"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2017/624 E., 2021/430 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında görülen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 2007 yılında davalıya ait işyerinde özel güvenlik görevlisi olarak alt işveren şirket nezdinde çalışmaya başladığını, 01.01.2010 tarihine kadar çalıştığını, ... sözleşmesinin haksız ve bildirimsiz feshedildiğini, asıl işveren olan davalı Şirketin kanundan ve ... sözleşmesinden ... işçilik hakları konusunda alt işveren ile birlikte sorumlu olduğunu, 2009 yılı Aralık ayı sonlarında hâlen çalışan personelle yeni sözleşme imzalamak için çağrıda bulunulduğunu ve sözleşme imzalamadan çalışmaya devam edilemeyeceğini, güvenlik görevlilerinin büyük bir kısmının bunu kabul etmeyerek imzalamaya yanaşmadıklarını, bu şartlarda sözleşmeyi imzalamayan güvenlik personelinin görev yerine gittiklerini ancak göreve başlatılmadıklarını ileri sürerek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla çalışma ücreti, ücret ve ikramiye farkı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davaya konu taleplerin bir kısmının zamanaşımına uğradığını, aralarında davacının da bulunduğu bir kısım alt işveren işçisi olarak çalışan işçilerin açtıkları işe iade davalarının kabulüne karar verilerek Şirket nezdinde işe iade edildiklerini, dosyaların temyiz aşamasında olduğunu ve neticesinin beklenmesi gerektiğini, davacı iddialarının gerçeği yansıtmadığını beyanla davanın reddine karar verilemesini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 19.03.2014 tarihli ve 2011/191 Esas, 2014/114 Karar ... kararıyla; davacının ... sözleşmesinin iddia olunan fesih tarihinde davalı Şirketin alt işvereni olduğu anlaşılan Global Koruma ve Güvenlik Hizm. Ltd. Şti.ne (Global Koruma Şirketi) devrolduğu ve ... sözleşmesinin sona ermediği gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairemizin 26.10.2015 tarihli ve 2014/17017 Esas, 2015/29937 Karar ... ilâmı ile; somut uyuşmazlıkta, davacı tarafça kıdem ve ihbar tazminatı ile fazla çalışma, yıllık izin, ücret ve ikramiye alacaklarının tahsilinin istendiği, Mahkemece fesihle ilgili yazılan devir gerekçesi dışında, diğer taleplerle ilgili karar gerekçesi oluşturulmadığı, ayrıca davacı tarafın ibraz ettiği düzeltme dilekçesi ile fesih tarihinin dava dilekçesinde hatalı yazdığını açıklayıp 01.01.2011 olduğunu açıkladığı, bu düzeltme beyanı da dikkate alınmadan ve bu konuda da bir gerekçe yazılmadan verilen hükmün 2709 ... ... Cumhuriyeti Anayasası'nın 141 inci maddesi ile 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 297 nci maddesine aykırı olduğu hususları bozmaya konu edilmiştir.
B. Mahkemece Birinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 17.02.2016 tarihli ve 2015/685 Esasi 2016/60 Karar ... kararıyla; dava dilekçesinde fesih tarihi olarak 01.01.2010 tarihi yazılmış ise de daha sonra düzeltme dilekçesi ile 01.01.2011 tarihi olarak düzeltildiği, davacı kıdem ve ihbar tazminatı ile fazla çalışma, yıllık izin, ücret ve ikramiye alacaklarınını talep etmiş ise de bu alacaklarını ispatlayamadığı gibi davacının, iddia olunan ... sözleşmesinin feshi tarihinde davalı Şirketin alt işvereni olduğu anlaşılan Global Koruma Şirketine devrolduğu ve ... sözleşmesinin sona ermediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 30.05.2016 tarihli ve 2016/16879 Esas, 2016/12624 Karar ... ilâmı ile; ilk bozma ilâmında kararın gerekçesiz olması yanında davacının düzeltme dilekçesi ile beyan ettiği 01.01.2011 tarihindeki fesih işlemine yönelik bir değerlendirme yapılması gerektiğinin belirtildiği, davacıya ait sigortalı hizmet döküm cetveline göre bu tarihten sonra bir çalışma olmadığı görülmekle bu tarihteki fesih olgusuna yönelik Mahkemece bir değerlendirme yapılmadığı ve bu hâli ile uyulduğu açıklanan bozma ilâmı gereğinin yerine getirilmediği gerekçesiyle Mahkeme kararının ikinci kez bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 03.04.2017 tarihli ve 2016/398 Esas, 2017/172 Karar ... kararıyla; bozmaya uyulup bilirkişiden rapor alındığı, buna göre davacının davalı nezdinde 01.01.2007-01.01.2011 tarihleri arasında çalıştığı, ... sözleşmesinin işverence haksız şekilde feshedildiği, davacının kıdem ve ihbar tazminatı ile yıllık izin ücreti alacaklarına hak kazandığı, diğer taleplerin reddi gerektiği gerekçesi ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
