"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/501 E., 2023/324 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 23. ... Mahkemesi
SAYISI : 2019/712 E., 2020/528 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalıya ait Deniz Harp Okulu Tuzla ... işyerinde 16.....2014 tarihinden itibaren çalıştığını ve ... ... Sendikası üyesi olarak toplu ... sözleşmesinden yararlanmakta olduğunu, davacının boyacı olarak Sağlık Kuralları Bakımından Günde Ancak Yedi Buçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik (Yönetmelik) kapsamındaki bir işte çalışmasına rağmen, söz konusu Yönetmelik'in 4 üncü maddesinin 6 ncı fıkrasına aykırı olarak günde 8,5 saat çalıştırıldığını, Yönetmelik'te boyacılık işi ayrı olarak sıralanmış olduğundan davacının 7,5 saat kapsamında çalışmasının zorunlu olduğunu, emsal kararlara göre davacının işe girdiği tarihten bu yana tehlikeye maruz kaldığı ve 8,5 saat çalıştırıldığı süre boyunca 7,5 saat çalışması gerektiğini, 25. Dönem Toplu ... Sözleşmesi’nin 25 inci ve 33 üncü maddeleri gereğince, fazla çalışmaların %80 zamlı ödeneceğinin hükme bağlandığını, yakın zamanlarda aynı konuda Yargıtay tarafından verilen kararda da bu şekilde 7,5 saat üstü çalışmanın fazla çalışma olarak nitelendirildiğini, hem toplu ... sözleşmesi hükümleri hem de Yargıtay kararları gereğince, günde yarım saat (Yönetmelik gereği günde 7,5 saat çalıştırılması gerekirken 8,5 saat çalışmasından kaynaklı 15+15 dakika toplam 0,5 saat çay molaları düşüldükten sonra günde yarım saat) fazla çalışma ücretinin %80 zamlı olarak ödenmesi gerektiğini, hiç ödenmeyen %14 kısa çalışma priminin de ödenmesi gerektiğini iddia ederek fazla çalışma ücreti ve kısa çalışma prim alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; ... Kayıkhanesinde görevli saat ücretli işçilerin fiilen yerine getirdikleri görev ve çalışma şartlarının anılan Yönetmelik kapsamında olup olmadığının tespiti maksadıyla ölçüm yaptırıldığını, yaptırılan ölçüm neticesine ilişkin 05.12.2018 tarihli ... Hijyeni ve Ölçüm Raporuna istinaden, anılan işçilerin çalışma saatleri ve özlük haklarının, anılan Yönetmelik'e göre düzenlendiğini ve ödendiğini, davacı vekili tarafından 05.12.2018 tarihinden önceki özlük haklarının bahse konu Yönetmelik'e göre düzenlenmemesi sebebiyle mağduriyet nedeniyle geriye dönük fazla çalışma ve kısa çalışma primi alacaklarının talep ve dava edildiğini, ancak saat ücretli işçilerin çalışma saatlerinin ve özlük haklarının Yönetmelik uyarınca düzenlenmesinin, işçilerin bulundukları kadro görev yerlerine göre otomatik olarak yapılamayacağını, ancak her bir işçinin fiilen yerine getirdiği görevin ve çalışma şartlarının, Yönetmelik'in öngördüğü ölçütler kapsamında olduğunun tespiti hâlinde özlük haklarının buna göre tanzim edileceğinin izahtan vareste olduğunu, bu kapsamda Deniz Harp Okulu Öğrenci Alay Komutanlığının yazısıyla, davacının görevli olduğu ... Kayıkhanesinde çalışma esaslarına göre mevcut teknelerde bakım onarım maksatlı boya yapıldığının, yapılan ... muhteviyatında uzun süreli imalata dayalı süreklilik arz eden boya işlemi yapılmadığının, bahse konu çalışmalarının tamamının açık havada ve insan sağlığını etkilemeyecek zaman dilimlerinde ve mekanlarda icra edildiğinin kayıkhanedeki yat ve yelkenli teknelerin bakım onarım ve karina bakımlarında kullanılan dolgu macunu, astar ve boyalarda kurşun/arsenik maddesi bulunmadığının, Milgem Gemi Maketi ve Yavuz Direğinin boyanması maksatlı gemilerde de kullanılan kurşun/arsenik içeren gemi boyasıyla yılda 1-2 kez ... yapıldığının, bu görevin de tamamen açık havada icra edildiğinin bildirilmiş olması da dikkate alınarak, davacının belirtilen tarih itibarıyla fiilen yerine getirdiği görevin ve çalışma şartlarının Yönetmelik'in öngördüğü ölçüler kapsamında olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bilirkişi tarafından düzenlenen rapora göre davacının çalışma ortamının zararlı etkilerine maruz kalabileceği ve günde 7,5 saati aşmayacak şekilde çalıştırılması gerektiği yine toplu ... sözleşmesine göre kısa çalışma primine de hak kazanması gerektiği şeklinde rapor düzenlendiği, yine davacının ... Harp ... Sendikası üyesi olduğunun dosya kapsamı ile tespit edildiği, davalı tarafından zamanaşımı def'i kullanılmış olup alacaklar yönünden hakkın doğum tarihinden itibaren 5 yıllık zamanaşımı süresinin dava ve ıslah tarihleri itibarıyla dolmadığının anlaşıldığı, bilirkişi raporunun gerekçeli, denetime