"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacılar vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde; davalı Sendika lehine yapılan yetki tespiti işleminin yasal şartları taşımadığını, başvuru tarihi olan 19.03.2021 tarihinde toplam 579 personel çalıştığını, tespite konu işyerleri
listesinin incelendiğinde bu işyerlerinin işletme değil listede yer ... işyerlerine
bağlı işyerleri olduğu, kanuni olarak aranan hem %50 hem de %40 oranının sağlanamadığını iddia ederek yetki tespiti işleminin iptalini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; ... Haber-... Sendikasının davacı işyerlerinde yetki
tespiti başvurusu üzerine e-Devlet kapısı üzerinden yapılan üyelik işlemleri ile
Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan işçi bildirimleri doğrultusunda alınan
dökümlerde, başvuru yazısının Bakanlığa intikal ettiği tarih olan 19.03.2021
tarihi itibarıyla söz konusu işyerlerinde 418 işçinin çalıştığını ve bu işçilerden 218
işçinin adı geçen Sendikaya üye olduğunun tespit edildiğini ve buna ilişkin yetki
tespiti yazının 24.03.2021 tarihinde gönderildiğini, dava dilekçesinde ileri sürülen iddiaların yersiz olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davanın maddi ve
hukuki dayanaktan yoksun vakıalara dayandığını, dava dilekçesi eklerinde
somut hiçbir delilin olmadığını, itirazın yetki işlemlerini durdurarak işyerindeki işçilerin anayasal haklarını kullanarak toplu ... sözleşmesi yapma
haklarını engellemek amacıyla olduğunu, dava açma hakkının kötüye
kullanıldığını, dilekçeye eklenen emsal kararlara göre açılan davanın
reddedilmesi gerektiğini, müvekkili Sendikanın %52,15 çoğunluğu sağladığını, işyerleri listesine bakıldığında 6 işyerinin olduğunu, bunların aynı ...
... AŞ'den alınan hizmet alım işine ait olması nedeniyle tespite konu işyerlerinin bir bütün olarak işletme olduğunu, itirazın yetki işlemlerini uzatmak
amacıyla yapıldığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı Şirketlerin oluşturduğu Adi Ortaklığın 19.03.2021 tarihli yetki tespiti başvurusu üzerine Bakanlığın düzenlediği 24.03.2021 tarihli belge ile işyeri sayısının 6, SGK cevabından 19.03.2021 tarihi itibarıyla işyerindeki toplam işçi sayısının 422 olduğu, sendika üyesi işçi sayısının 218 olarak tespit edildiği, ... Haber- ... Sendikasının işyerindeki üye sayısının %51,6 olduğu, yasal olarak öngörülen çoğunluğun sağlandığı, bu sayı itibarıyla toplu ... sözleşmesi yapmak üzere ... Haber- ... Sendikasının işyerindeki üye sayısının kanunda aranılan çoğunluğu sağladığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacılar vekili; yetki tespiti başvurusu yapıldığı tarihte müvekkili işyerinde çalışan toplam işçi sayısının 512 olduğunu, hükme esas alınan bilirkişi rapor ve ek raporunda müvekkili Şirketlerde çalışan işçi sayıları tespit edilirken 4.4222.01.01.1089146.043.01.97.001 sicil numaralı işyerinde çalışan 94 işçinin bilirkişi tarafından dikkate alınmamış olmasının hatalı olduğunu, Yargıtayın yerleşik içtihatları gereğince toplu ... sözleşmelerindeki işyeri kavramı ile ... ... sözleşmelerindeki işyeri kavramının aynı anlama geldiğini, aynı işveren tarafından idare edilen ve bir amaca hizmet eden farklı birimlerin farklı şehirlerde yer alsalar dahi aynı ... organizasyonu içerisinde olduğundan farklı birimlerin ... bir işyeri olarak kabul edildiğini, yetki tespit başvurusunun yapıldığı 19.03.2021 tarihinde müvekkili Şirketlerde çalışan toplam işçi sayısının 512 olduğunu, ... Haber-... Sendikasının toplam sendika üye sayısının ise 218 olduğunu, yasal olarak aranan %50 çoğunluğun sağlanamadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın kabulüne karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı Şirketlerin oluşturduğu Adi Ortaklığın 19.03.2021 tarihli yetki tespiti başvurusu üzerine Bakanlığın düzenlediği 24.03.2021 tarihli belgeye göre işyeri sayısının 6 olduğu, SGK tarafından gönderilen çalışan işçilere ait liste ve tüm dosya içeriği değerlendirildiğinde, 19.03.2021 tarihi itibarıyla işyerindeki toplam işçi sayısının 422 olduğu ve sendika üyesi işçi sayısının 218 olarak tespit edildiği, ... Haber-... Sendikasının işyerindeki üye sayısının %51,6 olduğu, kanunda öngörülen çoğunluğun sağlandığı, davalı Bakanlığın yetki tespitinde SGK kayıtlarını esas aldığı ve 24.03.2021 tarihli ve E-58736034-103.02-743342 sayılı yetki tespit yazısının usul ve kanuna uygun olduğunun anlaşıldığı, her ne kadar davacılar vekili 4.4222.01.01.1089146.043.01.97.001 sicil numaralı işyerinde çalışan 94 işçinin bilirkişi tarafından dikkate alınmamış olmasının hatalı olduğunu ileri sürmüş ise de yetki tespiti talep edilen ve toplu ... sözleşmesi yapma yetkisi verilen işyerleri ve davacı tarafça davaya konu edilen işyerleri arasında istinafa konu edilen bu işyeri bulunmadığından, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 357 nci maddesinin birinci fıkrasına göre, yargılama sırasında ileri sürülmeyen hususların istinaf aşamasında da ileri sürülemeyeceği dikkate alındığında, İlk Derece Mahkemesi kararında usul ve kanuna aykırılık bulunmadığı, davacılar vekilinin istinaf itirazlarının da yerinde olmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 41 ... ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 ... maddesinin birinci fıkrası şu şekildedir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şu şekildedir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını ... işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 ... maddesi.
