"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen tespit-alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin Samsun Sahil Güvenlik Karadeniz Bölge Komutanlığında 02.04.2001 tarihinden itibaren ... saçcı olarak çalışmaya başladığını ve hâlen de çalışmaya devam ettiğini, müvekkilinin davalı işyerine girmeden önce meslekte 1200 günden fazla çalıştığını, Türk Harb-İş Sendikası üyesi olduğunu, davalı işyeri ile Sendika arasında imzalanan 09.02.2011-28.02.2013 yürürlük süreli toplu iş sözleşmesinin 38 ... maddesinin (a) bendi gereği, mesleğinde en az 3 yıl çalışmış teknik lise ve dengi okullarından mezun olanların 13. ücret derecesinden işe başlatılmaları gerektiğini, izleyen yıllarda da intibaklarının nasıl yapılacağının her dönem için ayrı ayrı düzenlendiğini, müvekkilinin ilgili toplu iş sözleşmesine göre mezun olduğu okulu, kıdemi ve hizmet ... sayısına göre intibaklarının yapılması gerekirken toplu iş sözleşmesine aykırı olarak derecesinin 9. dereceden başlatıldığını, izleyen yıllarda da yanlış yapılan intibak nedeniyle ücret ve yan ödemelerinin müvekkiline sürekli eksik ödendiğini, eksik ödenen saat ücretinin yanı sıra ayrıca toplu iş sözleşmesi gereğince her yılın 15 Mayıs ve 15 Eylül tarihlerinde verilen birer aylık ikramiyeleri, yılda dört kez ödenen yarım aylık ücret tutarındaki ilave tediye ücretleri, asgari geçim indirimleri ile posta başı, kısım şefi, atölye şefi olarak çalışılan pozisyonlar için de yapılan ek ödemelerin eksik yapıldığını ileri sürerek davacının davalı işyerinde çalışmaya başladığı 02.04.2001 tarihi itibarıyla derecesinin 13 olarak tespitini, çalışmaya başladığı tarihten itibaren intibaklarının gerçekleştirilmesini, ücret alacağının ve yan ödeme alacaklarının (ikramiye-ilave tediye ücreti-asgari geçim indirimi) faiziyle birlikte davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının 02.04.2001 tarihinde işe başladığını, işe başladığı tarih itibarıyla geçerli olan 18. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’nin 37 nci maddesinin (a) bendi gereğince, endüstri meslek lisesi mezunlarının 9. hizmet derecesinden işe alınacaklarının belirtildiğini, davacının da bahse konu madde kapsamında toplu iş sözleşmesine uygun olarak 9. ücret derecesinden işe başlatıldığını ve 11. ücret derecesinden kesin kabul işleminin yapıldığını, davacının işe alındığı dönemde yürürlükte olan toplu iş sözleşmesinden, 23. Dönem Toplu İş Sözleşmesi'nde değişiklik yapılan 21.02.2012 tarihli protokole kadar geçen sürede yürürlükte bulunan toplu iş sözleşmelerinin hepsinde yer ... “yanlış işe alma ve ücret intibakı” başlıklı 41 ... maddesinde, sözleşmede belirtilen derecelerden daha alt derecelerde işe başlatılma hâlinde, işe alınma tarihinden itibaren 2 yıl geçmemiş olmak kaydıyla aradaki ücret farklarının işlemin yapıldığı tarihten itibaren işçiye verilebileceği ve işçinin hakkı olan ücret derecesine intibak ettirileceğinin belirtildiğini, ancak davacı için 2 yıllık hak düşürücü sürenin geçtiğini savunarak haksız davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
1. İlk Derece Mahkemesinin 22.12.2020 tarihli ve 2016/84 Esas, 2020/321 Karar sayılı kararı ile; davacının talebini, işe başladığı dönemde davalı işyerinde uygulanan Milli Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, ... Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı adına Türk Ağır Sanayii Hizmet Sektörü Kamu İşverenler Sendikası ile Türk Harb-İş Sendikası arasında imzalanan toplu iş sözleşmesinin 38 ... maddesinde “On Üçüncü Ücret Derecesinden İşe Alınacak İşçiler” başlığı altında düzenlenen; "Bu ücret derecesine aşağıda yazılı eğitim, öğrenim ve iş hayatı bulunanlar alınır. a. Mesleğinde en az (3) yıl çalışmış Teknik Lise ve dengi okul mezunları ile en az (4) yıl çalışmış ve bu hususta belge almış Endüstri Meslek Lisesi ve dengi Teknik Okul mezunları, ” hükmüne dayandırdığı, madde metninden anlaşıldığı kadarıyla endüstri meslek lisesi mezunları mesleğinde en az 4 yıl çalışmış olmak şartıyla işe başladıklarında 13. ücret derecesinden işe alınacakları, somut olayda davacının davalı işyerinde işe başladığı 02.04.2001 tarihi öncesine denk gelen 16.09.1992 tarihinde endüstri meslek lisesinden mezun olduğu, 01.11.1995-30.11.1996 tarihleri arasında 1 yıl 29 ... süre ile dava dışı Yapay Jüt Çuval San. AŞ'de, 01.05.1997-01.04.2001 tarihleri arasında ise 1431 ... hizmet süresi ile dava dışı ... ... ... End. ve Liman Ltd. Şti.'nde çalışmasının bulunduğu, bu durumda davacının işe başladığı dönemde işyerinde uygulanan toplu iş sözleşmesinin 38 ... maddesinin (a) bendinde düzenlenen, davacının endüstri meslek lisesi mezunu olma ve mesleğinde en az 4 yıl çalışmış olma şartlarını taşıyıp taşımadığının incelenmesinde; dosya kapsamında bulunan ve 01 Mart 2011 ile 28 Şubat 2013 tarihleri arasında uygulanmak üzere, hizmet sektörü kamu işverenleri sendikası ile Türk Harb-İş Sendikası arasında imzalanan 23. Dönem Toplu İş Sözleşmesinde değişiklik yapılmasına dair 21.02.2012 tarihli protokol ile toplu iş sözleşmesinin geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinde .." işçinin işe giriş tarihinden önceki çalışma hayatının, işe alındığı ve meslek kolunda olduğunu çalışma belgesi veya bu nitelikteki belge ile ispatlaması ve bu sürelere ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları (her hizmet yılı, 300 prim ödeme ... sayısı üzerinden hesaplanır) ile uyumlu olması zorunludur." düzenlemesinin mevcut olduğu, bu şekilde 4 yıllık kıdem şartının sağlanması açısından 1200 ... prim ödeme şartının gerçekleşmesi gerektiği, her ne kadar davacının 01.11.1995-30.11.1996 tarihleri arasında 1 yıl 29 ... süre ile dava dışı Yapay Jüt Çuval San. AŞ'de yaptığı çalışmasının da mesleği ile ilgili olduğu izlenimi bulunsa da, davacının 01.05.1997-01.04.2001 tarihleri arasında ise 1431 ... hizmet süresi ile dava dışı ... ... ... End. ve Liman Ltd. Şti.'nde kendi meslek dalı ile ilgili işlerde (mekanik bakım ve kaynakçı) çalışma yaptığı ve bu şekilde 21.02.2012 tarihli protokol gereği, mesleğinde gerekli olan kıdem şartını sağladığının anlaşıldığı, toplu iş sözleşmesi gereğince işe başladığı 02.04.2001 tarihi itibariyle 13. ücret derecesinden işe başlatılması gerektiği görüş ve kanaatine varıldığı, bu hâlde işyeri belgelerinden davacının 9. ücret derecesinden işe başlatıldığı tespit edildiğinden fark yevmiye ücreti, fark akdi ilave tediye, fark kanuni ilave tediye ve fark yıpranma primi alacaklarının bulunduğu, dava tarihi itibarıyla zamanaşımı sürelerinin de dolmadığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
2. İlk Derece Mahkemesinin 12.02.2021 tarihli ek kararı ile; Mahkemece davacının çalışmaya başladığı tarihte 13. ücret derecesinden işe başlatılması gerektiğinin kabulü ile bu dereceye göre fark ücret alacakları hesaplanarak davanın kabulüne karar verildiği, ancak tespit hükmüne sehven hüküm kısmında değinilmediği anlaşıldığından, bu bağlamda söz konusu hatanın kuşkuya mahal verecek derecede maddi hata olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin talebinin kabulü ile hüküm kısmının 1. maddesinin "Davanın KABULÜ ile, davacının çalışmaya başladığı 02/04/2001 tarihinde 13. Ücret derecesinden işe başlatılması gerektiğinin TESPİTİNE, yevmiye ücret fark alacağı, akdi ilave tediye fark alacağı, yasal ilave tediye fark alacağı ve yıpranma prim fark alacağı olmak üzere toplam 15.079,81TL nin 200 TL sinin dava tarihinden itibaren bakiye kalan kısmının ise ıslah tarihi olan 05/12/2017 tarihinden itibaren işleyecek bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiziyle birlikte davalıdan alınıp davacıya verilmesine, " şeklinde