"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... vekili ile davalı Bigadiç Belediyesi Personel Hizmetleri Ltd. Şti. (Bigadiç Personel Ltd. Şti.) vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... vekili ile davalı Bigadiç Personel Ltd. Şti. vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlık tarafından 05.02.2021 tarihli ve 31386 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2021/9 Karar numaralı işkolu tespit kararı ile Bigadiç Belediye Başkanlığı iştiraki olan Bigadiç Personel Ltd. Şti.ne ait 1178274 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerlerinde yürütülen işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 18 sıra numaralı konaklama ve eğlence işleri işkolunda yer aldığı yönünde tespitte bulunulduğunu, işkolu tespit kararının hatalı olduğunu, yerleşik Yargıtay içtihatlarının niteliği gereği belediye hizmeti niteliğinde olan işlerin doğrudan belediyeler ve iştirakleri tarafından yapılması ya da bunların dışında üçüncü kişiler tarafından yapılması hâlinde de söz konusu işlerin belediye hizmeti niteliğinin değişmeyeceği ve İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra numarasında bulunan genel işler işkoluna gireceği yönünde olduğunu, davalı Bigadiç Personel Ltd. Şti.nin Bigadiç Belediyesi Şirketi olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davalı ... Bakanlığının, 05.02.2021 tarihli ve 31386 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2021/9 Karar sayılı işkolu tespit kararının; Bigadiç Personel Ltd. Şti.ne ait 1178274 SGK sicil numaralı işyerinde yapılan yardımcı işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 18 sıra numaralı konaklama ve eğlence işleri işkolunda yer aldığına ilişkin kısmının iptaline, 1178274 SGK sicil numaralı işyerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra nolu genel işler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; söz konusu işyerinde 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (696 sayılı KHK) kapsamında devrolan Termal Otel ve ... Otel İşletmesi işçilerinin istihdamı için tescil edildiğini, işyerinde çalışan işçilerin "... Mahallesi ... Caddesi No:107 .../..." adresinde bulunan Bigadiç Belediye Başkanlığına ait Belediye Oteli (... Otel) ile "Hisarköy Mahallesi Bigadiç/..." adresinde bulunan Bigadiç Belediye Başkanlığına ait Termal Tesis ve Otelde otelcilik ve termal tesis işlerini yerine getirdiklerini, söz konusu işlerin doğrudan belediye hizmetlerine özgülenememekte olduğunu, işyerinde yapılan işin İşkolları Yönetmeliği'nin 18 sıra No.lu konaklama ve eğlence işleri işkolunda bulunduğu sonucuna varıldığını savunarak ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; Bakanlık tarafından yayımlanan kararın usule ve kanuna uygun olduğunu, açılan davanın hukuki dayanaktan yoksun olduğunu, belediyelere tanınmış bir takım hak ve görevler kapsamındaki hizmetleri yerine getiren Şirketin sırf belediye iştiraki olması nedeniyle yapılan hizmetlerin genel işler işkolunda kaldığının iddia edilmesinin oldukça geniş bir yorum olduğunu ve bunun İşkolları Yönetmeliği ve ilgili mevzuatın ruhuna aykırı olduğunu, davacı iddialarının kabul edilmesinin mümkün olmadığını, sunulan kararların işbu dava açısından emsal mahiyette olmayacağını savunarak ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
3. Diğer davalılar cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı Şirkete ait 1178274.010 SGK sicil No.lu olan "Bigadiç/..." adresinde bulunan Bigadiç Belediyesine ait Belediye Oteli (... Otel) ile aynı ilçede bulunan Termal Oteli işyerinde yürütülen faaliyetlerin 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun (5393 sayılı Kanun) 14 üncü maddesinin (a) bendinde belirlenen belediyelerin görev ve sorumlulukları kapsamında olduğu, zikredilen işyerinin ruhsat sahibi ve işleticisinin Bigadiç Belediye Başkanlığı olduğu, işyerinin Bigadiç Belediye Başkanlığının ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlı olup ve aynı yönetim altında örgütlenen işyeri niteliğinde olması nedeniyle, bu işyerinde yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... ve davalı Bigadiç Personel Ltd. Şti. vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ... vekili; söz konusu işyerinin 696 sayılı KHK kapsamında devrolan Termal Otel ve ... Otel işletmesi işçilerinin istihdamı için tescil edildiğini, işyerinde çalışan işçilerin Bigadiç Belediye Başkanlığına ait Belediye Oteli (... Otel) ile "Hisarköy Mahallesi Bigadiç/..." adresinde bulunan Bigadiç Belediye Başkanlığına ait Termal Tesis ve Otelde otelcilik ve termal tesis işlerini yerine getirdiklerini, söz konusu