"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/208 E., 2023/698 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 10. ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/50 E., 2022/587 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Bakanlığa bağlı işyerinde çalıştığını, 02.04.2018 tarihinde 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (696 sayılı KHK) kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçirildiğini, alt işveren bünyesinde çalışmakta iken ücretinin asgari ücretin belirli bir oran fazlası olarak belirlendiğini ve ödendiğini, kadroya geçerken ... ... sözleşmesi imzaladığını ve ücretinin yine asgari ücretin belirli bir oran fazlası olarak belirlendiğini; ancak davalı tarafından eksik ödeme yapıldığını ileri sürerek ödenmeyen ücret farkı, ikramiye farkı ve ilave tediye farkı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; kadroya geçiş sonrası Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu ... sözleşmesi dikkate alınarak ücretin belirlendiğini, hukuka aykırı bir uygulamanın söz konusu olmadığını, toplu ... sözleşmesi ve ... ... sözleşmesi hükümlerinin aynı anda uygulanması yönündeki davacı talebinin hukuki dayanaktan yoksun olduğunu, sözleşmede kastedilen asgari ücretin 2018 yılı asgari ücreti olduğunu, her yıl geçerli asgari ücret üzerinden ayrıca bir hesaplama yapılacağı yönünde hükme yer verilmediğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı ile davalı İdare arasında imzalanan belirsiz süreli ... sözleşmesinin ilgili maddesinde, davacının ücretinin asgari ücretin belirli bir oran fazlası olacağına dair düzenleme olduğundan hareketle belirsiz süreli ... sözleşmesinin ve toplu ... sözleşmesinin ilgili hükümleri uyarınca yapılan hesaplamanın denetime elverişli olduğu, sendika üyesi olan davacının toplu ... sözleşmesi hükümlerinden faydalanacağının anlaşıldığı belirtilerek davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf başvurusunda; Bakanlık uygulamasının yerinde olduğunu, ücretin düşürülmesi gibi bir durum söz konusu olmadığından davacının dava dilekçesinde talep ettiği alacaklara hak kazanamayacağını, kararın hukuk ve usule aykırı olduğunu, zira toplu ... sözleşmesi ve ... ... sözleşmesi hükümlerinin aynı anda aynı uygulanması için yargı kararları ile de kabul edilen ölçütün ... ... sözleşmeleri ve toplu ... sözleşmesi hükümlerinin bire bir, ... ... ya da bütün olarak değil konuların gruplandırılarak karşılaştırılması yönünde olduğunu, bu yönde bir karşılaştırma yapılırken ücrete ilişkin lehe olan hükümlerin bir kısmının toplu ... sözleşmesinden bir kısmının ise ... ... sözleşmesinden alınarak sonuca gidilmesinin doğru olmadığını, yararlılık ilkesinin ... ve toplu ... sözleşmesindeki aynı amaca yönelik hükümlerinin gruplandırılarak yapılan bu karşılaştırma neticesinde, işçinin ... ... sözleşmesine nazaran çok daha fazla avantajlı bir konuma geldiğini, ücret bordroları incelendiğinde de görüleceği üzere davacının, toplu ... sözleşmesinde belirlenen ücret zammından ve toplu ... sözleşmesinden kaynaklı diğer ücret eklerinden de faydalandığını, davacıya ödenen aylık ücretin yanında ikramiye, risk tazminatı, sosyal yardım gibi sürekli nitelikte tahakkuk eden ücret ve ücret ekleri ilave edildiğinde ... sözleşmesinde belirlenen ücretin üstünde bir ücret almaya başladığını, davacı işçinin bir yandan ... ... sözleşmesindeki günlük brüt ücretinin esas alınmasını, diğer taraftan da toplu ... sözleşmesi ile öngörülen ücret kriterlerinin uygulanmasını istemesinin ve bu surette, ücretin her seneki asgari ücret nispetinde belirlenip bu tutara hizmet sözleşmesindeki oran üzerinden tekrar artış yapılması talebinin hukuka aykırı olduğunu, bu durumda sürekli işçi kadrolarında görev yapan personelin ücretlerinin fahiş bir hâl alacağını, bu ücretin de işçilerin kadroları ve özlük hakları ile bağdaşmayacağını ve diğer çalışan personelin aldığı ücretlerle arasında büyük bir dengesizlik ve eşitsizlik oluşacağını beyanla ve resen gözetilecek nedenlerle İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; kadroya geçiş aşamasında işverenle imzalanan ... sözleşmesinde asgari ücretin belli bir oranda fazlasının ödeneceği kararlaştırılmışsa sözü edilen kuralın, her asgari ücret artış dönemi için işvereni bağlayacağı, davacı ile davalı kurum arasında sürekli işçi kadrosuna geçenlere özgü yapılan belirsiz süreli ... sözleşmesinin 7 nci maddesinde davacının ücretinin geçişin yapıldığı 02.04.2018 tarihinden itibaren asgari ücretin % 7 fazlası olarak tespit edildiği ve ücrete ilişkin bu hükmün uygulanması gerektiği, bu durumda davacının fark alacağı bulunduğu gerekçeleriyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar etmiş, 2021 yılı için ödenen yevmiye tutarının hatalı belirlendiğini, ayrıca uyuşmazlık konusu döneme ilişkin olarak daha önce başka bir vekil aracılığıyla takip edilen davada, ... 24. ... Mahkemesinin 22.10.2020 tarihli ve 2020/104 Esas, 2020/439 Karar sayılı kararı ile kabul kararı verildiğini ve kararın istinaf ve temyiz denetiminden geçerek kesinleştiğini, davacının aynı dönem için mükerrer talepte bulunduğunu belirterek ve resen gözetilecek diğer nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 696 sayılı KHK kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçirilen davacı işçinin, kadroya geçişte düzenlenen belirsiz süreli ... sözleşmesi hükümlerine göre ücretinin tespiti ile ile fark ücret, ilave tediye, ikramiye alacaklarına hak kazanıp kazanmadığına, ödeme itirazı ve talep aşımı ile kesin hüküm itirazına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 6100 sayılı Kanunun'un "Taleple bağlılık ilkesi" kenar başlıklı 26 ncı maddesinin ilgili bölümü şöyledir:
"Hâkim, tarafların talep sonuçlarıyla bağlıdır; ondan fazlasına veya başka bir şeye karar veremez. Duruma göre, talep sonucundan daha azına karar verebilir."