tavzihine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 30.11.2021 tarihli ve 2021/840 Esas, 2021/3334 Karar sayılı kararı ile; davacıya ait Sosyal Güvenlik Kurumu sicil dosyası içinde işe girmeden önceki çalışmalarına ilişkin üç tane giriş bildirgesi olduğu, bunlardan 01.05.1997-01.04.2001 tarihleri arasında ... ... ... End. ve Liman Ltd. Şti.'nde Endüstri Meslek Lisesinin yazı cevabına göre kendi meslek dalında mekanik ve kaynakçı olarak görev yaptığı sürenin hizmet cetveline göre 1431 ... olduğunun tespit edildiği, önceki çalışma hayatında 1200 günden fazla aynı işkolunda hizmetinin bulunduğunun anlaşıldığı ve davacının intibak tespitine ilişkin gerekçeli kararda hüküm kurulmamasına rağmen intibak talebinin davacı vekilinin hükmün tebliğinden itibaren bir ay içerisinde, intibak tespitine yönelik ek karar verilmesi yönündeki talebi doğrultusunda, 7251 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 305 ... maddesine eklenen (A) fıkrası gereğince ek karar ile intibak tespitine karar verilmesinde de bir isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 12.04.2022 tarihli ilâmı ile; davalı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine karar verilerek Mahkemece talep olmadığı hâlde talepten fazlasına ve dava dilekçesinde talep edilmeyen yıpranma primi alacağına hükmedilmesinin 6100 sayılı Kanun'un 26 ncı maddesindeki taleple bağlılık ilkesine aykırı olduğu, ilave tediye ücretine kanuni faiz yerine en yüksek mevduat faizi işletilmesinin de isabetsiz olduğu gerekçeleriyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma ilâmı doğrultusunda davacının 01.05.1997-01.04.2001 tarihleri arasında 1431 ... hizmet süresi ile dava dışı ... ... ... End.ve Liman Ltd. Şti.'nde kendi meslek dalı ile ilgili işlerde (mekanik bakım ve kaynakçı) çalıştığı ve bu şekilde 21.02.2012 tarihli protokol gereği mesleğinde gerekli olan kıdem şartını sağladığının anlaşıldığı, toplu iş sözleşmesi gereğince işe başladığı 02.04.2001 tarihi itibarıyla 13. ücret derecesinden işe başlatılması gerektiği ancak işyeri belgelerinden davacının 9. ücret derecesinden işe başlatıldığının tespit edildiği, davacının hak kazandığı yevmiye ücret farkı, akdi ilave tediye farkı ve kanuni ilave tediye farkı taleplerinin kabul edildiği, yıpranma prim farkı alacağının taleple bağlılık ilkesi dikkate alınarak reddi gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili, davacının toplu iş sözleşmesi gereği 13. dereceden işe başlatılması için gereken şartları taşımadığını, davacının daha önce başka yerlerde geçen çalışmalarının dava konusu dönemde çalıştığı iş konusu ile aynı olup olmadığı belli olmayıp davacı tarafından da ileri sürülmeyen dönem çalışmalarının taleple bağlılık ilkesi gereği dikkate alınmaması gerektiğini, davacının daha önceden çalıştığı dava dışı ... ... ... End. ve Liman İşl. Ltd. Şti.de ki çalışmasının da 3 yıl 11 ay 1 ... olduğunu, 4 yılın tamamlanmadığını ve toplu iş sözleşmesi gereği 13. dereceden işe başlatılması için gereken şartları taşımadığını, davanın tüm alacak talepleri yönünden esastan reddi gerektiğini ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık yıpranma prim farkı alacağı ile ilave tediye alacağına uygulanan faiz hususlarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.
2. 6100 sayılı Kanun'un 26 ncı maddesi.
3. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 39 uncu maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 ... maddesinde yer ... sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesinin hukukça mümkün olmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davalı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Davalı İçişleri Bakanlığına İzafeten Sahil Güvenlik Karadeniz Bölge Komutanlığı harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
03.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.