiye Şirketlerinin davacının tüm alacaklarından sorumlu olduğunu ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı ...ve davalı Emaar Libadiye Şirketinin davacının işçilik alacaklarından sorumlu tutulup tutulamayacağı, davacının fazla çalışma, ... ... ve genel tatil ücretleri ile asgari geçim indirimi alacaklarının bulunup bulunmadığı hususlarına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 ... maddesi.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 17, 41, 44, 47, 53, 59 ve 63 üncü maddeleri ile aynı Kanun'un 120 nci maddesi atfıyla hâlen yürürlükte bulunan mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun 14 üncü maddesi.
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 22.09.2021 tarihli ve 2017/(22)9-3109 Esas, 2021/1075 Karar sayılı ilâmında organik bağ kavramı şu şekilde açıklanmıştır:
"...
Tüzel kişilik perdesinin çapraz aralanmasına benzeyen bir başka kavram organik bağ kavramıdır. Tüzel kişilik perdesinin aralanmasında olduğu gibi organik bağ kavramında da bir tüzel kişinin borçlarından bir başka tüzel kişinin sorumluluğuna gidilmektedir. Bu hâliyle organik bağ kavramının da kaynağını TMK’nin 2. maddesinde yer ... dürüstlük kuralı ve hakkın kötüye kullanılması yasağı oluşturmaktadır (Öztek/..., s. 210). Ancak organik bağ kavramı, tüzel kişilik perdesinin aralanmasına göre daha geniş bir anlama sahip olsa da organik bağın varlığı, ... başına tüzel kişilik perdesinin aralanmasını gerektirmemektedir. Başka bir deyişle şirketler arasında organik bağ tespit edilse dâhi tüzel kişilik perdesinin aralanması ve alacağın perdenin arkasındakinden de istenebilmesi için sırf alacaklıdan mal kaçırmak ve onu zarara uğratmak amacıyla kötü niyetli işlemler yapıldığının da somut verilerle ispatlanması gerekmektedir.
Şirketler arasında ortakların akraba olması ... başına organik bağ veya tüzel kişilik perdesinin kaldırılması için yeterli değildir veya şirketlerin aynı faaliyeti yürütüyor olması organik bağ için yeterli değildir (Baycık, G.: İşverenin Tespitinde Birlikte İstihdam ve Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması Kurumları, ... Uyuşmazlıklarında Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemeleri Kararları Değerlendirme Toplantısı (Seminer Bolu/Abant – ... Nisan 2019), ... İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası, ... 2019, s. 20).
Şirketler arasında organik bağ olup olmadığı; şirketlerin adreslerinin aynı olması, ortaklık yapılarının ve yönetim kurullarının benzer olması veya temsilcilerinin aynı olması, faaliyet alanları, hisse devirleri, muvazaalı işlemler gibi hususlar ve somut olayın özellikleri de gözetilerek tespit edilebilir. Ancak tüzel kişilik perdesinin çapraz aralanmasında her iki şirketin faaliyet alanı, ortaklık yapısı, ortakları gibi konularda öyle büyük ve ... bir kesişme vardır ki; bu şirketlerle ... yapan kişiler nezdinde iktisadi bir bütünlük içerisinde ... bir şirketle ... yapılıyor algısı oluşmaktadır. Ayrıca üçüncü kişiler nezdinde uyandırılan bu algı neticesinde, ticaret yaparken ... bir yapıya sahip görüntüsü oluşturularak, şirketlerden birinin borca batırılması ya da içinin boşaltılıp ... alanının diğerine kaydırılması işlemleri tipik bir hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirilmelidir."
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin tüm, davalı Delta Mühendislik Şirketi ve ...vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Grup şirketleri veya holdingler bünyesinde yer ... çalışmalar açısından; çalışma hayatında işçinin sigorta kayıtlarında yer ... işverenin dışında grubun başka şirketlerine hizmet verdiği, yine işçinin bilgisi dışında birbiri ile bağlantısı olan bu şirketler tarafından sürekli giriş çıkışlarının yapıldığı sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Sadece şirketler arasında organik bağdan söz edilerek işçilik alacaklarından aralarında bağlantı bulunan işverenlerin birlikte sorumluluğuna gidilmesi veya birden fazla şirkette geçen çalışmalar için sadece bir şirketin sorumluluğunun yeterli görülmesi mümkün değildir. Belirtmek gerekir ki aynı gruba ait olan şirketlerin aralarında organik bağ bulunması olağandır. İşçilik alacaklarının belirlenmesi noktasında, kural olarak aynı gruba ya da holdinge bağlı farklı tüzel kişiliği haiz şirketlerde geçen hizmetlerin birleştirilmesi mümkün olmaz. Bu gibi durumlarda işçilik alacaklarının hesabında, hizmetlerin değerlendirilmesi ve işverenlerin sorumluluklarının belirlenmesi için şirketler/işverenler arasında işyeri devri, ... sözleşmesi devri, asıl işveren alt işveren ilişkisi veya birlikte istihdam olgularının bulunup bulunmadığının somut olarak belirlenmesi gerekir.
3. Tüzel kişiler arasında sadece organik bağ bulunması, çalışma döneminin tamamına ilişkin alacaklardan işçinin çalışmış olduğu her bir tüzel kişinin müteselsilen sorumlu olması sonucunu doğurmaz. Zira sadece organik bağın varlığı tüzel kişilik perdesinin kaldırılması için yeterli değildir.
4. Somut uyuşmazlıkta davacı, tüm çalışma dönemi boyunca davalı Delta Mühendislik Şirketi nezdinde sigortalı gösterilmiştir. İlk Derece Mahkemesi kararında davalılar ...ve Delta Mühendislik Şirketinin Grup Şirketleri olduğu, ticaret sicil kayıtlarında benzer ortaklık yapılarına sahip oldukları ancak davacının ...bünyesinde birlikte istihdam edildiğinin ispat edilemediği gerekçesiyle davalı ...nin davada taraf sıfatının bulunmadığı belirtilmiştir. Bölge Adliye Mahkemesi tarafından da davalı Delta Mühendislik Şirketi ile ...arasında organik bağ bulunduğunun dosya kapsamı ile ... olduğu gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden kurulan hükümde davalı ...işçilik alacaklarından sorumlu tutulmuştur. Ancak Bölge Adliye Mahkemesinin bu kabulü yerinde değildir.
5.Dairemiz uygulamasına göre aralarında organik bağ bulunan işverenler arasında birlikte istihdam, işyeri devri, asıl işveren alt işveren ilişkisi gibi bir hukuki ilişki varsa birlikte sorumluluk söz konusu olabilir. Bunun dışında tüzel kişilik perdesinin arkasına sığınmanın hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirilebileceği gibi bir durum bulunmadıkça salt organik bağdan hareketle işçi işveren ilişkisinin kabul edilmesi doğru olmaz. Birlikte istihdam, işyeri devri, asıl işveren alt işveren ilişkisi gibi bir hukuki ilişkinin ispatlanmadığı somut davada, davalı ...yönünden davanın husumetten reddi yerine dava konusu işçilik alacaklarından bu davalının da sorumlu tutulması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.....2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.