"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2021/860 E., 2022/583 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
TEMYİZ EDENLER : Taraflar vekilleri
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı ve davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının davalının Arnavutluk'taki HES ve baraj inşaatı işinde lokomotif operatörü olarak net 1.866,00 euro ücret karşılığında 24.10.2016 - 07.03.2018 tarihleri arasında çalıştığını, çift vardiya hâlinde 07.00-19.00 19.00-07.00 saatleri arasında haftanın yedi günü, hafta tatilleri, ... ... ve genel tatil günleri dâhil çalıştığını, bu çalışmaların karşılığı ücretlerin ödenmediğini, çalıştığı süre boyunca yıllık izinlerinin kullandırılmadığını ve karşılığı ücretinin ödenmediğini, ... sözleşmesinin davalılar tarafından haksız ve bildirimsiz olarak feshedildiğini belirterek kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı, fazla çalışma, hafta tatili, ... ... ve genel tatil ile yıllık izin alacaklarının tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... İnş. San. ve Tic. AŞ vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def’inde bulunduklarını, yetki itirazında bulunduklarını, taraflar arasında imzalanan ... sözleşmesine göre davada uygulanması gereken hukukun Arnavutluk hukuku olduğunu, davacının aldığını beyan ettiği ücretin gerçeği yansıtmadığını, ücretinin sözleşmede kararlaştırılan ücret olduğunu, Arnavutluk ... Kanunu'na göre davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanmadığını, işyerinde kural olarak fazla çalışma yapılmadığını, yapıldı ise karşılığı ücretlerin bordrolarda tahakkuk ettirilerek ödendiğini, haftada en az 1 ... izin kullandığını, dinî ve millî bayramlarda kesinlikle çalışma yapılmadığını, puantaj cetvellerinden anlaşılacağını, resmî tatillerde de çalışma olmadığını, çalışma oldu ise bordrolarda tahakkuk yapılarak karşılığı ücretlerinin ödendiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı AGE İnş. ve Tic. AŞ vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunduklarını, husumet itirazında bulunduklarını, davacının, müvekkili Şirket yanında iddia ettiği tarihler arasında çalışmadığını, aralarında sözleşme imzalanmadığını, ücret ödemesi yapılmadığını, davacı ile müvekkili Şirket arasında hiçbir hukuki bağ bulunmadığını, davacının işyeri sicil dosyası dâhil hiçbir evrakın müvekkili Şirkette bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 20.10.2020 tarihli ve 2019/37 Esas, 2020/415 Karar sayılı ilâmı ile; davacının 04.10.2016-30.....2018 tarihleri arasında davalı işyerinde çalıştığı, tazminata esas giydirilmiş ücretinin brüt 2.763,00 euro olduğu, sözleşmesinin kıdem ve ihbar tazminatı ödenmeksizin sona erdiğini ispat yükünün davalıya ait olduğu, davalının bunu ispatlayamadığı, davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı, davacının fazla çalışma yaptığını, hafta tatillerinde, ... ... ve genel tatil günlerinde çalıştığını ispatladığı, bu çalışma ücretlerinin ödendiğini ispat yükünün davalıya ait olduğu, davalının bunu ispatlayamadığı, davacının fazla çalışma, hafta tatili ile ... ... genel ve tatil ücreti alacaklarına hak kazandığı, davacının hak kazandığı tüm yıllık izinlerini kullandığı gerekçesi ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesinin 10.03.2021 tarihli ve 2021/349 Esas, 2021/661 Karar sayılı ilâmı ile; davacının, davalı Şirketlerin yabancı ülke kanunlarına göre kurdukları şirketin işçisi olduğu, şirketler arasında organik bağ bulunduğu ve birlikte istihdam ettikleri, uyuşmazlığın ... hukuk mevzuatına göre çözümlenmesinde ve davacının taleplerinden davalıların müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmasında isabetsizlik olmadığı, dosya kapsamında puantaj ve hesaplamalarda dikkate alınabilecek ücret bordrosu bulunmadığı, Mahkemece dosya kapsamına, tanık beyanlarına ve işin niteliğine uygun çalışma sisteminin kabulü ile değerlendirme ve hesaplamaların yapıldığı, ... ... ve tatil günlerine ilişkin değerlendirme ve hesaplamada hata bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 