"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
KARAR : Davanın kabulü
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen yetki tespitine itiraz davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi kararının ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı ... vekili ile fer'î müdâhil ... ... Sanayi Ürünleri Dış Tic. AŞ (... AŞ) vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; gerekli sayısal çoğunluğu sağladıklarını, hukuka aykırı olduğunu ileri sürerek Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 29.07.2020 tarihli ve 1709561 sayılı olumsuz yetki tespit kararının iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kayıtlarına göre değerlendirme yapıldığını, tespitin hukuka uygun olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Fer'î müdâhil ... AŞ vekili cevap dilekçesinde; davanın reddi gerektiğini, derdestliğin söz konusu olduğu, güncel tarihte söz konusu işçilerin işyerinde çalışıp çalışmadıklarının incelenmesi gerektiğini, üye kayıt fişleri ve işyerlerinden gelecek listeler, SGK prim bordrolarının değerlendirmelerde esas alınması gerektiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 23.05.2022 tarihli kararı ile; 01.04.2020-31.12.2020 süreli ihaleye ilişkin olarak yetki başvuru tarihi olan 06.05.2020 tarihinde dava dışı ... AŞ işletmesinin dava dilekçesinde belirtilen işyerlerinde 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 41 inci maddesine göre yetki için işçi sayısının yüzde kırk çoğunluğunun aranması hükmü karşısında davacı Sendikanın %81,16 üye çoğunluk sayısının bulunduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; ihale makamı olan ...Sağlığı Genel Müdürlüğünün 08.05.2020 tarihli yazısında söz konusu işin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun (4734 sayılı Kanun) 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında olmadığının belirtildiğini, Bakanlık tarafından düzenlenen 29.07.2020 tarihli ve 1709561 sayılı yazı ile Sendikaya başvuruları hakkında yapılacak işlem bulunmadığının bildirildiğini, sonuç olarak Mahkemenin gerekçeli kararında hüküm altına alındığı üzere ilgili iş 4734 sayılı Kanun'un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında olmayıp, anılan madde kapsamında olmayan işyerleri için ayrı ayrı yetki verilmesi mümkün olmadığından Bakanlığın işleminde usule ve kanuna aykırılık bulunmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 18.05.2023 tarihli ve 2022/3837 Esas, 2023/1888 Karar sayılı kararı ile; başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 28.09.2023 tarihli ve 2023/14636 Esas, 2023/13240 Karar sayılı kararı ile; davaya fer'î müdâhil olarak katılma hakları olan işveren ... AŞ ile ... ve Sosyal Hizmet İşçileri Sendikasına davanın ihbarı ve daha sonra işin esasının incelenmesi gerekirken, İlk Derece Mahkemesince Kanun’un açık hükmüne aykırı uygulama suretiyle yazılı şekilde hüküm tesisi hatalı olduğu gerekçesiyle bozma kararı verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; uyulan bozma kararı doğrultusunda, uyuşmazlık konusu ihalenin 4734 sayılı Kanun'un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında olmadığı, 01.04.2020-31.12.2020 süreli ihaleye ilişkin olarak yetki başvuru tarihi olan 06.05.2020 tarihinde ... AŞ işletmesinin dava dilekçesinde belirtilen işyerlerinde 6356 sayılı Kanun’un 41 inci maddesine göre yetki için işçi sayısının yüzde kırk çoğunluğunun aranması hükmü karşısında davacı Sendikanın %81,16 üye çoğunluk sayısının bulunduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili ile fer'î müdâhil ... AŞ vekili temyiz başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili ile fer'î müdâhil ... AŞ vekili; cevap dilekçelerinde belirttikleri sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuşlardır.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun’un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu iş sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu iş sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu iş sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı iş günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı iş günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı iş günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı iş günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı ... vekili ile fer'î müdâhil ... AŞ vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta toplu iş sözleşmesi yetkisi alabilmek için davacı Sendikanın gerekli sayısal çoğunluğu sağladığı anlaşıldığından, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmesi isabetli ise de hüküm fıkrasında yetki başvuru tarihinin hatalı yazılması ve başvuru tarihinde işçi çalışmayan birimlerin belirtilmesi hatalıdır.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı ... vekili ile fer'î müdâhil ... AŞ vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı ... vekili ile fer'î müdâhil ... AŞ vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (3) numaralı bendi tamamen çıkartılarak yerine "... AŞ'ye ait 1349712.006, 1333133.006, 1024635.040, 1307793.006, 1429236.034, 1307795.006 sicil numaralı işyerlerinde, 22.07.2020 yetki başvuru tarihi itibarıyla davacı Türkiye Sağlık İşçileri Sendikasının toplu iş sözleşmesi yapabilme yetkisine sahip olduğunun TESPİTİNE" ibaresi (3) numaralı bent olarak yazılmak suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde fer'î müdâhil ... AŞ'ye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
28.11.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.