"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki sendika yönetim kurulu kararının iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; dava konusunu oluşturan olağanüstü genel kurul kararının alınabilmesi için objektif ve ciddi sebeplerin var olması gerektiğini, ... Gıda ve ... Sanayi İşçileri Sendikası (... ... Sendikası) Yönetim Kurulunun 16.12.2021 tarihinde almış olduğu olağanüstü genel kurulun yapılmasına ilişkin karar incelendiğinde ise ... Şubesinin 14.12.2021 tarihli talep yazısı ile ilgi yazı ekinde bulunan 07.12.2021 tarihli ve 114 sayılı kararının dikkate alındığının belirtildiğini, ... Şubesinin 14.12.2021 tarihli talep yazısı ile ilgi yazı ekinde bulunan 07.12.2021 tarihli ve 114 sayılı kararının olağanüstü genel kurul yapılmasını gerektirecek ciddiyette bir gerekçelendirme yapılmadığını, müvekkili ve listesinde yer ... görev arkadaşlarının 2017 yılından (2021 Nisan ayında yapılan olağan seçimlerde de dâhil) beri istikrarlı bir şekilde görevlerini icra ettiklerini, müvekkili hakkında bugüne kadar görevi ile ilgili bir şikâyet bulunmadığını, 07.12.2021 tarihli talep yazısında hiçbir somut gerekçe bulunmadığını, müvekkilinin ... yıllar aynı ekip arkadaşları ile aynı görev için seçilmesinin müvekkiline karşı olan memnuniyetin bir karşılığı olduğunu, olağanüstü seçim yapılmasını gerektirecek bir sebebin olmadığının buradan bile anlaşılacağını, kaldı ki 09.10.2021 tarihli denetleme kurulu raporunda usulsüz hiçbir şeye rastlanılmadığının görüleceğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davalı ... ... Sendikasının, ... Şubesinde olağanüstü genel kurul yapılmasına ilişkin 16.12.2021 tarihli ve 93 sayılı Merkez Yönetim Kurulu kararının iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; Şube başkanı davacı ile Şube Yönetim Kurulu, Denetleme Kurulu ve Disiplin Kurulu üyeleri arasında açık bir huzursuzluk hâli olduğunu, bu çekişmenin çalışanların sosyal, ekonomik hak ve çıkarlarını korumak, sorunlarını çözme amacı ile kurulmuş Sendikanın amacından uzaklaşmasına neden olduğunu, Şubenin kötü bir yönetim anlayışı içerisinde bulunduğunu, bizzat davacı tarafından kendi Yönetim Kurulu üyelerine çekilen ihtarname ile Şube başkanı ve Yönetim Kurulunun birlikte çalışmasının imkânsız olduğunun ortaya çıktığını, davacı ve Yönetim Kurulu üyeleri arasında iletişim kurmanın hatta aynı ortamda bulunmanın imkânsız hâle geldiğini, sendikaların ... varoluş amacı olan sendikal faaliyette bulunulması imkânının fiilen ortadan kalktığı bir ortamda olağanüstü genel kurul için somut, ciddi ve objektif koşulların bulunduğunu, olağanüstü genel kurul yapılması kararının iptali istemiyle açılan davanın maddi ve hukuki temeli bulunmadığını, sendikal faaliyette bulunabilmesi, istikrarlı ve sağlıklı bir yönetim anlayışının sağlanabilmesi için olağanüstü genel kurul yapılmasının gerekliliğini savunarak ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Sendika Denetleme Kurulu raporu, ihtarname, dosya içindeki ifadeler ve tüm dosya kapsamından ... ... Sendikası ... Şubesinde davacı olan Sendika başkanı ile Şube Yönetim Kurulu, Denetleme Kurulu ve Disiplin Kurulu üyeleri arasında anlaşmazlık ve uyuşmazlık olduğu, bu huzursuzluğun tarafların uyum içinde çalışmalarına imkân vermediği, bu durumun olağanüstü genel kurul icrası için objektif nitelikte, ciddi ve haklı sebep olarak kabul edildiği, ayrıca bu durumun sadece genel kurulda çözümünün mümkün olduğu, başka bir yöntemle ... imkânı bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; dava konusu kararda hiç bir şekilde olağanüstü genel kurul yapılmasını gerektirecek ciddiyette bir gerekçelendirme yapılmadığını, iptali