"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2021/308 E., 2023/63 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildi.
Davacı vekili tarafından temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 03.10.2023 Salı günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davacı vekili Avukat ... ile davalı vekili Avukat ... geldiler.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 01.10.2009-10.07.2015 tarihleri arasında ... Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Kadın ve Aile Şube Müdürlüğü bünyesinde kültürel ve sosyal faaliyetlere yönelik açılan kurslarda rehber ve usta öğretici olarak istihdam edilmek üzere her yılın 01 Kasım tarihinden, izleyen yılın Ekim ayının son gününde sona eren “Taahhütname” başlıklı evraka imzası alınarak bir ders saatine bağlı olmadan ... Parkı içindeki ... Orkestrasında tam zamanlı klarnet sanatçısı olarak çalıştırıldığını, çalışmasının haftanın 6 günü 09.30-16.00 saatleri arasında olduğunu, işverenin eşit değerdeki işlerde çalışanlar arasında yapılan ..., uzmanlık, öğrenim, kıdem gibi objektif nedenler ve çalışkanlık, yetenek, performans, tecrübe gibi farklı koşullar uygulanmasını gerektiren durumlar dışında tamamen keyfi ya da kötüniyetli biçimde yönetim hakkının kullanılması suretiyle ayrımcılık yaptığını beyanla kıdem tazminatı, ayrımcılık tazminatı, eksik ödenen ücret, ilave tediye ile yıllık izin ücreti alacaklarının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; Mahkemenin görevli olmadığını ve zamanaşımı def'inde bulunduklarını, davacının Belediye bünyesinde usta öğretici olarak çalıştırıldığını, usta öğreticilerin ücretlerinin 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun (657 sayılı Kanun) 89 uncu maddesine göre hesaplanarak ödendiğini, usta öğretici olarak çalışanların sosyal haklarının 4857 sayılı ... Kanunu'na (4857 sayılı Kanun) göre ödeneceği hususunda herhangi bir düzenleme yapılmadığını, davacının işten ayrılırken herhangi bir ihbarda bulunmadığını, eşit davranma yükümlülüğüne aykırı bir durumun söz konusu olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 04.04.2019 tarihli 2018/499 Esas, 2019/185 Karar sayılı kararı ile; davacının usta öğretici taahhütnamesi imzalayarak çalışmasına devam ettiği, bu taahhütnamenin zorla imzalatıldığının iddia ve ispat edilemediği, bu nedenlerle imzaladığı sözleşme ve şartlarına göre ücret ödenmesi gerektiği, davacının işçi olarak çalıştığı, davacının ilave tediye alacağının ödenmesi gerektiği, davacının tüm yıllık izinleri kullandığının veya ücretinin ödendiğinin davalı tarafça ispatlanamadığı, ücret farklılığının çalışanların yaptıkları sözleşme içeriğinden kaynaklandığı, ayrımcılık tazminatı talebinin yerinde olmadığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi 09.....2020 tarihli 2019/2355 Esas, 2020/1173 Karar sayılı kararı ile; davacının davalı Belediye bünyesinde ....07.2015 tarihine kadar 5 yıldan fazla çalışmasının bulunduğu, davacının ... sözleşmesini ücretlerinin eksik ödenmesi sebebiyle haklı sebeple feshettiği, davacının çalışma süresine göre 170 gün yıllık izne hak kazandığı, 150 gün izin kullandığı kalan 20 gün izninin kullandırıldığının ya da ... sözleşmesinin feshinden sonra ücretinin ödendiğinin davalı tarafça ispat edilemediği, davacının çalışma sistemine göre ücretinin eksik ödendiği dolayısıyla ödenmesi gereken ücret alacaklarının bulunduğu, yine ilave tediye alacağına da hak kazandığı, davacı işçi ayrımcılık tazminatı talebinde bulunmuşsa da dosya kapsamına göre Mahkemece bu talebin reddedilmesinde hata bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlarıdır.