12.10.2021 tarihli ve 2021/7319 Esas 2021/14163 Karar sayılı kararı ile; taraflar arasında hukuk seçimi anlaşması bulunduğundan ve aynı zamanda Arnavutluk hukukunun, mutad işyeri hukuku olduğu gözetildiğinde uyuşmazlığa bu hukukun tatbik edilmesi gerektiği, buna göre Mahkemece gerekirse Arnavutluk hukukunda uzman bir bilirkişiden de rapor alınmak suretiyle uyuşmazlığın Arnavutluk hukukuna göre çözümlenmesi gerektiği gerekçesi ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının 04.10.2016-30.....2018 tarihleri arasında davalı işyerinde çalıştığı, tazminata esas giydirilmiş ücretinin brüt 2.763,00 euro olduğu, ihbar tazminatına hak kazandığı, toplam hizmet süresinin 1 yıl, 8 ay, 27 ... olduğu, Arnavutluk ... Kanunu'na göre kıdem tazminatına hak kazanabilmek için aranan 3 yıl çalışma koşulunun sağlanmadığı, bu nedenle davacının kıdem tazminatına hak kazanmadığı, davacının fazla çalışma yaptığını, hafta tatillerinde ve ... ... ve genel tatil günlerinde çalıştığını ispatladığı, bu çalışma ücretlerinin ödendiğini ispat yükünün davalıya ait olduğu, davalının bunu ispatlayamadığı, davacının fazla çalışma, hafta tatili ile ... ... ve genel tatil ücreti alacaklarına hak kazandığı, davacının hak kazandığı tüm yıllık izinlerini kullandığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; uyuşmazlığa ... hukukunun uygulanması gerektiğini, matbu boşluk doldurma şeklinde olan ve tarih içermeyen ... sözleşmesinin hukuki değerinin bulunmadığını, Arnavutluk ... Kanunu'nda hakkaniyet indirimine ilişkin düzenlemenin bulunmadığını, içtihat ile indirim uygulanmasının hatalı olduğunu, Arnavutluk ... Kanunu'nun çevirisinin bu alanda uzman bir hukukçu tarafından yapılması gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... İnş. San. ve Tic. AŞ vekili; ... mahkemelerinin davayı görme yetkisinin bulunmadığını, lehlerine hükmedilen vekâlet ücreti ve yargılama giderlerinin hatalı olduğunu, çelişkili davacı tanık beyanlarının esas alınmasının hatalı olduğunu, sunulan ödeme belgelerinin dikkate alınmadığını, davacının kıdem ve ihbar tazminatı alacağının bulunmadığını, fazla çalışma alacağının bulunmadığını, davacının tüm hafta tatili, ... ... ve genel tatil alacaklarının ödendiğini, hafta tatili, ... ... ve genel tatil çalışmasındaki süreler için %25 zamlı hesaplanması gerektiğini, Arnavutluk hukukunda zamanaşımı süresinin 3 yıl olduğunu, ıslaha karşı zamanaşımı def'in dikkate alınması gerektiğini, dava ve ıslah dilekçesinde talep edilen miktarların brüt olduğunu, gerekçeli karar ile kabul edilen tutarların fiilî ödeme tarihindeki kur üzerinden davalılardan tahsili ile davacıya ödenmesine hükmedilmesinin hukuka aykırı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
3. Davalı AGE İnş. ve Tic. AŞ vekili; ... mahkemelerinin davayı görme yetkisinin bulunmadığını, lehlerine hükmedilen vekâlet ücreti ve yargılama giderlerinin hatalı olduğunu, çelişkili davacı tanık beyanlarının esas alınmasının hatalı olduğunu, sunulan ödeme belgelerinin dikkate alınmadığını, davacının kıdem ve ihbar tazminatı alacağının bulunmadığını, fazla çalışma alacağının bulunmadığını, davacının tüm hafta tatili, ... ... ve genel tatil alacaklarının ödendiğini, hafta tatili, ... ... ve genel tatil çalışmasındaki süreler için %25 zamlı hesaplanması gerektiğini, Arnavutluk hukukunda zamanaşımı süresinin 3 yıl olduğunu, ıslaha karşı zamanaşımı def'inin dikkate alınması gerektiğini, dava ve ıslah dilekçesinde talep edilen miktarların brüt olduğunu, gerekçeli karar ile kabul edilen tutarların fiilî ödeme tarihindeki kur üzerinden davalılardan tahsili ile davacıya ödenmesine hükmedilmesinin hukuka aykırı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyetine ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; davacının Arnavutluk hukukuna göre kıdem ve ihbar tazminatı, fazla çalışma, hafta tatili ve ... ... genel tatil alacaklarının bulunup bulunmadığı ile davalılar lehine hükmedilen vekâlet ücreti ve yargılama gideri noktasındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.
