"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2021/94 E., 2022/526 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 15. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının 01.08.2001 tarihinden itibaren davalı Şirketin alt işvereni şirketlerde kesintisiz olarak 23.08.2016 tarihine kadar çalıştığını, 19 Ağustos günü bir kısım işçilerin Tuborg Planlama Mühendisi olan A.N. ile görüştüklerini, kendilerinin asgari ücret ile çalıştıkları hâlde diğer alt işveren işçilerinin 1.600,00 TL ücret aldığını beyan ederek zam talep ettiklerini, bu görüşmeden sonra normal çalışmanın devam ettiğini, hafta sonu da çalışma yapıldığını 22.08.2016 Pazartesi günü Tuborg Planlama Müdürü O.E’nin işçilerin yanına gelerek taleplerinin ne olduğunu sorduğunu, çalışanların ise diğer firma çalışanları ile aynı ücreti talep ettiklerini söyleyince "hepiniz çıkın buradan" diyerek kapıyı gösterdiğini, buna rağmen işçilerin çalışma bitimine kadar çalıştıklarını, ertesi ... işe geldiklerinde kartlarının devre dışı kaldığını ve güvenliğe verilen talimat ile içeriye alınmayacaklarını öğrendiklerini, ... sözleşmesinin haksız olarak feshedildiğini, tazminat ve işçilik alacaklarının ödenmediğini ileri sürerek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; husumet itirazında bulunduklarını, davacının, davalı fabrikada ihbar olunan Güçbir Lojistik Hiz. Taş. Besicilik Gıda İnş. Teks. ve Tic. AŞ (Güçbir Lojistik Ltd. Şti.) kadrosunda görev yaptığını, davacıyı işten çıkaranın ihbar olunan olduğunu, davacının 22.08.2016 tarihinde ... vardiyasında (07.00-15.00) bulunan 13 kişi ile birlikte vardiya saatlerinde işi bıraktığını (07.00-11.30 arasında), işyerini terk ederek davalı Şirket insan kaynakları departmanı önünde toplanarak diğer işçilerin görebileceği şekilde işi bırakıp gösteri yaptıklarını, işlerin durmasına sebep olduklarını, işyerini terk ederek izinsiz toplanmak suretiyle kanunsuz eyleme iştirak eden bütün işçilerin adlarının kısım amirleri tarafından tespit edilip tutanak altına alındığını, bu olaylar sonunda ihbar olunana ihtarname ile kanuna aykırı eylem yapan ve davalı Şirketin zararına sebep olan bu işçilerin 23.08.2016 tarihi ile fabrika sahasına alınmayacağının bildirildiğini, davacının herhangi bir alacağının bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
... 5. ... Mahkemesinin 17.04.2017 tarihli ve 2016/516 Esas, 2017/182 Karar sayılı kararı ile; davacının davalı Şirkete ait işyerinde değişen şirketlere bağlı olarak kesintisiz biçimde 01.08.2002-23.08.2016 tarihleri arasnda 14 yıl, 14 ... çalıştığı, davacının asgari ücret ile çalıştığı, fabrika sahasına alınmayan ve alt işveren tarafından başka bir işte çalıştırılmayan davacının ... sözleşmesinin işveren tarafından feshedildiği, 22.08.2016 tarihinde davacı ve arkadaşlarının taleplerinin yerine getirilmesi için işverenlerle görüşmek istedikleri, 14 yıl çalışan davacının işini aksattığına ya da gereği gibi yapmadığına dair dosya içerisinde belge bulunmadığı, fabrika sahasına alınmayan davacının, kıdemi dikkate alındığında, sadece işverene taleplerini bildirmesi sonucunda ... sözleşmesinin işverence feshinin ölçülü olmadığı ve davalı işverenin ispat yükümlülüğünü yerine getirmediği, bu suretle davacının ... sözleşmesinin haklı bir neden olmaksızın işveren tarafından feshedildiği, ihbar ve kıdem tazminatına hak kazandığı, davacının hak ettiği 250 ... günü yıllık izninin kullandırıldığı ya da ücretinin ödendiğine dair davalı tarafın iddiasını ispat edemediği ve belge sunamadığı, davacının haftalık 19,5 saat fazla çalışmalarının bulunduğu, hafta tatili, ... ... ve genel tatil çalışmalarının olduğu, denetlemeye olanak verecek şekilde bilirkişice hesaplandığı, Güçbir Lojistik Ltd. Şti.ne meşruhatlı davetiye ile ihbar dilekçesinin tebliğ edildiği, buna rağmen herhangi bir bilgi ve belge sunmadığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 15. Hukuk Dairesinin 17.04.2017 tarihli ve 2018/140 Esas, 2018/152
Karar sayılı kararı ile; İlk Derece Mahkemesince ıslah için süre verilmemiş ise de, davacı tarafın fazla çalışma ücreti talebinin 1.000,00 TL olduğu, İlk Derece Mahkemesinin hükme esas aldığı bilirkişi raporuna göre 09.09.2011 tarihinden önceki dönemin zamanaşımı kapsamında kaldığı ve bu tarihten sonraki fazla çalışma ücreti alacağı 1.000,00 TL'den fazla olduğundan davalı vekilinin bu konudaki istinaf itirazının sonuca etkili olmaması sebebiyle reddi gerektiği, hafta tatili yönünden de aynı hususun geçerli olduğu, davalı vekilinin delil listesinde ve karar aşamasına kadar davacının banka bilgilerini ibraz etmediği, keza istinaf dilekçesinde dahi bu konuda bilgilerin sunulmadığı, davalı vekilinin