ve hüküm kurmaya elverişli olduğunun gözetildiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; yapılan itiraz ve savunmaların dikkate alınmadığını, bilirkişi raporundaki değerlendirmelerin hatalı olduğunu, alacakların zamanaşımına uğradığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava konusu edilen işin günde azami 7,5 saat çalışılması gereken işler kapsamında değerlendirilmesi gerektiği ve İlk Derece Mahkemesi kabulünün yerinde olduğu, davacının kısa çalışma prim alacağı ile fazla çalışma ücreti alacağına hak kazandığı, zamanaşımı def’inin dikkate alındığı, hükme esas alınan bilirkişi raporunun dosya kapsamına uygun ve denetime elverişli olduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; davanın konusuna göre belirsiz veyahut kısmi alacak olarak açılmasının hatalı olduğundan davanın usulden reddinin gerektiğini, kararın toplu ... sözleşmesine ve kanuna aykırı olduğunu, ilgili Yönetmelik düzenlemesine göre işçinin görev ve çalışma yerinin otomatik olarak çalışma süresinin belirlenemeyeceğini, nitekim bu kapsamda Deniz Harp Okulu Öğrenci Alay Komutanlığının değerlendirmesinde Yönetmelik'te belirlenen ölçütler kapsamında davacının görev ve çalışma şartlarının ödeme yapılmasının gerektirmediğinin bildirildiğini, ayrıca faiz türü ve başlangıç tarihlerinin de kabul edilmesinin mümkün olmadığını belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmek üzere İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz isteminde bulunmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının görev ve çalışma şartlarının Sağlık Kuralları Bakımından Günde Ancak Yedi Buçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği ve buna bağlı olarak da fazla çalışma ve kısa prim alacaklarına hak kazanıp kazanamayacağına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 39 uncu maddesi, 4857 sayılı ... Kanunu’nun 41 ve 63 üncü maddeleri ile 16.07.2013 tarihli ve 28709 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Yönetmelik'in 1 vd. maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Somut uyuşmazlıkta, davacı vekili müvekkilinin davalı işyerinde boyacılık yaptığından ilgili Yönetmelik hükümlerine göre en fazla 7,5 saat çalışmasının zorunlu olduğu iddiasına dayalı olarak dava konusu alacakların davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir. Bu durumda uyuşmazlığın esasını davacının yaptığı işin Sağlık Kuralları Bakımından Günde Azami Yedi Buçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik
kapsamında olup olmadığı hususu oluşturmaktadır.
2. Anılan Yönetmelik ile günde azami yedi buçuk saat çalışılabilecek işler ile günde yedi buçuk saatten daha az çalışılması gereken işler ayrı ayrı olarak ve ismen sayılarak düzenlenmiştir. Eldeki uyuşmazlıkta davacının boyacı olarak çalıştığı da taraflar arasında uyuşmazlık dışıdır. Bu durumda boyacılık işinin bu Yönetmelik kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceğinin öncelikle ele alınması gereklidir.
3. Söz konusu Yönetmelik'in "Günde azami yedi buçuk saat çalışılabilecek işler" başlıklı 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) ncı bendinde "İçinde kurşun ve arsenik bulunan boya ve vernik gibi maddelerin kullanıldığı emaye, güderi, meşin, kauçuk, çini, cam, yapma süs taşları, yapma çiçek ve oyuncak yapımı işleriyle bina, dokuma ve otomobil boyacılığı ile dar mekanlarda, iç mekanlarda veya sağlığa uygun olarak havalandırılmayan mekanlarda yapılan boyacılık, renkli baskı ve harf matbaacılığı (tipografi) işleri
" günde azami yedi buçuk saat çalışılabilecek işler arasında belirtilmiştir. Bu düzenleme biçimine göre boyacılık işi başlı başına azami yedi buçuk saat çalışılabilecek ... olarak kabul edilmemiş, yapılan boyacılık işinde kullanılan malzemenin mahiyeti ile çalışılan yerin koşullarına göre kapsamı belirlenmiştir.
4. Uyuşmazlığın aydınlatılıp doğru sonuca ulaşılabilmesi için, davacının uyuşmazlık konusu dönemde çalıştığı işyeri koşulları ile kullandığı malzemelerin saptanması gereklidir. Bu nedenle İlk Derece Mahkemesince ... güvenliği uzmanlarından oluşan bilirkişi heyeti ile keşif yapılarak elde edilecek verilere göre davacının yaptığı işin Yönetmelik kapsamında olup olmadığı tespit edilmeli ve sonucuna göre bir karar verilmelidir. Belirtilen husus gözetilmeden karar verilmesi eksik incelemeye dayalı olduğundan hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
11.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.