2. 5718 sayılı Milletlerarası ... Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un 2, 5, 8, 24, 27, 40 ve 44 üncü maddeleri.
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'nin 13 üncü maddesinin ilgili bölümü şöyledir :
"(1) Bu Tarifenin ikinci kısmının ikinci bölümünde gösterilen hukuki yardımların konusu para veya para ile değerlendirilebiliyor ise avukatlık ücreti, davanın görüldüğü mahkeme için bu Tarifenin ikinci kısmında belirtilen maktu ücretlerin altında kalmamak kaydıyla (7 nci maddenin ikinci fıkrası, 10 uncu maddenin üçüncü fıkrası ile 12 nci maddenin birinci fıkrası, 16 ncı maddenin ikinci fıkrası hükümleri saklı kalmak kaydıyla) bu Tarifenin üçüncü kısmına göre belirlenir.
(2) Ancak, hükmedilen ücret kabul veya reddedilen miktarı geçemez.
..."
3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkeme kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davacı vekilinin tüm, davalılar vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut olayda, davada reddine hükmedilen dava konusu alacak toplamının 3.999,11 euro olduğu, karar tarihine (18.10.2022) göre ... tarafından ilan edilen gösterge niteliğindeki (efektif satış) döviz ... (18,3299 TL) uyarınca reddedilen alacağın 73.303,28 TL'ye karşılık geldiği anlaşılmaktadır. Söz konusu tutar ve karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'ne göre davalılar lehine 11.728,52 TL vekâlet ücreti takdir edilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmiş olması hatalı olup bozmayı gerektirir.
3. Davada indirim dışında reddedilen miktara göre hüküm altına alınan yargılama gideri de hatalı olup bu hususta bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hataların giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun’un 370 ... maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacının tüm, davalıların diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalıların İlk Derece Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının, hüküm fıkrasının yargılama giderine ilişkin on iki, on üç ve on dördüncü bentleri ile vekâlet ücretine ilişkin on altıncı bendinin hükümden tamamen çıkartılarak yerlerine;
"Davacı tarafından yapılan 1.555,75 TL yargılama giderinin kabul ve ret oranı dikkate alınarak 1.322,38 TL'sinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, davacının yaptığı geriye kalan yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına, "
"Davalı ... İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ tarafından yapılan 200,00 TL tebligat posta giderinden davanın reddedilen kısmı esas alınarak hesap olunan 30,00 TL yargılama giderinin davacıdan alınarak bu davalıya verilmesine, davalının yaptığı geriye kalan yargılama giderinin davalı üzerinde bırakılmasına," "Davalı Age İnşaat ve Ticaret AŞ tarafından yapılan 150,00 TL tebligat posta giderinden davanın reddedilen kısmı esas alınarak hesap olunan 22,50 TL yargılama giderinin davacıdan alınarak bu davalıya verilmesine, davalının yaptığı geriye kalan yargılama giderinin davalı üzerinde bırakılmasına, "
"Davalılar kendilerini vekil ile temsil ettirdiğinden davanın reddedilen kısmının karar tarihindeki ... efektif satış ... olan 18,3299 TL üzerinden TL karşılığı esas alınarak Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'ne göre tespit olunan 11.728,52 TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalılara verilmesine," bentlerinin yazılmasına ve hükmün bu şekli ile DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davalılara iadesine,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlerden davacıya yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
20.....2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.