"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesinin 04.07.2022 tarihli kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince, Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı doğrultusunda yapılan yargılama sonucunda yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildi.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin ikinci fıkrası gereğince duruşma isteğinin miktardan reddine ve incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı ... (TTK) Genel Müdürlüğüne bağlı kömür ocağında çalıştığını, davacının yaptığı işin asıl ... olduğunu, asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğunu, davacının TTK Genel Müdürlüğü işçisi sayılması gerektiğini, davacı işçi ... itibaren davalı TTK Genel Müdürlüğü işçisi olarak çalıştığından ilave tediyeye hak kazandığını, ayrıca ücretinin düşürüldüğünü ileri sürerek ilave tediye ve ücret farkı alacaklarının faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'i ve husumet itirazında bulunduklarını, davacının yaptığı işin asıl ... değil yardımcı ... olduğunu, TTK Genel Müdürlüğü ile davacı arasında bir bağ ve sözleşme bulunmadığını, muvazaa iddiasını kabul etmediklerini, aynı ihale kapsamında çalışan bir işçinin açtığı işe iade davasında muvazaa bulunmadığının tespit edildiğini ve kararın onandığını, TTK Genel Müdürlüğü personeli olmayan davacının ilave tediye talebinde bulunmasının hukuka aykırı olduğunu, davacının yüklenici firmalarla ... sözleşme imzaladığını, hizmet sözleşmesi ile alacağını ücreti açıkça kabul ettiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının ... sözleşmesi ve Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları incelendiğinde dava dışı şirketlerde elektrikçi olarak çalıştığının bildirildiği, davalı TTK Genel Müdürlüğünün asıl amaç ve görevinin devletin genel enerji ve yakıt politikasına uygun olarak linyit, ... bitümlü şist, asfaltit gibi enerji hammaddelerini değerlendirmek, ülkenin ihtiyaçlarını karşılamak, yurt ekonomisine azami katkıda bulunmak, plan ve programlar tanzim etmek, takip etmek, uygulama stratejilerini tespit etmek ve gerçekleşmesini sağlamak, ana hedeflerinin üretimi artırmak, kömür kalitesini iyileştirme çalışmaları yapmak, kömür üretim maliyetlerini en aza indirmek olduğu, davacının yaptığı işin asıl işlerden olmadığı, yardımcı ... kapsamında kaldığı, Yargıtay 9. Hukuk Dairesi kararlarına göre oto bakım tamircisi, kaynakçı, beslemeci, mekanik tamir ustası, yüklemeci, şoför gibi işlerde çalışanlar bakımından muvazaa olmadığı, bu nedenle davacının ilave tediye alacağına hak kazanmadığı, ücret farkı alacağı yönünden ise dosyada yer ... ücret bordroları, banka kayıtları ve bilirkişi raporundaki ilke kararlarına göre yapılan hesaplamalar doğrultusunda ücret farkı alacağı bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; davalı ile alt işverenler arasındaki tüm ihalelerin muvazaalı olduğunu, davalı Kurumun aynı hizmet alım ihalelerinin muvazaalı olduğunun ve geçersizliğinin daha önce verilen kararlar ile kesinleştiğini, en azından 2019 ve öncesindeki ihale sözleşmeleri açısından muvazaanın varlığının kabul edilmesinin zorunluluk olduğunu, davacının ücretinin 05.02.2016-04.02.2017 tarihleri arasındaki ihale sözleşmesinde rakam olarak değil de asgari ücretin %90 fazlası olarak belirlendiğinden korunması gerekenin rakam değil asgari ücretin ... olması gerektiğini, itirazları doğrultusunda hesaplama yapılmak üzere ek rapor aldırılarak ücret farkı talebinin kabul edilmesi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın kabulüne karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının davalı işyerinde oto elektrikçi olarak çalıştığı, söz konusu periyodik bakım ve onarım ihalesinde oto elektrikçisi olarak çalışan davacının hizmet alım sözleşmelerine uygun şekilde çalıştırıldığı, alt işverene verilen işin doğrudan üretim organizasyonu içinde yer ... bir ... olmayıp yardımcı ... kapsamında olduğu, davalı TTK Genel Müdürlüğü ile diğer dava dışı şirketler arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin kanuna uygun olarak kurulduğu, davacının işe giriş tarihi itibarıyla ücretinde herhangi bir düşüş yapılmadığı anlaşıldığından İlk Derece Mahkemesince ücret farkı alacağının reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve davanın kabulüne karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı ile dava dışı şirketler arasındaki asıl işveren alt işveren ilişkisinin kanuna uygun kurulup kurulmadığı, muvazaaya dayanıp dayanmadığı ve buna göre davacının ilave tediye alacağına hak kazanıp kazanmadığına ile davacının ücretinin düşürülüp düşürülmediğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.
2. 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun'un 1 vd. maddeleri, 4857 sayılı ... Kanunu’nun (4857 sayılı Kanun) 2 nci maddesinin yedi ve sekizinci fıkraları, Alt İşverenlik Yönetmeliği'nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi.
3. 4857 sayılı Kanun’un "Çalışma koşullarında değişiklik ve ... sözleşmesinin feshi" kenar başlıklı 22 nci maddesi şöyledir:
" İşveren, ... sözleşmesiyle veya ... sözleşmesinin eki niteliğindeki personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar ya da işyeri uygulamasıyla oluşan çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz. İşçi değişiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını veya fesih için başka bir geçerli nedenin bulunduğunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle ... sözleşmesini feshedebilir. İşçi bu durumda 17 ila 21 ... madde hükümlerine göre dava açabilir.
Taraflar aralarında anlaşarak çalışma koşullarını her zaman değiştirebilir. Çalışma koşullarında değişiklik geçmişe etkili olarak yürürlüğe konulamaz. "
4. 4857 sayılı Kanun'un "Ücretten indirim yapılamayacak haller" kenar başlıklı 62 nci maddesi şöyledir:
"Her türlü işte uygulanmakta olan çalışma sürelerinin yasal olarak daha ... sınırlara indirilmesi veya işverene düşen yasal bir yükümlülüğün yerine getirilmesi nedeniyle ya da bu Kanun hükümlerinden herhangi birinin uygulanması sonucuna dayanılarak işçi ücretlerinden her ne şekilde olursa olsun eksiltme yapılamaz."
5. Dairemizin 01.12.2021 tarihli ve 2021/11711 Esas, 2021/16013 Karar sayılı ilâmı.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 ... maddesinde yer ... sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
17.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.