3. Değerlendirme
1. Somut uyuşmazlıkta, davalı Sendika tarafından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yapılan başvuru ile davalı Adi Ortaklığa ait işyerlerinde toplu ... sözleşmesi yapabilmek için gereken çoğunluğun sağlandığının tespiti talep edilmiş; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 24.03.2021 tarihli ve 743342 sayılı yetki tespiti kararı ile de bu işyerlerinde başvuru tarihi olan 19.03.2021 tarihi itibarıyla 418 işçi çalıştığını, bunlardan 218 işçinin davalı Sendika üyesi olduğundan davalı Sendikanın toplu ... sözleşmesi yapabilmek için gerekli çoğunluğu sağladığı tespit edilmiş; akabinde de davacı eldeki uyuşmazlık ile tespite konu işyerlerinin işletme değil bağlı işyeri olduğu ve bu işyerlerinde toplam çalışan sayısının 579 olduğu iddiasıyla çoğunluk tespitine itiraz etmiştir.
2. Dosya içeriğine göre yetki tespitinin iletişim işkolunda kurulu 1386624, 1386626.016, 1386627, 1089145, 1089146 ve 1089147 SGK sicil numaralı toplam 6 işyerini kapsadığı ve bu işyerlerinin her birinin işletme kapsamında bağımsız bir işyeri olarak kabul edilip çoğunluk tespitinin yapıldığı anlaşılmaktadır.
3. Yargılama safhasında alınan bilirkişi raporlarında tespite konu işyerlerinin mahiyeti irdelenmemiş, alınan ilk raporda çalışan sayısının tespiti yapılamamış, davalı Sendikanın üye sayısının ise 218 olarak tespiti ile yetinilmiş, daha sonra yine aynı bilirkişiden alınan ek raporda ise 1089146 sicil numaralı işyerinde 16 çalışan, 1089147 sicil numaralı işyerinde 392 çalışan, 1089145 sicil numaralı işyerinde 14 çalışan olmak üzere işletmede toplam çalışan sayısının 422 olduğu ve davalı Sendika üye sayısının da 218 olduğu tespiti ile davalı Sendikanın gerekli çoğunluğu sağladığı değerlendirilmiştir.
4. Davacılar vekili; bilirkişi raporuna itiraz dilekçelerinde ve istinaf dilekçesinde, işyerlerinin mahiyeti ve çalışan sayısına itirazlarını aynı şekilde öne sürmüş olup 1089146 sicil numaralı işyerinde başvuru tarihi itibarıyla çalışan 94 işçinin çoğunluk hesabında dikkate alınmadığı açıklanarak çalışan sayısına ilişkin itirazını da somutlaştırmıştır.
5. Buna karşın davacıların itirazı Derece Mahkemelerince açıkça karşılanıp giderilmediği gibi Bölge Adliye Mahkemesi kararında dosya kapsamı ve uyuşmazlığın niteliği ile uyuşmayacak şekilde 1089146 sicil numaralı işyerinin yetki tespiti talebine ve itiraza konu işyerleri arasında yer almadığı açıklanmıştır.
6. Temyiz safhasında dosyaya celbedilen yetki döküm listelerinin incelenmesinden; yetki başvuru tarihi itibarıyla 1089145 sicil numaralı işyerinde çalışan sayısının 14, 1089146 sicil numaralı işyerinde çalışan sayısının 15, 1089147 sicil numaralı işyerinde çalışan sayısının 392 olduğu görülmüştür. Öte yandan tespite konu diğer üç işyerine ilişkin yetki döküm listeleri dosyaya sunulmamıştır.
7. Görüldüğü üzere uyuşmazlık konusu yetki tespitinin esasına etkili olan davacıların iddiaları yeterince irdelenmeden ve karşılanmadan karar verilmiştir. Bu durumda İlk Derece Mahkemesince yapılması gereken ...; evleviyetle yetki başvuru tarihi itibarıyla davacılara ait iletişim işkolunda kurulu tüm işyerlerindeki çalışan sayısının (özellikle 1089146 sicil numaralı işyeri) tereddüde mahal verilmeksizin belirlendikten ve bu işyerlerinin mahiyeti açıklığa kavuşturulduktan sonra sonucuna göre davalı Sendikanın gerekli çoğunluk nisabına ulaşıp ulaşmadığının tespiti ile tarafların gerekçeli karar elde etme hakkı da gözetilerek yeniden bir karar verilmesinden ibarettir. Eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirmeyle yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
15.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.