"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/419 E., 2023/2001 K.
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 2. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/187 E., 2022/630 K.
Taraflar arasındaki işkolu tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Bakanlık) ile davalı ... Anakent Turizm Ticaret AŞ (... Anakent Şirketi) vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Bakanlık ile davalı ... Anakent Şirketi vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlığının 15.04.2021 tarihli ve 31455 ... Resmî Gazete'de yayımlanan, 2021/85 Karar numaralı işkolu tespitinde, ... Büyükşehir Belediyesine ait, bir belediye şirketi olan, ... Anakent Şirketinin (1149807.055) Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerinde, taş ve mermerin kesilmesi, şekli verilmesi ve satışının yapıldığı, bu nedenle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 03 sıra numaralı madencilik ve taş ocakları işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, yapılan bu tespitin 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'na (6356 ... Kanun), 5393 ... Belediye Kanunu'na ve İşkolları Yönetmeliği'nin uygulamasına aykırı olduğunu, genel olarak tüm belediye hizmetlerinin genel işler işkolunda sayıldığını, ... Anakent Şirketinin belediye hizmetlerini yerine getiren bir belediye Şirketi olarak yaptığı işin tartışmasız bir şekilde belediye hizmeti olduğunu, belediye şirketlerinin belediye hizmetleri dışında bir ... yapması kanun ve ilgili mevzuat gereğince mümkün olmadığını, Bakanlık tarafından işkolu tespiti yapılırken, temel ölçütlerin tamamen göz ardı edildiğini, Bakanlık tespitinin dava konusu bölümünün hatalı olduğunu belirterek, davalı Bakanlığın 15.04.2021 tarihli ve 31455 ... Resmî Gazete'de yayımlanan, 2021/85 Karar numaralı işkolu tespit kararında yer alan (1149807.055) SGK sicil numaralı işyeri ile ilgili tespitin iptali ile bahsi geçen (1149807.055) SGK sicil numaralı işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı vekili cevap dilekçesinde; öncelikle davanın süresi içinde açılmadığının tespiti hâlinde davanın süre yönünden reddini talep ettiklerini, müvekkili Bakanlıkça yapılan incelemede, davalı ... Anakent Şirketinin ... Büyükşehir Belediyesinin bir Şirketi olduğu, işverenliğe ait (1149807.055) SGK sicil numaralı işyerinin doğaltaş üretim tesisi olarak faaliyet gösterdiği, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 03 sıra numaralı madencilik ve taş ocakları işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, buna ilişkin kararın 15.04.2021 tarihli ve 31455 ... Resmî Gazete'de yayımlandığını, ... müfettişinin raporundaki tespitlerin yerinde olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... cevap dilekçesinde; ... Anakent Şirketi işyerinin yer aldığı işkolunun tespitine ilişkin 15.04.2021 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 2021/85 Karar ... işkolu kararında, işverenliğe ait (1149807.055) SGK sicil numaralı işyerinde yürütülen faaliyetin İşkolları Yönetmeliği'nin 03 sıra numaralı madencilik ve taş ocakları işkolunda faaliyet gösterdiğinin tespit edildiğini, Bakanlığın kararının, 6356 ... Kanun'a, İşkolları Yönetmeliği'ne ve Yargıtayın yerleşik içtihatlarına uygun olduğunu, bu nedenle haksız ve hukuki dayanaktan yoksun davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, mermerin kesilmesi ve şekil verilmesi faaliyetinin niteliği itibarıyla madencilik ve taş ocakları işkolunda yer aldığını savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Davalı ... İşçileri Sendikası vekili cevap dilekçesinde; Bakanlıkça yapılan tespitin kanun ve mevzuata uygun olduğunu, İşkolları Yönetmeliği'ne göre işyerindeki faaliyet taş ve mermerin kesilmesi, şekil verilmesi ve bitirilmesi kapsamında madencilik ve taş ocakları işkolunda yer aldığını savunarak davanın reddini istemiştir.
