"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/727 E., 2024/582 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 68. İş Mahkemesi
SAYISI : 2022/128 E., 2022/847 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı ... ile dava dışı alt işverenler arasında imzalanan hizmet alım sözleşmesi kapsamında davacının alt işveren işçisi olarak davalı Bakanlığa ait işyerinde belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışırken 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (696 sayılı KHK) kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçirildiğini, sürekli işçi kadrosuna geçirildikten sonra ücretinin düşürüldüğünü, bundan dolayı ücret farkı, ikramiye farkı, ilave tediye farkı alacaklarının bulunduğunu, ayrıca davacının pandemi döneminde davalı Bakanlık tarafından yayımlanan Genelge çerçevesinde 7, 10 ve 15'er günlük nöbetler ile gece gündüz yirmi dört saat kapalı sistem çalıştığını, bu çalışma şeklinde fazla çalışma yaptığını ve ulusal bayram ve genel tatil günleri ile hafta tatili günlerinde çalıştığını, gece çalışması da yaptığını; ancak bu çalışmalara ilişkin zamlı ücretlerin ödenmediğini ileri sürerek fark ücret, ikramiye ve ilave tediye alacakları ile fazla çalışma, ulusal bayram ve genel tatil, hafta tatili ve gece zammı ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; ücret politikasının hukuka uygun olduğunu ve davacının ödenmeyen alacağının bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının sürekli işçi kadrosuna geçiş sürecinde imzalanan bireysel iş sözleşmesinde ücretinin asgari ücretin belirli oranda fazlası olduğuna yönelik açık bir düzenleme bulunmadığı, bu sebeple fark ücret, ikramiye ve ilave tediye alacaklarına hak kazanılmadığı; talep konusu diğer alacaklar bakımından ücret bordroları, puantaj kayıtları ile yasal mevzuat dikkate alınarak hazırlanan bilirkişi raporunun dosya kapsamına uygun olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; sadece pandemi dönemine ilişkin özellikle vardiya usulüne göre değil, bunun yanında ayrıca davacının kadroya geçtiği Nisan 2018 tarihinden arabuluculuk son tutanak tarihine kadar hesaplama yapılmasının talep edildiğini, davacının kadroya geçmeden önce ihale şartnamesinde asgari ücretin belirli bir oranda fazlası ile çalışırken aynı şart ve ihale sözleşmesinde en ufak bir değişiklik olmadan kadroya geçtiğini; ancak ücretinin tek taraflı olarak davalı Kurumca düşürüldüğünü, fark ücret, ikramiye ve ilave tediye taleplerinin de reddine karar verilmesinin hatalı olduğunu, bakıma muhtaç kişilerin ihtiyaçlarının 24 saat devam ettiğini, bu nedenle fazla çalışma, ulusal bayram ve genel tatil ile hafta tatili alacaklarının eksik hesaplandığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın kabulüne karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının sürekli işçi kadrosuna geçiş sürecinde imzalanan bireysel iş sözleşmesinde ücretinin asgari ücretin belirli oranda fazlası olduğuna yönelik açık bir düzenleme bulunmadığı, ücret bordroları, puantaj kayıtları ile yasal mevzuat dikkate alınarak hazırlanan bilirkişi raporunun dosya kapsamına uygun olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; dosya muhteviyatına sunulan bilirkişi raporunun denetime elverişli olmadığını, bilirkişi tarafından hangi tespite dayanarak davacının fazla çalışma alacağının bulunmadığı kanaatine varıldığının anlaşılamadığını, davacının çalıştığı Kurumun bakıma muhtaç kişilerden oluştuğunu, bu kişilerin 7/24 bakım ihtiyaçlarının devam ettiğini, davacının günde 11, gece çalışmasında 7,5 ve yılda 270 saati aşan çalışmalarının ödenmediğini, pandemi döneminde 7, 10, 14’er günlük çalışmalarla aralıksız çalışmalarının devam ettiğini ancak hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil ücretlerinin ödenmediğini, haftanın 7 günü çalışması nedeniyle 2 yevmiye tutarında hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatillerde çalışan davacıya 3 yevmiye ödenmesi gerektiğinin toplu iş sözleşmesi hükmü olduğunu, hesaplamalarda ilgili aylara ilişkin fazla ödeme var ise bu ödemelerin sadece ilgili aydan mahsup edilmesi gerektiğini, gece 7,5 saatin üzerindeki çalışmaların da fazla çalışma hesabına dâhil edilmesi gerektiğini, sadece pandemi dönemine ilişkin özellikli vardiya usulüne göre değil, bunun yanında ayrıca davacının kadroya geçtiği Nisan 2018 tarihinden arabuluculuk son tutanak tarihine kadar hesaplama yapılmasının talep edildiğini, davacının kadroya geçmeden önce ihale şartnamesinde asgari ücretin belli oranda fazlası ile çalışırken kadroya geçerkeden aynı şart ve ihale sözleşmesinde en ufak bir değişiklik olmadan kadroya geçtiğini; buna rağmen ücretinin tek taraflı olarak davalı Kurumca düşürüldüğünü, fark ücret, ikramiye ve ilave tediye taleplerinin de reddine karar verilmesinin hatalı olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 696 sayılı KHK kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçirilen davacı işçinin, kadroya geçişte düzenlenen belirsiz süreli iş sözleşmesi hükümlerine göre ücretinin tespiti ile talep edilen fark alacaklarının bulunup bulunmadığı ve fazla çalışma, ulusal bayram ve genel tatil, hafta tatili ve gece zammı ücreti alacaklarının ispatı ve hesaplanması hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 696 sayılı KHK ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye eklenen geçici 23 üncü madde, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 22, 32, 41, 42, 44, 46, 47, 63, 68 ve 69 uncu maddeleri.
