"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2824 E., 2022/2570 K.
DAVA TARİHİ : 12.12.2019
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 1. ... Mahkemesi
SAYISI : 2019/559 E., 2022/276 K.
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılardan ..., ... Gayrimenkul Yatırım ve Gıda AŞ (... Gayrimenkul AŞ) ve ... (Bakanlık) tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılardan ... ve Bakanlık vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı Sendika vekili dava dilekçesinde; ... Gayrimenkul AŞ işyerlerinde yürütülen asıl ve yardımcı işlerin tamamının niteliği itibarıyla 5393 sayılı Belediye Kanunu'nda (5393 sayılı Kanun) yer alan düzenlemeler gereğince İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra No.lu genel işler işkoluna girdiğini iddia ederek T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı 2019/155 Karar sayısı ile ... Büyükşehir Belediyesi Başkanlığının şirketi/iştiraki olan ... Gayrimenkul Yatırım ve Gıda AŞ unvanlı işverene ait 004517.010 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerinde ekmek üretimi ve satışının yapıldığını, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 02 sıra numaralı gıda sanayi işkolunda yer aldığına ilişkin kararı ve 1153240.010 SGK sicil numaralı işyerinde çocuklara yönelik eğlence faaliyetleri kapsamında çocuk parkı ve kafeterya işletilmesi, 1170311.010 SGK sicil numaralı işyerinde kafeterya ve çay bahçesi işletilmesi işlerinin yapıldığını, bu nedenle yapılan faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 18 sıra numaralı konaklama ve eğlence işleri işkolunda yer aldığına ilişkin işkolu tespit kararının iptali ile bu işyerlerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra No.lu genel işler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Bakanlık vekili vekili cevap dilekçesinde; işkolu tespitine konu işyerlerinin Bakanlıkça yapılan incelemede gıda sanayi ve konaklama ve eğlence işleri işkolunda faaliyet gösterdiğinin açık ve net olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; 5393 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesinde belediyelerin görev ve sorumluluklarının sayıldığını, bu görevler arasında ekmek üretimi, unlu mamuller üretim ya da fırın işletmenin yer almadığını, çünkü kanun koyucunun belediyelere böyle bir görev vermediğini, Yargıtayın kararlarında işi yapana veya ortaklık durumuna bakılmamakta yapılan işe bakıldığını savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Davalı ... Gayrimenkul AŞ vekili cevap dilekçesinde; işkolu tespitinin kanuna uygun olduğunu, Şirketin bir anonim şirket olduğunu, Şirketin amaç ve konusunun Belediyenin sosyal ve ekonomik ticari amaçlarını yerine getirmek değil, Şirketin esas sözleşmesi gereği kâr amacı güden bir ticari şirket gibi her alanda faaliyet göstermek olduğunu, 31.03.2018 tarihi itibarıyla Şirket ile ... Belediyesi arasında hizmet alımına ilişkin yapılan ihalelerin sona erdiğini, genel işlerin kapsamına üretim yapmayan belediyenin faaliyetlerini gerçekleştirmek amacı ile hareket eden sadece hizmet alımına yönelik varlık gösteren şirketlerin girdiğini, Şirketin ekmek üretimi yanında Şirket esas sözleşmesinde belirlenen diğer alanlarda da varlık gösterdiğini, İşkolları Yönetmeliği'ne göre işkolları belirlenirken niteliğinden önce yaptığı işlere bakıldığını, Şirketin belediye iştiraki olması nedeniyle genel işler kapsamına alınmaya çalışılmasının usul ve kanuna aykırı olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
4. Diğer davalılar, davaya cevap vermemişlerdir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 15.12.2009 tarihli ve 2009/43696 Esas, 2009/35488 Karar sayılı ilâmı ile "Belediye Kanunu'nun 14 üncü maddesinde belediye hizmetlerinin ... ... sayıldığı, bu işlerin belediyelerin görev ve sorumlulukları kapsamında kaldığı, dolayısıyla niteliği gereği belediye hizmeti olduğundan ister belediyelerce bizzat, ister belediyelerin iştiraki ile kurulan şirketler aracılığıyla yerine getirilsin genel işler işkoluna girdiğini anılan Kanunun 15 inci maddesinde yer alan belediyelerin yetki ve imtiyazları, görev ve sorumluluğa göre daha geniş olarak düzenlenmiştir." şeklinde karar verildiğini, Yargıtayın ilgili kararı da göz önünde bulundurulduğunda, işkolu tespitine konu edilen işyerlerinde yürütülen faaliyetler ve faaliyet yürüten Şirketin niteliği göz önüne alındığında, İşkolları Yönetmeliği'nde sınıfı belirtilmeden yer verilen belediye hizmetleri olma özelliğinden dolayı, İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda olacağı kanaatinin oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılardan ..., ... Gayrimenkul AŞ ve Bakanlık vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili istinaf dilekçesinde; Bakanlık tarafından yapılan inceleme sonucunda yapılan işkolu tespitinde usul ve kanuna aykırı bir durum bulunmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... Şirketi vekili istinaf dilekçesinde; bilirkişi raporuna itiraz ettiklerini, itirazlarının dikkate alınmadan karar verildiğini, fırın işinin belediyenin görev ve sorumluluklarında sayılmaması ve İşkolları Yönetmeliği'nde gıda sanayi işkolunda sayılmaları karşısında işyerinin genel işler kolunda değerlendirilmesinin mevzuata aykırılık teşkil ettiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... Gayrimenkul AŞ vekili istinaf dilekçesinde; bir şirketin sırf belediye iştiraki olması nedeni ile genel işler kapsamına alınmaya çalışılmasının usul ve kanuna aykırı olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile belediye şirketi niteliğini haiz ... Gayrimenkul AŞ'ye ait olan tespit konusu 0045417.010 (ekmek üretimi), 1153240.010 (kapalı çocuk parkı ve kafe) ile 1170311.010 (kafe) sicil numaralı işyerlerinde yürütülen faaliyetlerin, belediyelerin görev ve yetkileri kapsamında belediye hizmeti niteliğindeki faaliyetlerin içinde olduğu görülmekle, Mahkemece tespit konusu işyerlerinin genel işler işkoluna dâhil olduğunun tespitine karar verilmesinde isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılardan ... ve Bakanlık vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili temyiz dilekçesinde; somut olayda asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunmamasına rağmen, iki farklı tüzel kişiliğe sahip işyerlerinde yapılan işlerin asıl ... yardımcı ... kavramları üzerinden işkolu değerlendirmesi yapılmasının ve kanuna aykırı olduğunu, Bakanlık tarafından yapılan tespitin mevzuata uygun olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; istinaf itirazlarının incelenmediğini, istinaf kararının hukuki dinlenilme hakkının ihlali niteliğinde olduğunu, emsal içtihatlara göre doğrudan işin niteliği dikkate alınarak işkolunun belirlenmesi gerektiğini, hükme esas alınan bilirkişi raporunun da kanuna aykırı olduğunu, rapora karşı itirazları dikkate alınmadan bu rapor doğrultusunda karar verildiğini ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 6356 sayılı Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
3. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“... Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. ...”
5. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
65. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalılar ... ile ... vekillerince temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz eden davalı ... Sendikasına yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.