4. Davalı ... Anakent Şirketi vekili cevap dilekçesinde; Belediye-... Sendikasının, taleplerinin haksız ve mesnetsiz olduğunu, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin olmakla beraber doğrudan üretim organizasyonu içerisinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan ancak asıl ... devam ettikçe devam eden ve asıl işe bağımlı olan işlere yardımcı ... denilebileceğini, dava konusu madencilik ve taş ocakları işkolunda yer aldığı tespit edilen işyerinin genel işler işkoluna yardımcı nitelikte olduğunun kabulünün mümkün olmadığını, madencilik ve taş ocakları işkolunda yer aldığı tespit edilen faaliyetlerin kendi başına asıl ... niteliğinde olduğunu, müvekkili Şirketin madencilik ve taş ocakları işkolunda faaliyet gösteren (1149807.055) SGK sicil numaralı biriminin taş kesilmesi, şekil verilmesi ve bitirilmesi (doğal taşlardan, mermerden, su mermerinden travertenden, kayağan taşından levha/tabaka, kurma, lavabo, karo, kaldırım taşı, yapı taşı, mezar taşı, vb. imalâtı dâhil süs eşyası hariç) ... kodu ile faaliyet gösterdiğini, ... kodunun dışında bir faaliyet yapılmasının sistemsel olarak mümkün olmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
5. Diğer davalı davaya cevap dilekçesi vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından, kendi taş ve mermer ihtiyacını karşılamak amacıyla kurulan ve sermayesinin yüzde 99,99'unun ... Büyükşehir Belediye Başkanlığına ait olduğu anlaşılan davalı ... Anakent Şirketi bünyesinde faaliyet gösteren doğal taş tesislerinin, belediye mevzuatının, ... Büyükşehir Belediye Başkanlığına verdiği yetkiye istinaden, ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından, belediyenin, hizmet alanı içinde yer alan, taş ve mermer ihtiyacını karşılamak üzere kurulduğu, bu çerçevede faaliyette bulunduğu tespit edildiğinden işkolunun ... Büyükşehir Belediyesinin faaliyet alanına göre belirlenmesi gerektiği, dolayısı ile doğal taş tesislerinin, ... Büyükşehir Belediye Başkanlığının yer aldığı genel işler işkolunda yer aldığı, davaya konu doğal taş tesisleri işyerinde yapılan işin, asıl işin bir parçası olduğu, işyerinde belediyenin hizmet alanı içinde olan, ..., bahçe, kaldırım vb. gibi, alanlarda kullanılan malzemelerin üretimi yapıldığı, belediyenin kaldırım, ..., otopark, alt yapı, bina, müze gibi alanlarda taş ve mermer ihtiyacını karşılamak amacıyla faaliyet gösterildiği, (1149807.055) SGK sicil numaralı doğaltaş tesisleri işyeri ile ... Büyükşehir Belediyesi arasında, hukuki ve ekonomik bağlılığın olduğu, amaç ve yönetim birliğinin bulunduğu, doğaltaş tesislerinin Belediyeden ayrı, bağımsız bir işyeri olmadığı ve ... Büyükşehir Belediyesine bağlı bir birim olduğunun tespit edilmiş olması bu nedenle davanın kabulü ile dava konusu (1149807.055) SGK sicil numaralı doğaltaş tesisleri işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Bakanlık ile davalı ... Anakent Şirketi vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili; işverenin hukuki statüsünün ve örgütlenmesinin belediyeye olan bağlılığı ile birlikte ortaya konulması ve sonrasında iddiaya konu olan işyerinde yürütülen mal ve hizmet üretimi işinin aynı zamanda belediye tarafından da yürütülüp yürütülmediği bağlamında belediye hizmetlerinden olup olmadığının tartışılması gerektiği, işletme ve işyeri ayrımının yapılması gerektiği, müfettiş raporlarındaki tespitlerin kanuna uygun olduğu, davanın reddi gerektiğini belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... Anakent Şirketi vekili; müvekkiline ait işyerinde yapılan faaliyetin, taş ve mermerin kesilmesi, şekil verilmesi ve bitirilmesi işi olduğunu, söz konusu faaliyetin İşkolları Yönetmeliği'nin 03 sıra numaralı madencilik ve taş ocakları işkolunda yer aldığını, dava konusu işyerinde çalışanların faaliyetlerinin genel işler işkolunda bildirilmesi hâlinde SGK'nın müvekkiline cezai yaptırım uygulayabileceğini belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; ... Büyükşehir Belediye Başkanlığının belediyecilik hizmetlerini daha ..., daha hızlı ve ekonomik şekilde verebilmek amacı ile kurduğu ... Anakent Şirketine bağlı doğaltaş tesislerinin, Belediyenin kaldırım, ..., otopark, alt yapı, bina, müze gibi alanlarda, taş ve mermer ihtiyacını karşılamak amacıyla faaliyete geçirildiği, (1149807.055) SGK sicil numaralı doğaltaş tesisleri işyeri ile ... Büyükşehir Belediyesi arasında, hukuki ve ekonomik bağlılığın olduğu, amaç ve yönetim birliğinin bulunduğu, doğaltaş tesislerinin Belediyeden ayrı bağımsız bir işyeri olmadığı ve ... Büyükşehir Belediyesine bağlı bir birim olduğunun tespit edildiği ve doğaltaş tesislerinin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna dâhil olduğu gerekçe gösterilerek istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Bakanlık ile davalı ... Anakent Şirketi vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... Anakent Şirketi vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 ... Kanun'un 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 ... Kanun’un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 ... Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi şu şekildedir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) ... cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 ... Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“...Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. ...”
4. 6356 ... Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 ... Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının tespit tarihinde yürürlükte bulunan metni şöyledir:
“Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı Bakanlık ve davalı ... Anakent Şirketi vekillerinin temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz eden davalı ... Anakent Şirketine yükletilmesine,
Davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.