"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2802 E., 2023/2568 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 5. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/155 E., 2023/157 K.
Taraflar arasındaki işkolu tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı ...-... Sendikasının talebi üzerine davalı Bakanlıkça müvekkili Şirket bünyesindeki bazı işyerlerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 02 sıra numaralı gıda sanayi işkolunda yer aldığı, bazı işyerlerinin de İşkolları Yönetmeliği'nin 10 sıra numaralı ticaret, büro eğitim ve ... sanatlar işkolunda yer aldığına dair tespit yapıldığını, bu kararın iptalini talep ettiklerini, tespite konu edilen tüm işyerlerinin aynı Şirkete ait ve hizmetlerin bütünlüğü açısından birbirini tamamlayan, birbirinin ardılı veya eki niteliğinde olduğunu, müvekkili Şirketin fabrikalarında süt ve süt ürünlerine ilişkin üretimin ortak irtibat adresi ve vergi numarası ile yürütüldüğünü, üretim neticesinde elde edilen ürünlerin toptan veya perakende olarak satışa sunulduğunu, tüm bu işlemlerin ... bir işyerinden kontrol edildiğini, ekonomik ve fiilî olarak ... yönetime bağlı olarak çalışıldığını, işyerleri arasında işçi transferi yapıldığını, işçilerin aynı işverene bağlı olarak işlerini yürüttüğünü, ortak bir amaca hizmet verildiğini, müvekkili Şirkete ait işyerlerinin bir kısmında süt ve süt ürünlerinin üretimi, bir kısmında da üretilen ürünlerin satışının yapıldığını, asıl ve yardımcı ... tanımları çerçevesinde süt ve süt ürünlerinin üretimi ile satışının birbirini tamamlayan faaliyetler olduğunu, dava dışı ... Marketçilik Unlu Mamüller Gıda San. ve Tic. AŞ'nin (... Şirketi) müvekkili tarafından Şirket bünyesine dâhil edildiğini ve dava dışı ... Şirketinin bir bütünlük arz eder biçimde müvekkili Şirketin adı altında faaliyetlerini yürüttüğünü beyanla Bakanlığın 05.02.2021 tarihli ve 31386 ... Resmî Gazete'de yayımlanan 2021/4 Karar numaralı işkolu tespit kararının iptaline, davacı Şirkete ait işyerlerinin tamamının faaliyetlerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 02 sıra numaralı gıda sanayi işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı vekili cevap dilekçesinde; davanın
süresi içinde açılıp açılmadığının incelenmesi gerektiğini, davalı ...-... Sendikasının başvurusu üzerine Bakanlıkça davacı Şirket bünyesinde yer alan (1026567.007), (1315710.007), (1089775.055), (1166427.034), (1215070.006), (1101618.020), (1148268.009), (1527534.035), (1179139.048), (1199286.048), (1207908.048), (1176581.007), (1176583.007), (1176585.007), (1176593.007), (1180294.007), (1192422.007), (1262318.007), (1301625.007), (1302347.007), (1305770.007), (1343579.007) Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerlerinde yürütülen işlerin hangi işkoluna girdiğinin belirlenmesi amacıyla müfettiş görevlendirildiğini, müfettiş tarafından (1026567.007), (1315710.007), (1089775.055), (1166427.034), (1215070.006), (1101618.020), (1148268.009), (1527534.035), (1179139.048), (1199286.048), (1207908.048) SGK sicil numaralı işyerlerinde ... akışının süt ve süt ürünlerinin tedarik edilmesi, bu ürünlerin üretilmesi, devamında ürünlerin pazarlanması ve satışının yapılması şeklinde olduğu, bu işyerlerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 2 sıra numaralı gıda sanayi işkolunda yer aldığı, (1176581.007), (1176583.007), (1176585.007), (1176593.007), (1180294.007), (1192422.007), (1262318.007), (1301625.007), (1302347.007), (1305770.007), (1343579.007) SGK sicil numaralı işyerlerinde belirli bir mala tahsis edilmemiş perakende gıda, içecek vs. ürünlerin satışı/ticareti, market işi yapıldığı, bu sebeple mevcut işyerlerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 10 sıra numaralı ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, davacı Şirket bünyesindeki işyerlerinin iki farklı çatı altında birleştiğini, bir tarafta süt ve süt ürünlerinin tedarikinin, üretiminin ve pazarlamasının yapıldığı (gıda sanayi işkolu), diğer tarafta ise ... markası adı altında belirli bir mala tahsis edilmemiş ürünlerin ticaretinin yapıldığını (ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolu), işyerlerinin faaliyetlerine bakıldığında birbirinden tamamen farklı işlerin yapıldığını ve davacı Şirket yetkilisinin beyanlarının da bu durumu teyit ettiğini belirterek davanın reddini istemiştir.