istenen Yönetim Kurulu kararında genel geçer soyut ifadeler ile olağanüstü seçim yapılması istenildiğini, sendika işleyişinin sağlıklı ve istikrarlı bir şekilde yürütülebilmesi için keyfi olarak olağanüstü seçimlere gidilmesinin hiç bir şekilde uygun olmadığını, müvekkilinin başkanlık koltuğunda oturmasından rahatsız olan kişi ve kurumlarca tutulan tutanaklar hiç bir araştırma yapılmaksızın doğru kabul edilerek hüküm tesis edildiğini, bizzat müvekkilinin kendini aklayabilmek adına ... Cumhuriyet Başsavcılığına başvurduğunu, davalı tarafça ileri sürülen sendikal faaliyetlerin sağlıklı işlemediğine ilişkin beyanların doğru olmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; ... Şubesi Yönetim Kurulu başkanı olan davacı ile Yönetim Kurulu, Denetleme Kurulu ve Disiplin Kurulu üyeleri arasında anlaşmazlık olması, bu anlaşmazlığın huzursuzluğa yol açarak uyumlu bir çalışma ortamının bozulmasına sebep olması, bu durumun Şubede olağanüstü genel kurul yapılmasını gerektirir objektif, ciddi ve haklı sebep olarak kabulünün gerekmesi, anlaşmazlığın başka bir yolla çözümünün mümkün görülmemesi hususları hep birlikte değerlendirildiğinde, iptali talep olunan Sendika Merkez Yönetim Kurulunun 16.12.2021 tarihli ve 93 sayılı, ... Şubesinde 12.01.2022 tarihinde seçimli olağanüstü genel kurul yapılmasına dair kararının iptalini gerektirir bir hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; dava ve istinaf dilekçelerinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı Sendikanın ... Şubesinde zorunlu organ seçim gündemli olağanüstü genel kurul icra edilmesine dair Sendika Yönetim Kurulu kararının hukuka uygun olup olmadığına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun “Genel kurulun toplantı zamanı” kenar başlıklı 12 nci maddesi şöyledir:
"(1) Kuruluşların ilk genel kurulu tüzel kişiliğin kazanılmasından, şubelerin ilk genel kurulu ise kuruluş tarihinden itibaren altı ay içinde yapılır.
(2) Olağan genel kurul en geç dört yılda bir toplanır.
(3) İki genel kurul toplantısı arasındaki döneme ait faaliyet ve hesap raporu, yeminli mali müşavir raporu, denetleme kurulu raporu ve gelecek döneme ait bütçe teklifi toplantı tarihinden on beş ... önce genel kurula katılacaklara gönderilir.
(4) Olağanüstü genel kurul, yönetim kurulu veya denetleme kurulunun gerekli gördüğü hâllerde ya da genel kurul üye veya delegelerinin beşte birinin yazılı isteği üzerine altmış ... içinde yazılı istekteki konuları öncelikle görüşmek üzere toplanır. Talep tarihi itibarıyla olağan genel kurul toplantı tarihine altı ... az bir süre kalması hâlinde olağanüstü genel kurula gidilemez; ancak, isteğe konu olan hususlar olağan genel kurul gündemine alınır.
(5) Genel kurula ... yönetim kurulu tarafından yapılır.
(6) Yukarıdaki hükümlere aykırı hareket eden kuruluş veya şube yönetim kuruluna; kuruluşun üyelerinden birinin veya durumu tespit eden Bakanlığın başvurusu üzerine, mahkeme kararıyla işten el çektirilir. Mahkeme, ayrıca genel kurulu kanun ve tüzük hükümlerine göre en kısa zamanda toplamak ve ... yönetim kurulu seçilinceye kadar kuruluşu yönetmekle görevli olmak üzere 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı ... Medeni Kanunu hükümleri gereğince bir veya üç kayyım tayin eder."
2. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 114 üncü maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi ile 115 ... maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 ... maddesi.
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 22.10.2019 tarihli ve 2017/8-1854 Esas, 2019/1096 Karar sayılı kararında hukuki yarara ilişkin ilkeler şu şekilde açıklanmıştır:
"...
