"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2019/3093 E., 2022/1414 K.
DAVA TARİHİ : 16.05.2016
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... Anadolu 11. ... Mahkemesi
SAYISI : 2016/325 E., 2019/431 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalının yurt dışındaki şantiyelerinde aşçı yardımcısı olarak 2011-2013 yılları arasında çalıştığını, en son aylık net 1.100,00 USD ücret aldığını, ücretinden bağımsız olarak prim ödemesi yapıldığını, 07.00-19.00/20.00 saatleri arasında çalıştığını, tüm hafta tatili ve ... bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığını, ... sözleşmesinin haksız olarak feshedildiğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatı, fazla çalışma, hafta tatili ile ... bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının taleplerinin zamanaşımına uğradığını, davacının Şirkette 15.04.2011-31.01.2013 tarihleri arasında çalıştığını, en son aylık 1.100,00 USD ücret aldığını, ... bitimi sebebiyle işin sona erdiğini, kıdem tazminatına hak kazanmadığını, davacının tüm fazla çalışma, hafta tatili ve ... bayram ve genel tatil ücretlerinin ücret bordroları ile ödendiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının 15.04.2011-31.01.2013 tarihleri arasında davalı Şirketin yurt dışında bulunan şantiyelerinde aşçı yardımcısı olarak çalıştığı, davacının ücretinin net 1.100,00 USD olduğu, ödemelerin ...'deki Şirket merkezinden yapılması hâlinde ücret ödemesinin ...'deki vergi kesintisine tabi olacağı, davacının ...'de bulunan banka hesabına merkezi ...'de bulunan davalı Şirket tarafından ödeme yapıldığı anlaşıldığından davacının gelir ve damga vergisinden istisna tutulmaması gerektiği, davalının sözleşmenin kesintiye uğradığı dönemlerde ve son olarak feshin yapıldığı dönemde sözleşmenin kıdem ve ihbar tazminatı gerektirmeyecek şekilde sona erdiğini veya davacının istifa ettiğini ispatlayacak delil ibraz etmediği, tanıkların davacıyla birlikte çalıştıkları süreleriyle sınırlı olarak ve davalının zamanaşımına def'i değerlendirerek fazla çalışma, hafta tatili, ... bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının belirlendiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; salt davacı beyanıyla ücretin 1.100,00 USD olarak hesaplamalara esas alınmasının doğru olmadığını, fazla çalışma, hafta tatili ile ... bayram ve genel tatil ücreti hesaplamalarının hatalı olduğunu, bu çalışmalar yapılmış ise karşılıklarının ödendiğini, brüt ve giydirilmiş ücretin hatalı tespit edildiğini, davacının kıdem ve ihbar tazminatı talep hakkı olmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; dosyaya ibraz edilen ... sözleşmesi ile açıkça brüt olarak ücret belirlemesi yapılmadığı, yine daha önceden aynı davalıya karşı açılıp incelemesi yapılan emsal dava dosyalarında dava açan işçilerin ücret bordrolarında gözüken ücretlerin net ücret olduğuna karar verildiği, İlk Derece Mahkemesince davacının aylık ücretinin net olarak değerlendirilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığı, davalı Şirkete karşı davası olduğu beyan edilen davacı tanığı hakkında gerçek dışı beyanda bulunduğu yönünde ciddi ve inandırıcı deliller ileriye sürülüp ispatlanmadığı gibi sadece bu davacı tanığı beyanının hükme esas alınmadığı, davalıya karşı davası bulunduğu veya davacı ile menfaat birliği içinde olduğu iddia ve ispatlanamayan diğer davacı tanığı T.K.'nin beyanlarının da değerlendirildiği ve hükme esas alındığı, ... sözleşmesinin kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanmayacak şekilde sona erdiği hususunda ispat yükü kendisinde olan davalının bu ispat yükünü yerine getiremediği, davacının yurt dışı çalışanı olması nedeniyle vergisel mevzuat açısından ücret bordrolarında gelir vergisi kesintisinin yapılmadığına yönelik davalı vekilinin istinaf sebeplerinin yerinde görülmediği, davacının aylık ücret iddiasını mevcut delil durumu ile ispatladığı, gıda ve barınma yardımının aylık toplam 200,00 USD olarak kabulünün yerinde olduğu, her ne kadar bazı aylara ilişkin tahakkuk bulunan imzasız ücret bordroları sunulmuşsa da bu tahakkukların aslında davacının gerçek aylık ücretine erişmek amaçlı tahakkuklar olduğunun anlaşılması karşısında ücret bordrolarındaki tahakkukların değerlendirilmemesinin yerinde olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; brüt tutar üzerinden hüküm kurulmasının hatalı ve çelişkili olduğunu, davacının belirttiği çalışma saatleri ile davacı tanıklarının belirttiği çalışma saatlerinin uyuşmadığını, ücret tespitinin hatalı olduğunu, davacının fazla çalışma, hafta tatili ile ... bayram ve genel tatil ücretlerinin bordrolar ile ödendiğini, tanık beyanlarının hesaplamalara esas alınamayacağını, net ücretin aynı zamanda brüt ücret olduğunu, ... sözleşmesi belirli süreli olduğundan kıdem ve ihbar tazminatlarına hak kazanılmadığını belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; ücretin tespiti ile dava konusu tazminat ve alacak taleplerinin ispatı ve brüt tutar üzerinden hüküm kurulması noktalarındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 11, 17, 32, 41, 46, 47 ve 120 nci maddeleri ile mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun 14 üncü maddesi.
3. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun (5510 sayılı Kanun) geçici 6 ncı maddesi.
4. 5510 sayılı Kanun'un "Bazı sigorta kollarının uygulanacağı sigortalılar" kenar başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi şu şekildedir:
"(Ek: 17/4/2008-5754/3 md.) Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde ... üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen ... işçileri 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır ve bunlar hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır. Bu sigortalıların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri halinde, 50 nci maddenin ikinci fıkrasındaki ...’de yasal olarak ikamet etme şartı ile aynı fıkranın (a) bendinde belirtilen şartlar aranmaksızın haklarında isteğe bağlı sigorta hükümleri uygulanır. Bu kapsamda, isteğe bağlı sigorta hükümlerinden yararlananlardan ayrıca genel sağlık sigortası primi alınmaz.(Ek cümle: 13/2/2011-6111/24 md.) Bu bent kapsamında yurt dışındaki işyerlerinde çalışan sigortalıların, bu sürede ödedikleri isteğe bağlı sigorta primleri 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalılık sayılır."
5. 5510 sayılı Kanun'un "Prim oranları ve Devlet katkısı'" kenar başlıklı 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (c) ve (f) bentleri sırasıyla şöyledir:
"a) Malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, sigortalının prime esas kazancının %20'sidir.Bunun % 9'u sigortalı hissesi, % 11'i işveren hissesidir.
c) (Değişik: 10/1/2013-6385/9 md.) Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı, sigortalının prime esas kazancının %2’sidir. Bu primin tamamını işveren öder. Bu oranı %1,5 oranına düşürmeye ya da %2,5 oranına artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.
f) (Değişik: 17/4/2008-5754/48 md.) Genel sağlık sigortası primi, kısa ve uzun vadeli sigorta kollarına tâbi olanlar için 82 nci maddenin birinci fıkrasına göre hesaplanan prime esas kazancın %12,5’idir. Bu primin %5’i sigortalı, %7,5’i ise işveren hissesidir. Yalnızca genel sağlık sigortasına tâbi olanlar ile 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (e) bendi ve bu Kanunun geçici 13 üncü maddesinde belirtilenlerin genel sağlık sigortası primi, prime esas kazancın %12’sidir. (Ek cümle: 23/2/2017-6824/15 md.) Ancak, 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (g) bendine tabi olanlar için genel sağlık sigortası primi, prime esas kazancın %3’ü olup, bu oranı %12’ye kadar artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir."
6. Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 14.12.2022 tarihli ve 2022/8410 Esas, 2022/16915 Karar; 16.....2022 tarihli ve 2022/4874 Esas, 2022/8023 Karar; 27.04.2021 tarihli ve 2021/4622 Esas, 2021/8596 Karar sayılı ilâmları.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre, davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Davacının net ücretinin brüt ücrete çevrilmesi hesabında yapılacak kesintilerin ne olması gerektiği hususu uyuşmazlık konusudur. Ülkemiz ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde ... üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen ... işçilerinden isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunanlardan ...’de ikamet şartı aranmamaktadır. İlâmın İlgili Hukuk kısmının (4) numaralı paragrafında yer verilen 5510 sayılı Kanun'un 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi gereğince 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren Ülkemiz ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerde ... üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen ... işçileri hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanacaktır. Bu husus gözetilmeden davacı işçinin 1.100,00 USD olarak belirlenen net ücretine yurt içinde çalışan işçiler gibi %14 SGK primi ve %1 işsizlik primi eklenmek suretiyle brüt ücretinin tespit edilmesi hatalı olmuştur.
3. Şu hâlde davacının ücreti brütleştirilirken Ülkemiz ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan bir ülkede çalıştığı dikkate alınarak, dosya kapsamından tespit edilen net ücretine 5510 sayılı Kanun'un 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi gereğince %5 genel sağlık primi eklenmek sureti ile sonuca gidilmelidir. Belirtilen husus gözetilmeden karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
22.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.