2. Diğer davalılar, davaya cevap dilekçesi vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı tarafından davalı Bakanlığın 05.02.2021 tarihli ve 31386 ... Resmî Gazete'de yayımlanan 2021/4 Karar numaralı işkolu tespit kararının iptali ile bu işkolu tespit kararında belirtilen işyerlerinin tamamının faaliyetlerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 02 sıra numaralı gıda sanayi işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesinin talep edildiği, alınan bilirkişi raporunda; (1305770.007) SGK sicil numaralı işyerinin ... Marketler işyerlerinin idari merkezi ve malların korunduğu depo olduğu, bunun dışındaki diğer 10 işyerinin market şubeleri olduğu, idari merkezde ... Marketler işyerlerine bakan ayrı bir genel müdür olduğu, muhasebe, satın alma, raporlama gibi ayrı bölümlerin bulunduğu, depo kısmında marketlerde nihai tüketiciye satışı yapılan ürünlerin depolandığı, üretim/fabrika ile ... Marketler işyerleri arasında personel geçişi olmadığı, davacı Şirketin faaliyet konusunun süt ve süt ürünleri üretimi (peynir, yağ, yoğurt, ayran) olduğu, süthane işletmeciliği ve peynir imalatı yaptığı, ... Marketlerin muhasebesinin ve diğer idari işlerin ayrı birimden gerçekleştirildiği, yine marketlerde satılacak olan bozulmayacak ürünlerin ayrı birimde depolandığı, ... Marketler işyerlerinde çalışan personellerin görev unvanlarının perakende satışa yönelik olduğu, yine personel görev tanımlarının mağazalarda satılan ürün yelpazesine göre şekillendiği, 11 adet işyerindeki faaliyetin hayvan ve hayvancılık ürünleri ile süt ve süt ürünleri imalatı dışında kaldığı, ... Marketler işyerlerinde belirli bir mala tahsis edilmemiş mağaza olarak gıda, içecek veya tütün ağırlıklı perakende ticaret yapıldığı şeklinde tespitlerinin yer aldığı, söz konusu bilirkişi raporundaki tespitlere göre davacı iddiasının yerinde olmadığı, market şubeleri ve bu marketlere ürün dağıtımı yapan depo/idari merkezden oluşan dava konusu 11 adet işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 10 sıra numaralı ticaret büro eğitim ve ... sanatlar işkolunda yer aldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; müvekkilinin süt ve süt ürünleri üretimi yaptığını, bu ürünlerin bir kısmını da ... Marketler işyerlerinden satışa sunduğunu, ... Marketlerin ayrı bir tüzel kişiliği bulunmadığını, müvekkilinin ...'nin çeşitli yerlerinde ürünlerin dağıtımı için depolarının bulunduğunu ancak tüm birimlerin yönetim ve idare merkezinin ... olduğunu, tüm bu faaliyetlerin aynı organizasyon içinde yer aldığını, tüm bu birimlerin ... bir işyeri sayılması gerektiğini, ... Marketler ünvanlı işyerlerinde müvekkilinin fabrikalarında üretilen mamullerin satıldığından amaçta birlik unsurunun mevcut olduğunu, buna göre müvekkilinin işyerinde ağırlıklı olarak süt ürünleri üretimi ve pazarlanması faaliyeti söz konusu olduğundan tüm bu işlerin gıda sanayi işkolunda yer aldığını beyanla istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davanın işkolu tespitinin iptali talebini içerdiği, davacıya ait işkolu tespitine itiraz edilen market ve depo-yönetim yeri nitelikteki işyerlerinin ... Şirketine aitken ... Şirketinin davacı Şirketle birleştiği, birleşme sonrası faaliyetlerini davacı Şirket bünyesinde süt ve süt ürünleri imali işinden ayrı olarak ayrı bir genel müdürle sürdürdüğü, işkolu tespiti için yapılan teftişteki işveren vekilinin beyanları, işkolu tespitine itiraz edilen işyerlerinin SGK sicilindeki kayıtları, mağazalarda satılan ürünlerin çeşidi ve depoda mağazalarda satılan ürünlerin bulunduğuna ilişkin tespitlere göre itiraza konu işyerlerindeki faaliyetin, davacının yaptığı üretim faaliyetinden ayrı bir organizyona sahip olduğu ve davalı Bakanlık tarafından yapılan işkolu tespitinde hukuka aykırılık bulunmadığı, gerekçeli karar başlığında (4) numaralı davalı Sendikanın isminin hatalı gösterilmesinin mahallinde giderilebilecek hata olduğu gerekçe gösterilerek istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 ... Kanun) 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 ... Kanun’un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
" (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
..."
2. 6356 ... Kanun’un "İşkolları" kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
"(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) ... cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir."
3. 6356 ... Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
"Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir."
4. 6356 ... Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
"(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez."
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 ... Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının tespit tarihinde yürürlükte bulunan metni şöyledir:
"(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir."
6. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilinin temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
23.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.