E. Üçüncü Bozma Kararı
1. Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 25.09.2017 tarihli ve 2017/24244 Esas, 2017/14069 Karar ... ilâmı ile; bozmadan sonra ıslah yapılıp yapılamayacağı hususunda Yargıtay İçtihatları Birleştirme Genel Kurulunun ....05.2016 tarihli ve 2015/1 Esas, 2016/1 Karar ... kararı ile “Her ne sebeple verilirse verilsin bozmadan sonra ıslah yapılamayacağına dair 04.02.1948 tarih ve 1944/10 E. 1948/3 K. ... YİBK. nın değiştirilmesine gerek olmadığına” karar verildiği, somut uyuşmazlıkta, Mahkemece davacı tarafın bozmadan sonra yaptığı ıslah işlemine değer verilmesinin usul ve kanuna aykırı olduğu, kabule göre ise ıslaha karşı davalı tarafça öne sürülen zamanaşımı def'inin değerlendirilmesi gerektiği, davalı taraf davaya cevabında, davacının özlük dosyalarının alt işverenlerden temin edilmesini istemiş olmakla Mahkemece davacının hizmet süresindeki tüm alt işverenlerden özlük dosyasının sunulması istenerek belgeler ibraz edildiği takdirde değerlendirildikten sonra davacı alacaklarının belirlenmesi gerektiği, eksik araştırma ile karar verildiği gerekçeleriyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
F. Mahkemece Üçüncü Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dosya içeriğine göre davalı işyerinde 4 yıl 6 ay hizmeti bulunan davacının ücretinin 1.703,20 TL olduğu, davalı işverenin taraflar arasındaki belirsiz süreli ... sözleşmesinin feshinden önce durumu davacıya bildirmediği ve bildirim süresine ilişkin ücreti peşin de ödemediğinin sabit olduğu, hesaplamasına itibar edilen bilirkişi raporu gereği ihbar tazminatına hak kazandığı, dinlenen tanığın davacıyla aynı dönemde aynı işyerinde çalışmış olduğu, beyanları esas alındığında, davacının iddiasını ispatladığının anlaşıldığı, davacının fazla çalışma alacağının beş yıllık zamanaşımına tâbi olup bilirkişi raporu doğrultusunda kabulüne karar verildiği, dava dosyasında davacının yıllık izinlerini kullandığına dair yıllık izin formu veya bir belge sunulmadığı, dolayısıyla davacının yıllık izin ücretine hak kazandığı, davaya konu ücretli izin alacağı 818 ... Borçlar Kanunu'nun yürürlükte olduğu dönemde doğduğundan beş yıllık zamanaşımına tâbi olup bilirkişi raporu doğrultusunda kabulüne, sübut bulmayan ücret farkı alacağı ve ikramiye alacağı taleplerinin reddine karar verildiği belirtilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz başvurusunda; davacının müvekkili Şirket çalışanı olmadığını, kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanmadığını, davacının işe iade kararı sonrası işe başlamaması sebebi ile haklı feshe dönüştüğünü, alt işveren Şirketin davacıya işe iade kararına uygun olarak ... gösterdiğini, fakat davacının işe başlamadığını, bu durum davacının işe başlama talebinde iyiniyetli olmayıp sadece tazminat alabilmek için işe iade davası açtığını ortaya koyduğunu, ret yönünden verilen kararın yerinde olduğunu beyanla kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; bozmadan sonra yapılan ıslaha değer verilip verilemeyeceğine, davacının özlük dosyasının değerlendirilmesine ve Mahkemece bozma sonrası verilen kararda usuli kazanılmış haklara riayet edilip edilmediğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 ... Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 428 inci maddesi, 438 inci maddesinin yedinci fıkrası ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası.
2. 4857 ... ... Kanunu'nun 17, 41, 44, 59 uncu maddeleri ile aynı Kanun'un 120 nci maddesi atfıyla uygulanmaya devam olunan mülga 1475 ... ... Kanunu'nun 14 üncü maddesi ile 6100 ... Kanun'un 176 ncı ve 448 inci maddeleri.