2. Dairemizin 23.03.2021 tarihli ve 2020/6483 Esas, 2021/6676 Karar sayılı ilâmı ile; davacı vekilinin tüm, davalı vekilinin sair temyiz itirazlarının reddi ile davacının aylık maktu ücretle değil, 657 sayılı Kanun'un 176 ncı maddesi ve dosya içeriğinde yer alan taahhütnamelere göre ders saati ücreti ile çalıştığı, usta öğreticiler bakımından uygulanan kriterlere göre öncelikle davacının bir ayda çalıştığı toplam ders saati süresinin, o ayda fiilen çalıştığı toplam gün sayısına bölünerek günlük ortalama çalışma saat süresinin bulunması gerektiği, bulunan günlük ortalama çalışma saat süresinin, ders saati ücreti ile çarpılması neticesinde ulaşılan miktar nazara alınarak çalışma karşılığı olmayan hafta tatili ile ... bayram ve genel tatil günlerinin ücretlerinin hesaplanması gerektiği, bu hesaplamanın her ay için ayrı ayrı yapılması gerektiği, taraflar arasında, akdi tatile ilişkin bir anlaşma olmadığından, usta öğretici olan davacının, 4857 sayılı Kanun hükümlerine göre çalışma karşılığı olmadan ücreti ödenmesi gerekli hafta tatili gününün haftada sadece bir gün olduğunun kabul edilmesi gerektiği, aylık ücret miktarının belirlenmesinde usta öğreticiye ilgili ay için, o ayda fiilen çalıştığı ders saati ile ders saat ücretinin çarpımı neticesinde bulunacak tutara, o ayda çalışma karşılığı olmayan hafta tatili günleri için hesaplanan ücret tutarı eklenerek ulaşılan sonucun aylık ücret miktarı olarak esas alınması gerektiği, kıdem tazminatı ve yıllık izin ücreti gibi feshe bağlı hakların da bu şekilde tespit edilecek son bir yıllık aylık ücret ortalamasının; ilave tediye alacağının hesaplanmasında ise çalışma karşılığı olmayan hafta tatili ile ... bayram ve genel tatil günü için belirlenen günlük ücret hesap yöntemi esas alınarak Bakanlar Kurulunca tespit edilen ilave tediye ödeme tarihindeki işçinin bir günlük ücretinin dikkate alınması gerektiği, davacının çalışma süresi ve kullandığı yıllık ücretli izinler gözetilmeksizin yıllık izin süresinin ne şekilde hesaplandığı belli olmayan bilirkişi raporu esas alınarak yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesinin de hatalı olduğu gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının ilave tediye ücret alacağına hak kazandığı, bilirkişi raporunda kıdem tazminatının Yargıtay bozma ilâmı doğrultusunda davacının fiilen çalıştığı son bir yıllık dönemde hak kazandığı ortalama aylık ücret esas alınarak hesaplandığı, davacının hizmet süresine göre hak kazandığı yıllık izin süresinden daha fazla izin kullandığının sunulan imzalı izin cetvellerinden anlaşıldığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; davacının klarnet ustası olarak çalıştığını, belirli ve belirsiz süreli ayırımı ile ücret miktarında gerçekleşen biçimde temel ücret ve ek ders saat ücreti üzerinden ücret ayırımı yapılmasında herhangi bir esaslı neden olmadığını, diğer üç solistle davacıya yapılan ücret ödemeleri arasında aşırı oranda eşitsizlik olduğunu, diğer solistlerin ''Sanatçı Hizmet Sözleşmesi'' imzalatılmak suretiyle çalıştırılırken aynı işi yapan davacıya ''Rehber Usta Öğretici Taahhütnamesi'' imzalatılmak suretiyle çalıştırmasının başlı başına davacıya karşı ayrımcılık yapıldığının kanıtı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili; davacının ... sözleşmesini ....07.2015 tarihinde feshettiğini, ilave tediye alacağı kapsamında yer almadığını, davacının ücretinin hatalı tespit edildiğini, çalışma sistemine ve imzaladığı sözleşmeye aykırı olarak hüküm altına alınan alacakların hatalı hesaplandığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; ders saati ücretiyle çalışan ve her ay çalıştığı ders sayısı farklı olan davacının ücretinin hesap yöntemi ile buna bağlı olarak kıdem tazminatı, ücret ve ilave tediye alacaklarının miktarına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri,
2. 657 sayılı Kanun'un "Ders ve konferans ücretleri" kenar başlıklı 176 ncı maddesi.
3. 4857 sayılı Kanun'un 32 nci maddesi
4. 4857 sayılı Kanun'un 120 nci maddesi atfıyla hâlen yürürlükte olan mülga 1475 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesi.
5. 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun'un 1 vd. maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; dilekçelerde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davacı ve davalı vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Davalı yararına takdir edilen 17.100,00 TL duruşma vekâlet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
03.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.