3. 6100 sayılı Kanun'un "Dava şartları" kenar başlıklı 114 üncü maddesinin birinci fıkrasının (ı), (i) bentleri şöyledir:
"...
ı) Aynı davanın, daha önceden açılmış ve hâlen görülmekte olmaması.
i) Aynı davanın, daha önceden kesin hükme bağlanmamış olması."
4. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 22, 32 ve 34 üncü maddeleri, 696 sayılı KHK ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye eklenen geçici 23 üncü madde, 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun'un 1 vd. maddeleri, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 39 ve 53 üncü maddeleri.
5. 696 sayılı KHK kapsamında kadroya geçen işçilerin geçiş aşamasındaki ücretlerinin tespiti ile ... ... sözleşmesinin ücrete ilişkin hükmünün ileriye etkisine ilişkin ilke ve esaslar, Dairemizin 03.05.2023 tarihli ve 2023/3001 Esas, 2023/6593 Karar sayılı kararında şu şekilde açıklanmıştır:
"...
2. 696 sayılı KHK'nın 127 nci maddesi ile 375 sayılı KHK'ya eklenen geçici 23 üncü madde çerçevesinde sürekli işçi kadrosuna geçirilen işçiler ile işveren arasında imzalanan ... sözleşmesinin ücrete ilişkin hükümlerinin doğru değerlendirilmesi son derece önemlidir. Dairemiz uygulamasına göre kadroya geçiş sırasında düzenlenen ... sözleşmesinde ücretin sadece asgari ücretin belli bir oranda fazlası yahut geçiş öncesindeki hizmet alım sözleşmesinde öngörülen ücret veya bu ücretin katları olarak belirlenmesi hâlinde, bu ücretin işçinin kadroya geçiş aşamasındaki ilk (temel) ücreti olduğu, taraflar arasında sonraki dönemler yönünden işvereni ücret artışı yapmakla yükümlü kılan bir düzenleme olmadığı kabul edilmektedir. Diğer taraftan ... sözleşmesinde ücretin her ay için asgari ücretin belli bir oranda fazlası şeklinde ödeneceğine yönelik hükümler ileriye etkili hükümler olarak değerlendirilmeli, bu hükümlerin sonraki dönemlere ilişkin ücret artışları yönünden işvereni bağlayacağı kabul edilmelidir."
3. Değerlendirme
1. Somut uyuşmazlıkta dava dilekçesinde, daha önce sonuçlanan dava tarihinden sonraki dönem için fark alacaklar talep edilmiş ise de Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda 2018 yılı dâhil arabuluculuk son tutanak tarihine kadarki dönem için hesaplanan alacak kalemleri hüküm altına alınmıştır. Davalı vekili de temyiz dilekçesinde, davacının başka bir vekil aracılığıyla açtığı davada aynı alacakları talep ettiğini, ... 24. ... Mahkemesinin 22.10.2020 tarihli ve 2020/104 Esas, 2021/439 Karar sayılı kararıyla 01.01.2019-31.01.2020 tarihleri arasındaki dönem için 1.821,49 TL ücret farkı alacağının kabulüne karar verildiğini, bu davada alınan bilirkişi raporunda davacının 2018 yılına ait eksik ücret farkı alacağı bulunmadığının tespit edildiğini ve davacının bu hususta itirazda bulunmadığını, kararın Dairemizin 15.04.2021 tarihli ve 2021/4099 Esas, 2021/8263 Karar sayılı ilâmıyla onanarak kesinleştiğini ileri sürmüştür.
2. Görüldüğü gibi davacı tarafça yukarıda tarih ve sayısı belirtilen dava dosyasına dayanılarak anılan dava tarihinden sonrası için ödenmeyen fark alacaklar talep edilmiş olup davalı taraf da kesin hüküm itirazında bulunmaktadır. Bu durumda öncelikle tarafların bildirdiği dosya getirtilerek kesin hüküm itirazı üzerinde durulmalı; davacının karara bağlanan ve kesinleşen çalışma dönemi için tekrar talepte bulunulamayacağı gözetilmek suretiyle oluşacak sonuca göre bir karar verilmelidir. Eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile ve davacı talebini de aşar mahiyette karar verilmesi usul ve kanuna aykırı olmuştur.
3. Diğer taraftan davalı Bakanlık vekili, davacının günlük yevmiyesinin 01.01.2021 tarihinden itibaren 153,07 TL’ye yükseltilerek fark ücret bordroları ile ödeme yapıldığını belirtmiş ve buna ilişkin bordro sureti sunmuş olup, davalının ödeme itirazı üzerinde durularak ödeme yapıldığının anlaşılması hâlinde uyuşmazlık konusu alacak kalemlerinin ödenen tutarının mahsubu ile yeniden hesaplanması gerekmektedir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
04.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.