3. 696 sayılı KHK kapsamında kadroya geçen işçilerin geçiş aşamasındaki ücretlerinin tespiti ile bireysel iş sözleşmesinin ücrete ilişkin hükmünün ileriye etkisine ilişkin ilke ve esaslar, Dairemizin 03.05.2023 tarihli ve 2023/3001 Esas, 2023/6593 Karar sayılı ilâmında şu şekilde açıklanmıştır:
"...
2. 696 sayılı KHK'nın 127 nci maddesi ile 375 sayılı KHK'ya eklenen geçici 23 üncü madde çerçevesinde sürekli işçi kadrosuna geçirilen işçiler ile işveren arasında imzalanan iş sözleşmesinin ücrete ilişkin hükümlerinin doğru değerlendirilmesi son derece önemlidir. Dairemiz uygulamasına göre kadroya geçiş sırasında düzenlenen iş sözleşmesinde ücretin sadece asgari ücretin belli bir oranda fazlası yahut geçiş öncesindeki hizmet alım sözleşmesinde öngörülen ücret veya bu ücretin katları olarak belirlenmesi hâlinde, bu ücretin işçinin kadroya geçiş aşamasındaki ilk (temel) ücreti olduğu, taraflar arasında sonraki dönemler yönünden işvereni ücret artışı yapmakla yükümlü kılan bir düzenleme olmadığı kabul edilmektedir. Diğer taraftan iş sözleşmesinde ücretin her ay için asgari ücretin belli bir oranda fazlası şeklinde ödeneceğine yönelik hükümler ileriye etkili hükümler olarak değerlendirilmeli, bu hükümlerin sonraki dönemlere ilişkin ücret artışları yönünden işvereni bağlayacağı kabul edilmelidir.
..."
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla, bordronun sahteliği ileri sürülüp ispatlanmadıkça imzalı bordroda görünen söz konusu alacakların ödendiği varsayılır.
3. Fazla çalışmasının ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş ve işyerinden çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak fazla çalışmanın bu tür yazılı belgelerle ispatlanamaması durumunda tarafların dinletmiş oldukları tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışması olup olmadığı araştırılmalıdır. İşyerinde çalışma düzenini bilmeyen ve bilmesi mümkün olmayan tanıkların anlatımlarına değer verilemez.
4. Aynı ilkeler, hafta tatili ücreti ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacağının ispatı bakımından da geçerlidir.
5. Davacı vekili dava dilekçesinde, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti ile gece zammı ücreti alacaklarının 02.04.2018 tarihinden itibaren, diğer alacakların ise 01.01.2019 tarihinden itibaren hesaplanmasını talep etmiştir.
6. İlk Derece ve Bölge Adliye Mahkemelerince hükme esas alınan bilirkişi raporunda, dava dilekçesinden davacının pandemi dönemine ilişkin fazla çalışma ücretini talep ettiğinin anlaşıldığı belirtilmiştir. Hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri ile gece zammı alacağına ilişkin olarak da hesaplamaya esas alınan dönem belirtilmediği gibi dava konusu alacak taleplerine ilişkin bir hesaplama çizelgesi de yapılmamıştır. Ayrıca bordrolarda ödemeler genel olarak tek bir haneye yazıldığından tahakkuk eden miktarın ilgili dönemde hesaplanan diğer alacak kalemlerinden mahsup edildiği belirtilmiştir.
7. Hükme esas alınan bilirkişi raporu içeriğine göre hesaplamalarda hangi tarih aralığının esas alındığı, hesaplamalarda esas alınan ücret seviyesi ve mahsup edilen miktarlara ilişkin herhangi bir değerlendirme yapılamamaktadır. Bu hâliyle rapor denetime ve hüküm kurmaya elverişli değildir.
8. Davacının dava dilekçesinde fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti ile gece zammı alacaklarına ilişkin talebinin 02.04.2018 tarihinden itibaren olduğu dikkate alınarak bir hesaplama yapılmalı, hesaplamalara ilişkin çizelge yapılarak bilirkişi raporuna eklenmeli, gece zammı alacağında Yüksek Hakem Kurulu Kararı ile bağıtlanan toplu iş sözleşmesinin 31.10.2020 tarihinde sona erdiği hususu gözden kaçırılmamalıdır.
9. Dosya içerisinde yer alan ücret bordroları incelendiğinde; ulusal bayram ve genel tatil ücreti ile gece zammı alacağına ilişkin tahakkukların ayrıca yapıldığı ve bordrolarda ayrı sütunlarda gösterildiği görüldüğünden, bu alacaklara ilişkin yapılacak hesaplamalarda her tahakkukun ilgili alacaktan mahsup edilmesi gerekmektedir.
10. Yukarıda açıklanan tüm hususlar dikkate alınarak davacının 02.04.2018 tarihinden itibaren fiilî çalışmasının bulunduğu kayıtlar yeniden incelenmeli ve davacının fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti ve gece zammı alacağı talepleri denetime elverişli olacak şekilde hesaplanmalıdır. Eksik inceleme ile yazılı şekilde sonuca gidilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davacı tarafa iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.06.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.