3. 28.07.2020 tarihli ve 31199 ... Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 7251 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un (7251 ... Kanun) 18 inci maddesi şöyledir:
" 6100 ... Kanunun 177 nci maddesine birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiş ve diğer fıkra buna göre teselsül ettirilmiştir.
(2) Yargıtayın bozma kararından veya bölge adliye mahkemesinin kaldırma kararından sonra dosya ilk derece mahkemesine gönderildiğinde, ilk derece mahkemesinin tahkikata ilişkin bir işlem yapması hâlinde tahkikat sona erinceye kadar da ıslah yapılabilir. Ancak bozma kararına uymakla ortaya çıkan hukuki durum ortadan kaldırılamaz."
4. Yargıtay İçtihatları Birleştirme Genel Kurulunun, ....05.2016 tarihli ve 2015/1 Esas, 2016/1 Karar ... kararı ile; "Her ne sebeple verilirse verilsin bozmadan sonra ıslah yapılamayacağına dair 04.02.1948 tarih ve 1944/10 E. 1948/3 K. ... YİBK. nın değiştirilmesine gerek olmadığına" karar verilmiştir.
5. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 22.02.2023 tarihli ve 2022/681 Esas, 2023/115 Karar ... kararında kazanılmış hak ilkesi şu şekilde açıklanmıştır:
"...
Yapılan açıklama ve ilkelere uygun olarak HMK’nın “Zaman bakımından uygulanma” başlığını taşıyan 448/1 inci maddesi de “Bu Kanun hükümleri, tamamlanmış işlemleri etkilememek kaydıyla derhâl uygulanır” hükmünü içermektedir. Bu madde hükmüne göre kanunda aksine bir düzenleme getirilmediği takdirde yeni usul hükümlerinin tamamlanmış usul işlemlerine bir etkisi olmayacak, önceki kanuna veya hükümlere göre yapılmış ve tamamlanmış olan işlemler geçerliliğini koruyacaktır. Buna karşın, tamamlanmamış usul işlemleri yeni kanun hükümlerine göre yapılacaktır. Nitekim aynı hususlar Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 18.03.2021 tarihli ve 2017/4-1397 Esas, 2021/292 Karar ... kararında da vurgulanmıştır."
6. Dairemizin 14.12.2022 tarihli ve 2022/16498 Esas, 2022/16753 Karar ... ilâmında usuli kazanılmış hak ilkesi şu şekilde açıklanmıştır:
"...
4. Bilindiği üzere 6100 ... Kanun'da usuli kazanılmış hak kavramına ilişkin açık bir hüküm bulunmamaktadır. Bu kurum, davaların uzamasını önlemek, hukuki alanda istikrar sağlamak ve kararlara karşı genel güvenin sarsılmasını önlemek amacıyla Yargıtay uygulamaları ile geliştirilmiş, öğretide kabul görmüş ve usul hukukunun vazgeçilmez, ana ilkelerinden biri hâline gelmiştir. Anlam itibarıyla bir davada, mahkemenin ya da tarafların yapmış olduğu bir usul işlemi ile taraflardan biri lehine doğmuş ve kendisine uyulması zorunlu olan ... ifade etmektedir.
5. Mahkemenin, Yargıtayın bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına bir usuli kazanılmış hak doğabileceği gibi, bazı konuların bozma kararı kapsamı dışında kalması yolu ile de usuli kazanılmış hak gerçekleşebilir (Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu, 09.05.1960 tarihli ve 1960/21 Esas, 1960/9 Karar ... karar). Hükmün bir kısmının bozma kapsamı dışında bırakılmasının amacı bu kısımların doğru olduğunu belirlemek, bozmanın sınırlarını çizmek ve bu şekilde usuli kazanılmış hakları oluşturup, korumaktır. Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımlar, lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur (Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu, 04.02.1959 tarihli ve 1959/13 Esas, 1959/5 Karar ... karar).Bilindiği üzere 6100 ... Kanun'da usuli kazanılmış hak kavramına ilişkin açık bir hüküm bulunmamaktadır. Bu kurum, davaların uzamasını önlemek, hukuki alanda istikrar sağlamak ve kararlara karşı genel güvenin sarsılmasını önlemek amacıyla Yargıtay uygulamaları ile geliştirilmiş, öğretide kabul görmüş ve usul hukukunun vazgeçilmez, ana ilkelerinden biri hâline gelmiştir. Anlam itibarıyla bir davada, mahkemenin ya da tarafların yapmış olduğu bir usul işlemi ile taraflardan biri lehine doğmuş ve kendisine uyulması zorunlu olan ... ifade etmektedir.
