"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2220 E., 2022/2124 K.
DAVA TARİHİ : 18.02.2020
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 2. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/486 E., 2022/526 K.
BİRLEŞEN DAVA
MAHKEMESİ : ... 2. ... Mahkemesi
SAYISI : 2020/80 E., 2020/286 K.
KARAR : Dava ve birleşen dava davacıları vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddi, davalı ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel AŞ vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile dava ve birleşen davaların reddi.
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince 26.05.2021 tarihli ve 2020/63 Esas, 2021/166 Karar sayılı karar ile dava ve birleşen davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın dava ve birleşen dava davacıları vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesinin 25.11.2021 tarihli ve 2021/2713 Esas, 2021/506 Karar sayılı kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince, Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı doğrultusunda yapılan yargılama sonucunda yukarıda tarih ve sayısı belirtilen karar ile dava ve birleşen davaların reddine karar verilmiştir.
Kararın dava ve birleşen dava davacı vekilleri ile davalı ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel AŞ vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince dava ve birleşen dava davacı vekillerinin istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddi, davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı dava ve birleşen dava davacıları vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı vekili dava dilekçesinde; Bakanlık tarafından ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel AŞ'ye ait 1178183.010, 178182.010, 178184.010, 178186.010, 178181.010, 118530.010 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil No.lu işyerlerinde yapılan işin, ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünün sorumluluk sahasındaki ve bağlı Şirketi olan ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel AŞ tarafından içme suyu ve kanalizasyon hatlarının yapımı bakımı ve onarımı, bu tesislerin ve depoların işletilmesi bakımı onarımı hizmetlerinin yürütülmesi işi olduğunu, yapılan bu işin Belediyenin aslî görev ve hizmetleri arasında olması sebebiyle bu işyerlerinde yürütülen işlerin İşkolları Tüzüğü'nün 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğine yönelik Resmî Gazete’de 14.02.2020 tarihinde yayımlanan işkolu tespit kararının iptali ile belirtilen toplam 6 adet işyerlerinin 14 sıra numaralı enerji işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davacı ... vekili birleşen dava dilekçesinde; davalı Bakanlıkça ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel AŞ'ye ait 1178183.010, 1178182.010, 1178184.010, 1178186.010, 1178181.010 SGK sicil No.lu işyerlerinde yapılan işin, ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünün sorumluluk sahasındaki ve bağlı Şirketi olan ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel AŞ tarafından içme suyu ve kanalizasyon hatlarının yapımı, bakımı, onarımı, bu tesislerin ve depoların işletilmesi bakımı onarımı hizmetlerinin yürütülmesi işi olduğunu, yapılan bu işin belediyenin aslî görev ve hizmetleri arasında olması sebebiyle bu işyerlerinde yürütülen işlerin İşkolları Tüzüğü'nün 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğine yönelik Resmî Gazete’de 14.02.2020 tarihinde yayımlanan işkolu tespit kararının iptali ile belirtilen toplam 5 adet işyerlerinin 13 sıra numaralı inşaat işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... Sendikası vekili dava ve birleşen dava cevap dilekçelerinde; ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel AŞ tarafından faaliyet gösterilen işyerlerinde yapılan işlerin niteliği itibarıyla 5393 sayılı Belediye Kanunu (5393 sayılı Kanun) ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu (5216 sayılı Kanun) hükümleri gereğince yürütülmesi münhasıran belediyelerin görev ve sorumluğuna bırakılan işlerden olduğunu, yapılan işlerin salt belediye hizmeti niteliğinde bulunduğunu, işyerlerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de asıl işin girdiği işkolundan sayılacağını, bu nedenle İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra No.lu genel işler işkoluna girdiğini, davacı Sendikanın dava açmakta hukuki yararı bulunmadığını savunarak davaların reddini istemiştir.
2. Davalı ... Sendikası vekili dava ve birleşen dava cevap dilekçelerinde; iddiaların Belediye mevzuatı, İşkolu Yönetmeliği, işkolu tespiti ile ilgili olarak Yargıtay kararlarınca belirtilen kriterler gözardı edilerek ileri sürüldüğünü, yasal dayanaktan yoksun olduğu savunarak davaların reddini istemiştir.
3. Davalı ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel AŞ vekili dava ve birleşen dava cevap dilekçelerinde; davaların süresinde açılıp açılmadığının tespiti ile süresinde açılmamış olmaları hâlinde davanın usul yönünden reddinin gerektiğini, itiraza konu işyerlerinin İşkolları Yönetmeliği'ne göre iddia edilen işkoluna girmesinin mümkün olmadığını, ayrıca 4857 sayılı ... Kanunu'nun 92 nci maddesinin son fıkrası hükmü gereğince ... teftiş raporlarının aksi kanıtlanıncaya kadar geçerli olduğunu, bu sebeplerle Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığınca düzenlenen 2020/35 karar No.lu işkolu tespit kararının aksini yazılı delil ile ispatın davacı tarafa düştüğünü savunarak davaların reddini istemiştir.
4. Davalı Bakanlık vekili dava ve birleşen dava cevap dilekçelerinde; davanın süresinde açılıp açılmadığının tespiti ile süresinde açılmamış ise usulden reddi gerektiğini, dosyaya ibraz edilen teftiş raporunda da görüleceği üzere, söz konusu işyerlerinin tespit edilen işkolunda faaliyet gösterdiğinin açık ve net olduğunu savunarak davaların reddini istemiştir.