işlerin doğrudan Belediye hizmetlerine özgülenemediğini, işyerinde yapılan işin İşkolları Yönetmeliği'nde 18 sıra No.lu konaklama ve eğlence işleri işkolunda bulunduğunu, Bakanlıkça yapılan işkolu tespitinin hukuka uygun olduğunu, Mahkemenin verdiği kararın gerçekle ilgisi olmadığını, hukuk kurallarıyla bağdaşmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Bigadiç Personel Ltd. Şti.vekili; İlk Derece Mahkemesinin bilirkişi raporuna itirazları değerlendirmeden, davalıların gerekçeli itirazları yönünden bilirkişilerden ek rapor almadan, hatalı bilirkişi raporuna dayalı olarak karar tesis ettiğini, 9 sayfalık bilirkişi raporunun son sayfasında sadece yarısında görüşlerinin ve sonuç kısmında sadece 4857 sayılı ... Kanunu'nun 2 nci maddesi ve 5393 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesinin (a) bendine atıf yapılarak ilgili maddeler kapsamında aynı yönetim altında örgütlenen işyeri kapsamında olması nedeni ile 1178274.010 SGK sicil numaralı işyerinin genel işler kolunda değerlendirilmesi gerektiğinin belirtildiğini, yasal düzenlemelerin karşılıklı olarak değerlendirilmediğini, mevzuatın iki maddesi yazılarak sadece aynı yönetim altında örgütlenen işyeri kapsamında olması nedeni ile işyerinin genel işler kolunda değerlendirilmesi gerektiğinin belirtildiğini, raporun hatalı ve eksik olduğunu, hükme esas teşkil edemeyecek mahiyette olduğunu, yeniden rapor alınmasına yönelik taleplerinin değerlendirilmeden davanın kabulüne karar verildiğini, işkollarının belirlenmesinde ölçünün yapılan işin niteliği olduğunu, işkolları ayrımında bu ölçüt gözönüne alınmadan yapılacak değerlendirmelerin yanlış ve hatalı olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; emsal Yargıtay kararları doğrultusunda belediyelerin görev ve yetkileri kapsamında yer ... faaliyetlerin yürütülmesi durumunda gerek doğrudan belediyeye ait işyerleri gerekse belediye şirketlerine ait işyerlerinin genel işler işkolunda yer aldığının kabulü gerektiği, belediye şirketi niteliğini haiz Bigadiç Belediyesi Personel Ltd. Şti.ne ait olan ve belediyelerin kuruluş ve faaliyetlerine uygun alarak yukarıda belirtilen amaçların gerçekleştirilmesi için kurulan ve faaliyette bulunulan tespit konusu 1128274 sicil numaralı işyerinde yürütülen işlerin belediye hizmeti niteliğinde faaliyetler kapsamına dâhil olduğu, İlk Derece Mahkemesince davaya konu işyerinin genel işler işkoluna dâhil olduğunun tespitine karar verilmesinde isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... ve davalı Bigadiç Personel Ltd. Şti. vekilleri temyiz başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar ... ve Bigadiç Personel Ltd. Şti. vekilleri; istinaf dilekçelerinde belirttikleri sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 4 ve 5 ... maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.
2. 6356 sayılı Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.”
3. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“...Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. ...”
5. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 ... maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş ... içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) ... bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
6. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 ... maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş ... içinde dava açabilir.”
7. Belediye şirketlerine ait işyerlerinin dâhil olduğu işkolunun açıklandığı Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 13.10.2022 tarihli ve 2022/12975 Esas, 2022/12276 Karar sayılı kararının ilgili kısmı şöyledir:
"...
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 70 ... maddesi ile 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 26 ncı maddesine göre belediye şirketleri, kendi görev ve hizmetlerini yerine getirmek amacıyla belediyeler ile büyükşehir belediyeleri tarafından kurulmaktadır. Diğer taraftan İşkolları Yönetmeliği'ne göre de Belediye hizmetleri, 20 sıra numaralı Genel işler işkoluna dahildir. Açıklanan düzenlemeler karşısında belirtmek gerekir ki, belediyeler ile büyükşehir belediyelerinin görev ve yetkileri kapsamında yer ... faaliyetlerin yürütülmesi durumunda gerek doğrudan belediyeye ait işyerlerinin gerekse belediye şirketlerine ait işyerlerinin Genel işler işkolunda yer aldığının kabulü gerekmektedir.
..."
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 ... maddesinde yer ... sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup ... ve Bigadiç Personel Ltd. Şti. vekillerince temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.