6. Mahkemenin, Yargıtayın bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına bir usuli kazanılmış hak doğabileceği gibi, bazı konuların bozma kararı kapsamı dışında kalması yolu ile de usuli kazanılmış hak gerçekleşebilir (Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu, 09.05.1960 tarihli ve 1960/21 Esas, 1960/9 Karar ... karar). Hükmün bir kısmının bozma kapsamı dışında bırakılmasının amacı bu kısımların doğru olduğunu belirlemek, bozmanın sınırlarını çizmek ve bu şekilde usuli kazanılmış hakları oluşturup, korumaktır. Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımlar, lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur (Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu, 04.02.1959 tarihli ve 1959/13 Esas, 1959/5 Karar ... karar).
..."
3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen Mahkeme kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. 12.04.2011 olan dava tarihinin, gerekçeli karar başlığında 09.12.2015 olarak yazılması, mahallinde düzeltilebilecek maddi hata olduğundan bozma sebebi yapılmamıştır.
3. Vermiş olduğu bir hüküm Yargıtay tarafından bozulan ve Yargıtayın bu bozma kararına gerek iradi ve gerekse kanuni şekilde uymuş olan mahkeme, bozma kararı doğrultusunda inceleme yapmak ve hüküm kurmak zorundadır. Mahkemenin, Yargıtayın bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına bir usuli kazanılmış hak doğabileceği gibi, bazı konuların bozma kararı kapsamı dışında kalması yolu ile de usuli kazanılmış hak gerçekleşebilir. 25.09.2017 tarihli son bozma kararı öncesi verilen hükümde fazla çalışma alacağına yönelik talebin reddine karar verilmiş olup, davacı bu karara karşı temyiz yoluna başvurmamıştır. Hüküm; davalının temyiz başvurusu üzerine 25.09.2017 tarihli bozma ilâmı ile davalı lehine bozulmuş olmakla, davalı lehine usuli kazanılmış oluşmuştur. Buna rağmen bozmadan sonra fazla çalışma alacağının hüküm altına alınmış olması, davalı lehine oluşan usuli kazanılmış hakkın ihlali mahiyetinde olup hatalıdır.
4. Diğer taraftan bozma ilâmında, davacının bozma kararı sonrası ıslah talebinde bulunduğu ve Yargıtay İçtihatları Birleştirme Genel Kurulunun ....05.2016 tarihli ve 2015/1 Esas, 2016/1 Karar ... kararı gereği ıslah talebine itibar edilmemesi gerektiği hususu da bozmaya konu edilmiş olmasına rağmen Mahkemece ıslah talebine itibar edilerek sonuca gidilmesi de hatalı olmuştur. Belirtmek gerekir ki her ne kadar 7251 ... Kanun'un 18 inci maddesinde getirilen düzenleme ile Mahkemece tahkikata ilişkin işlem yapılması hâlinde bozma kararı sonrasında da ıslah talebinde bulunulabilmesine imkân tanınmış ise de ilâmın İlgili Hukuk bölümünün (5) numaralı paragrafında yer verilen Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararında da açıklandığı üzere, 6100 ... Kanun'un 448 inci maddesinde yer alan düzenlemeye göre, kanunda aksine bir düzenleme getirilmediği takdirde yeni usul hükümlerinin tamamlanmış usul işlemlerine bir etkisi olmayacak, önceki kanuna veya hükümlere göre yapılmış ve tamamlanmış olan işlemler geçerliliğini koruyacaktır. Buna karşın tamamlanmamış usul işlemleri yeni kanun hükümlerine göre yapılacaktır.
5. Dosya içeriğine göre davacının, 7251 ... Kanun'un yürürlüğe girmesinden önce, 26.01.2017 tarihinde, ıslah talebinde bulunduğu anlaşılmaktadır. Dairemizin 25.09.2017 tarihli bozma ilâmında da belirtildiği üzere İlâmın İlgili Hukuk bölümünün (4) numaralı paragrafında açıklanan 2015/1 Esas, 2016/1 Karar ... İçtihadı Birleştirme Kararı gereğince, Mahkemece, davacı tarafın 28.07.2020 tarihli değişlik öncesi tamamlanmış usuli işlem mahiyetindeki ıslah talebinin, bozma kararı sonrası yapıldığı dikkate alındığında,, ıslah işlemine değer verilemeyeceği gözetilmeden yazılı şekilde sonuca gidilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Mahkeme kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davalı tarafa iadesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
28.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.