5. Davalı ... vekili dava ve birleşen dava cevap dilekçelerinde; belediye hizmetlerinin genel işler işkolunda olduğunu, belediye sınırları içerisindeki her türlü su ile ilgili hizmetlerin belediyelerin görev, yetki ve sorumluluğu yani belediye hizmetleri kapsamında olduğunu, bu hizmetlerin kurulan belediye iktisadi teşekkülleri ile yürütüldüğünü, bu durumda davalı Bakanlığın dava konusu işleminin hukuka ve usule uygun olduğunu savunarak davaların reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile ... Büyükşehir Belediyesinin görevleri arasında yer alan faaliyetleri yerine getirmeyip, bu amacı gerçekleştirmek üzere Şirket kurduğu, dolayısıyla bu hususun yapılan faaliyeti, belediye hizmeti olmaktan çıkarmadığı, bunun sonucu olarak Belediye hizmetleri ile ilgili olarak bir belediyenin kurup ortağı ya da sahibi olduğu ve özel hukuka tabi olarak işletilen şirketlerin girmiş olduğu işkolu tespit edilirken işyerinde görülen işin niteliğinin esas alınmayıp İşkolları Yönetmeliği'nde belirtildiği üzere, belediye hizmetleri kapsamında kalacağından 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığı, Belediyeler tarafından kurulan bu şirketlerin, belediye hizmetlerini ifa ettiği, bu nedenle belediye hizmetlerinin bizzat belediyeler tarafından ya da belediyeler tarafından kurulan Şirketler tarafından yerine getirilmesi arasında bir ayrım yapılmaması gerektiği gerekçesiyle dava ve birleşen davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde dava ve birleşen davanın davacı vekilleri ile davalı ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel AŞ vekili istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı ... vekili; işkolu tespit kararının hatalı olduğunu, yapılan işlerin enerji işkoluna girdiğini, dosya kapsamında mevcut iddiaların ve delillerin dikkate alınmadan ve değerlendirmeden, dosya üzerinden hazırlanmış olan, işkolu tespitine yönelik hatalı değerlendirmeler içeren bilirkişi heyet raporuna itibar edilerek verilen kararın hatalı olduğunu, davanın kabulüne karar verilmesi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davacı ... vekili; İlk Derece Mahkemesince alınan bilirkişi heyet raporunun, ... Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin kaldırma kararında belirtilen ilke ve esaslara aykırı olduğunu, heyet raporunda dosya kapsamında mevcut iddiaların ve delillerin dikkate alınmadığını, işkolu tespit kararının hatalı olduğunu, davanın kabulünün gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel AŞ vekili; dava ve birleşen davanın birbirinden bağımsız, müstakil davalar olması nedeniyle, hüküm kısmında her bir dava hakkında o davaya ilişkin vekâlet ücretleri ve mahkeme masraflarıyla birlikte ayrı ayrı hüküm kurulmasının zorunlu olduğunu, asıl ve birleşen davalar yönünden masraflar ve vekâlet ücretleri ile birlikte ayrı ayrı hüküm kurulmamış olmasının usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile yasal düzenlemeler uyarınca Belediye hizmeti niteliğinde faaliyetler kapsamına dâhil olduğu görülmekle, İlk Derece Mahkemesince tespit konusu işyerlerinin genel işler işkoluna dâhil olduğundan bahisle davaların reddine karar verilmesinde isabetsizlik bulunmadığı; ancak davalarda ayrı ayrı hükmedilecek vekâlet ücretinin asıl alacak miktarını geçmemek üzere, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'nde yazılı maktu vekâlet ücretinin altında kalmaması gerektiğinin göz ardı edilmemesi gerektiği, İlk Derece Mahkemece açıklanan ilke ve esaslar dikkate alınmadan birleşen davada vekâlet ücretine hükmedilmemiş olmasının yerinde bulunmadığı gerekçesiyle dava ve birleşen dava davacı vekillerinin istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddi, davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde dava ve birleşen davanın davacı vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı ... vekili; Belediye mevzuatının ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel AŞ’nin tespite konu işyerlerinin enerji işkolu içerisinde yer aldığı tespitini değiştirecek hükümler içermediğini, bu işyerlerinde yapılan işin belediye veya belediye hizmetleri ile uzaktan yakından bir ilgisinin bulunmadığını, İşkolları Yönetmeliği'nde genel işler işkolunda sayılan belediye hizmetlerinden anlaşılması gerekenin temizlik, yol yapımı, peyzaj, şehir planlama ve sair işler gibi temel belediyecilik hizmetleri olduğunu, dosyaya ibraz edilen uzman görüşü tetkik edildiğinde Bakanlığın işkolu kararının ne derece hatalı olduğunun ve uzman mütalaasının çok önemli ve yerinde tespitler içerdiğinin anlaşılacağını, ayrıca dosya kapsamındaki iddia ve deliller dikkate alınmadan ve değerlendirilmeden, işyerinde keşif veya yerinde inceleme yapılmadan işkolu tespitine yönelik hatalı değerlendirmeler içeren bilirkişi heyet raporuna itibar edilerek hatalı karar verildiğini belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Birleşen dava davacısı ... vekili; hükme esas alınan bilirkişi raporunun önceki istinaf kararına uygun olmadığını, temyize konu istinaf kararının da daha önceki karar ile çelişkili olduğunu, ayrıca İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınan raporun yerinde inceleme yapılmadan, işyerlerinde fiilen yapılan asıl işler ve bu anlamda her bir işyerinin teknik amacı tespit edilmeden, sadece dosya üzerinden ve hatalı bir değerlendirme ile davalı ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Personel AŞ'nin sadece ... Su ve Kanalizasyon Genel Müdürlüğünün bir Şirketi olduğu tespitine dayalı olarak hazırlandığını, dosya kapsamındaki iddia ve delillerin hiçbirinin dikkate alınmadığını, vekâlet ücretinin de hatalı olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şu şekildedir:
“...Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. ...”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise aşağıda yazılı olduğu gibidir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup dava ve birleşen davanın davacı vekillerince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlere yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.