Medeni usul hukukunda hukuki yarar, mahkemeden hukuksal korunma istemi ile bir davanın açılabilmesi için davacının bu davayı açmakta (veya mahkemeden hukuksal korunma istemekte) bir çıkarının bulunmasıdır. Davacının dava açmakta hukuk kuralları tarafından haklı bulunan (korunan) bir yararı olmalı, hakkını elde edebilmesi için mahkeme kararına ihtiyacı bulunmalı ve davacı mahkemeyi gereksiz yere uğraştırmamalıdır (Hanağası, E.: Davada Menfaat, Önsözler-... ..., ... 2009, s. VII).
Hukuk Genel Kurulunun 24.....1992 tarihli ve 1992/1-347 E., 1992/396 K. ve 30.05.2001 tarihli ve 2001/14-443 E., 2001/458 K. sayılı kararlarında da belirtildiği üzere buna hukuki korunma (himaye) ihtiyacı da denir (Rechts-schutzbedürfnis). Mahkemelerden hukuki himaye istenmesinde, himayeye değer bir yarar olmalıdır.
Öte yandan, bu hukuksal yararın, 'hukuki ve meşru', 'doğrudan ve kişisel', 'doğmuş ve güncel' olması gerekir (Hanağası, s. 135).
(...) Dava açmaktaki hukuki yarar; hukuk düzenince kabul edilmiş meşru bir yarar olmalı, bu yarar dava açan hak sahibi ile ilgili olmalı ve dava açıldığı sırada hâlen mevcut bulunmalıdır. Ayrıca açılacak davanın ortaya çıkacak tehlikeyi bertaraf edecek nitelikte olması gerekir. Bir kimsenin hakkına ulaşmak için mahkeme kararının o an için gerekli olması durumunda hukuki yararın olduğundan söz edilebilir. Bir mahkeme kararına ihtiyaç yoksa hukuki yarardan söz edilemez (Pekcanıtez, H./..., O./ Özekes, M.: Medeni Usul Hukuku, ... 2011, s. 297).
(...)Nitekim Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 22.05.2013 tarihli ve 2013/22-561 E., 2013/733 K. ile 01.02.2012 tarihli ve 2011/10-642 E., 2012/38 K. sayılı kararı sayılı kararlarında da aynı ilkeler benimsenmiştir."
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Belirtmek gerekir ki hukuki yarar bir dava şartı olup yargılamanın her aşamasında taraflarca ileri sürülebileceği gibi hâkim tarafından da resen gözetilmelidir. Hukuki yararın bulunmadığının tespiti hâlinde 6100 sayılı Kanun'un 115 ... maddesine göre dava şartı yokluğu gerekçesiyle davanın usulden reddine karar verilmelidir.
3. Somut uyuşmazlıkta davacı vekili tarafından davalı Sendikanın ... Şubesinde 12.01.2022 tarihinde zorunlu organ seçim gündemli olağanüstü genel kurul icra edilmesine dair 16.12.2021 tarihli Sendika Yönetim Kurulu kararının iptali talep edilmektedir. Bununla birlikte belirtilen Şubede Olağanüstü Genel Kurulun icra edildiği, duruşmada beyanı alınan davacı vekilinin icra edilen Olağanüstü Genel Kurulun iptali için dava açmadıklarını ifade ettiği görülmektedir.
4. Açıklanan bu maddi ve hukuki olgulara göre, olağanüstü genel kurul icrasına dair Sendika Yönetim Kurulu kararının iptali talep edilse de, daha sonra aynı Yönetim Kurulu kararına istinaden icra edilen Olağanüstü Genel Kurulun iptali için kanuni süre içinde dava açılmaması durumunda, Sendika Yönetim Kurulunun iptali davası bakımından davacının hukuki yararının ortadan kalkacağı tartışmasızdır. Hukuki yarar yargılamanın her aşamasında resen dikkate alınması gereken dava şartlarındandır. Bu itibarla İlk Derece Mahkemesince hukuki yarar yokluğu sebebiyle davanın usulden reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi isabetsizdir.
Ne var ki bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 ... maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
1. Davacı tarafın diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, davacı tarafın temyiz itirazının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının, hüküm fıkrasının birinci paragrafında yer ... “Davanın REDDİNE" ibaresinin çıkartılarak yerine “Hukuki yarar yokluğu sebebiyle 6100 sayılı Kanun'un 114 üncü maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi gereğince davanın USULDEN REDDİNE" ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.