bu konudaki istinaf itirazının yerinde olmadığı, davalının asıl işveren sıfatı ile davalının işçilik alacaklarından müteselsilen sorumlu olduğu, sadece işveren taleplerinin bildirmesi sonucunda ... sözleşmesinin işverence feshinin ölçülü olmadığı yönündeki İlk Derece Mahkemesi gerekçesinin isabetli olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar vermiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 12.01.2021 tarihli ve 2020/3692 Esas, 2021/499 Karar sayılı ilâmı ile; bilirkişi raporunun tebliğinden sonra itiraz süresi beklenmeksizin karar verilmesinin hatalı olduğu, davalı tarafından cevap dilekçesinde delil olarak banka kayıtlarına dayanılarak sözü edilen kayıtların getirilmesi ve ıslah yönünden son celsede talepte bulunulmasına rağmen talepler dikkate alınmaksızın hüküm kurulmasının savunma hakkını kısıtladığı, davacı tarafın istinaf ve temyiz yoluna başvurmadığı dikkate alınarak ... hükümde davalı yararına oluşan usuli kazanılmış hakkın dikkate alınması gerektiği gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma ilâmı doğrultusunda banka kayıtlarının celp edildiği, davalı vekiline bilirkişi raporuna karşı beyanda bulunmak üzere süre verildiği, davacının ... sözleşmesinin haklı bir neden olmaksızın işveren tarafından feshedildiği, ihbar ve kıdem tazminatına hak kazanıldığı, davacının kabul edilen hizmet süresine göre hak kazandığı yıllık izin süresinin 250 ... olduğu, banka kayıtlarına göre 09.09.2016 tarihinde yapılan 6.177,00 TL izin ücreti ödemesi mahsup edilerek ve taleple bağlı kalınarak hüküm kurulduğu, fazla çalışmaya ilişkin sadece 08/2016 dönemine ait ücret bordrosu ibraz edilmekle bordroda 65,88 TL ücret tahakkukuna yer verildiğinin görüldüğü, davacının iddiası ve davacı tanıklarının beyanları dikkate alındığında taleple bağlılık ilkesi gereği davacının haftalık 45 saati aşan 19,5 saat fazla çalışma yaptığının tespit edildiği, bozma sonrası celp edilen banka kayıtlarında "fazla mesai" adı altında herhangi bir ödeme kaydına yer verilmediği ve ödemelerin genel olarak ücret adı altında yapıldığı, aynı mahiyette emsal dosyalarda tanıklar tarafından fazla çalışmanın %50 zamlı kısmı dışındaki bölümünün ödendiği ifade edildiğinden bu hususta davacı asılın dinlendiği, davacının bu hususu doğruladığı, davacının ispatlanan fazla çalışma ücretinin yalnızca %50 nispetindeki kısmının eksik ödendiği kanaatinin oluştuğu, ancak önceki hükmün 1.000,00 TL fazla çalışma ücreti üzerinden tesis olunduğu ve davacının temyizi bulunmadığından davalı yararına usuli kazanılmış hak ilkesi de gözetilerek, davacıya ödenmesi gereken bakiye tutarın 1.000,00 TL brüt tutarı aşacak düzeyde olduğu ... olduğundan usul ekonomisi gereği yeniden bilirkişi incelemesine gerek görülmeksizin davanın taleple bağlılık kuralı gereği 1.000,00 TL üzerinden kabulüne karar verildiği, davacının ayda iki kez hafta tatilinde çalıştığı sonucuna ulaşıldığı, bilirkişi raporunda yapılan hesaplamaya itibar edildiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; davacının da içinde bulunduğu bir takım işçilerin isteklerini müvekkili Şirket yolu ile ihbar olunana kabul ettirebilmek için işlerini bıraktıklarının tanık anlatımları ve dosyada mübrez deliller ile ... olduğunu, davacının da içinde bulunduğu grubun haksız ve yersiz isteklerinin muhatabının davalı Şirket olmamasına rağmen Şirket kuralları hiçe sayılarak, davalı Şirketin yerleşkesinde, tüm işçilerin göreceği şekilde meydan getirildiğini, davalı Şirkette yürütülen tüm işlerin durma noktasına geldiğini, diğer işçilerin huzursuzluk yaşamasına sebep olduğunu, davalı Şirketin kendi çalışanları karşında itibarının zedelendiğini ve her anlamda maddi manevi kayıp meydana geldiğini, işçi lehine kıdem ve ihbar tazminatına hükmedilmesinin hatalı olduğunu, bozma sonrası celbedilen banka kayıtları olmasına karşın yeniden hesaplama yapılmadığını, banka kayıtlarının celbinden sonra dosyanın yeniden bilirkişiye tevdii talebi olmasına karşın ilk rapor dikkate alınarak hüküm kurulduğunu, davacının çalışma süresi boyunca hak etmiş olduğu tüm yıllık izin haklarını kullandığını ve işten ayrılma tarihi itibarıyla hak etmiş olduğu ve henüz kullanmadığı herhangi bir yıllık ücretli izin hakkının bulunmadığını, belirterek Mahkeme kararını bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın kapsamı ve mahiyetine göre taraflar arasında bozma ilâmına uygun araştırma yapılıp yapılmadığı, davacının talep ettiği alacaklarının ispat ve hesabı konusunda uyuşmazlık bulunmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 ... maddesi.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 41, 44, 46, 47, 53, 54 ve 57 nci maddeleri.
3. 6100 sayılı Kanun'un "İkrar" başlıklı 188 ... maddesinin ilgili kısmı şöyledir;
"Tarafların veya vekillerinin mahkeme önünde ikrar ettikleri vakıalar, çekişmeli olmaktan çıkar ve ispatı gerekmez.
Maddi bir hatadan kaynaklanmadıkça ikrardan dönülemez."
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dosya kapsamı ve özellikle tanıkların beyanlarından davacı ve bir kısım arkadaşlarının ücretlerinin artırılması amacıyla işveren yetkilileriyle görüşme yaptıkları, ertesi ... ise işyerine alınmama suretiyle ... sözleşmesinin işverence feshedildiği, davacının ... sözleşmesinin haklı neden olmaksızın işveren tarafından feshedildiğinin anlaşılmasına göre İlk Derece Mahkemesince varılan sonuç bu gerekçe ile doğru görülmüştür.
3. Somut olayda İlk Derece Mahkemesince bozmadan sonra davacının banka kayıtları getirtilmiştir. Davacı asıl 21.12.2022 tarihli celsede; " Ben çalışma sürem boyunca yıllık izinlerimden 160 ... kullanmadım. Onun dışında olan günleri kullandım. Bana sormuş olduğunuz ... yerinde fazla mesai ve hafta tatili yapılan zamanlarda ücretlerimizin %50 zamlı kısmının ödenmediği hususu doğrudur normal ücretimiz ödeniyordu zamlı kısmı ödenmiyordu." şeklinde beyanda bulunmuştur.
4. 6100 sayılı Kanun'un 188 ... maddesine göre tarafların mahkeme önünde ikrar ettikleri vakıalar, çekişmeli olmaktan çıkar ve ispatı gerekmez. Davacının yıllık izinlerinden 160 ... kullanmadığını beyan etmesine rağmen İlk Derece Mahkemesince davacının beyanı değerlendirilmeksizin 250 ... kullanmadığı yıllık izin süresi olduğu kabul edilerek alacağın hüküm altına alınması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
5. Yine davacı asıl, hafta tatilinde çalışıldığında ve fazla çalışma yapıldığında ücretlerinin sadece %50 zamlı kısmının ödenmediğini beyan etmiştir. İlk Derece Mahkemesince bu hususta gerekirse bilirkişi raporu alınmak suretiyle; fazla çalışma ücretinin sadece %50 zamlı kısmının hesaplanması, banka kayıtlarıyla ödendiği anlaşılan 65,88 TL'nin ise davacının kabulünde olan ödenen miktarı aşan (zamsız fazla çalışma ücretini aşan) kısmı da mahsup edilerek davacının fazla çalışma ücreti alacağının belirlenmesi; hafta tatili ücretinin ise sadece %50 zamlı kısmının hesaplanması gerekir. Bu şekilde yapılacak hesaplamadan sonra alacakların 1.000,00 TL'den fazla tespit edilmesi hâlinde, taleple bağlı kalınarak hüküm kurulmalıdır. Belirtilen hususlar gözetilmeden İlk Derece Mahkemesince, fazla çalışma ücreti alacağında taleple bağlı kalınarak hüküm kurulmuş olması ve usul ekonomisi gerekçeleriyle hesaplama yapılmaması, hafta tatili ücret alacağı hesabında ise davacı beyanının hiç dikkate alınmaması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
14.....2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.