"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/829 E., 2024/321 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun kabulü ile asıl ve birleşen davaların kabulü
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 28. İş Mahkemesi
SAYISI : 2017/434 E., 2021/697 K.
MAHKEMESİ : Ankara 2. İş Mahkemesi
SAYISI : 2021/456 E., 2021/370 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl ve birleşen davaların reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, esas hakkında yeniden hüküm kurulmak suretiyle asıl ve birleşen davaların kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı vekili asıl dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı işveren nezdinde 26.05.2004 yılında işe başladığını, 31.05.2017 tarihe kadar çalıştığını, bu sürenin son 8 yıllık kısmında insan kaynakları ve idari işler müdürü olarak görev yaptığını, iş sözleşmesinin işverence haksız olarak feshedildiğini, kapsam dışı personel olarak çalışmasına rağmen işyerinde uygulanan Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ) Genel Müdürlüğü Kapsam Dışı Personel Yönetmeliği'nden (Yönetmelik) kaynaklanan bir kısım haklarının hiç ödenmediğini ya da eksik ödendiğini ileri sürerek ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, ilave tediye, ikramiye, kıdemli işçiliği teşvik primi alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davacı vekili birleşen dava dilekçesinde; Mahkemece verilen süre içerisinde ıslah yapamadıklarını, bu nedenle ek dava açtıklarını ve asıl dava ile bu davanın birleştirilmesini talep ettiklerini belirterek ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, ilave tediye, ikramiye, kıdemli işçiliği teşvik primi alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili asıl ve birleşen davalara cevap dilekçesinde; alacakların zamanaşımına uğradığını, davanın idari yargıda görülmesi gerektiğini, dava dilekçesinde talep edilen ücretlerin sadece kapsam dışı yönetmeliğe göre belirli sınavlardan sonra daimi işçi statüsünde işe başlayanlar için verildiğini, davacının kapsam dışı personel olmadığını, bu nedenle BOTAŞ Genel Müdürlüğü Kapsam Dışı Personel Yönetmeliği'nden yararlanamayacağını, davacının çalıştığı projedeki işin tamamlandığı ve hizmetine ihtiyaç kalmadığından 31.05.2017 tarihi mesai bitiminden itibaren geçerli olmak üzere iş sözleşmesinin feshedildiğini, kıdem ve ihbar tazminatları ile yıllık izin ücretinin ödendiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı hakkında verilen işe iade kararının kesinleştiği, asıl davadaki yıllık izin ücreti ve ihbar tazminatı açısından; bu alacakların feshe bağlı alacaklar olduğu, başka bir deyişle bu alacakların talep edilebilmesi için öncelikle iş sözleşmesinin feshinin kesinleşmiş olması gerektiği, ancak asıl dava tarihi itibarıyla iş sözleşmesinin askıda olduğu ve davada hukuki yarar bulunmadığından reddine karar verildiği, davacının asıl dava ve birleşen dava dilekçesinde davacının Yönetmelik'e tâbi olduğunu iddia ettiği, ancak davacının Yönetmelik'e tâbi bir çalışan olmadığı, anılan Yönetmelik'in 5 inci maddesinde işe alma, 6 ncı maddesinde işe almada aranan şartlar ile 10 uncu maddesinde ise deneme süresinin düzenlediği, davacının iş sözleşmesi, işe başvururken işverene ibraz ettiği evrak ve işyeri şahsi sicil dosyasındaki diğer evrakın incelenmesinde davacının anılan Yönetmelik'in 5, 6 ve 10 uncu maddelerine göre işe alınmadığının anlaşıldığı, bu nedenle Yönetmelik'ten kaynaklanan alacak talebinde bulunamayacağı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; müvekkilinin BOTAŞ Genel Müdürlüğü organizasyonu içinde ... Ham Petrol Boru Hattı Proje Direktörlüğünde çalıştığını ve BOTAŞ Genel Müdürlüğü personeli olarak istihdam edildiğini, müvekkilinin ... ... Proje Direktörlüğünde yürüttüğü faaliyetlerin yanı sıra BOTAŞ Genel Müdürlüğünün mezkur proje ile ilgisi olmayan diğer bir kısım işlerinde de çalıştırılmış olduğunu, Mahkemece davacı lehine talep edilen alacaklara hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; BOTAŞ Genel Müdürlüğünün 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kurulan bir iktisadi devlet teşekkülü olduğu ve tüzel kişiliği haiz olduğu, davalı Şirketin, Türkiye’nin de taraf olduğu uluslararası anlaşma ile Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattının yapımı sözleşmesinde Türkiye tarafına düşen yükümlülükleri yerine getirmeyi üstlendiği ve bu üstlenme nedeni ile de kendi iç bünyesinde ve organizasyonu içinde Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Proje Direktörlüğünü kurduğu, proje direktörlüğünün, davalı Şirket organizasyonu içinde kendisine bağlı bir kuruluş ve organ olduğu, bu kuruluşun işlem ve eylemlerinden dolayı BOTAŞ Genel Müdürlüğünün sorumluluğu ve taraf sıfatının 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 50 nci maddesinden kaynaklandığı, davalı BOTAŞ Genel Müdürlüğü ile dava dışı ... Proje Direktörlüğü arasındaki ilişkinin asıl-alt işveren ilişkisi olmayıp anılan birimin davalı BOTAŞ Genel Müdürlüğünün bir organı olduğu somut olayda; davacının işe iade davasında, davalı BOTAŞ Genel Müdürlüğüne iade edildiği ve kararın Yargıtay denetiminden geçerek kesinleştiği, davacının davalı BOTAŞ Genel Müdürlüğünün işçisi olduğu ve Mahkemece davalı Kurumda uygulanan Yönetmelik hükümlerinden yararlanması gerektiğinin anlaşıldığı, dosya kapsamına uygun ve denetime elverişli bulunan 15.10.2021 tarihli bilirkişi ek raporu doğrultusunda asıl ve birleşen davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken davanın reddi yönünde hüküm kurulması hatalı bulunduğu gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve esas hakkında yeniden hüküm kurulmak suretiyle asıl ve birleşen davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; BOTAŞ Genel Müdürlüğünün kamu iktisadi teşebbüsü olduğunu, belirli usuller dışında Kuruma daimi işçi olarak kapsam içi veya kapsam dışı personel statüsünde çalışan eleman alımının mümkün olmadığını, davacının çalışmış olduğu Botaş Bakü, Tiflis, Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Proje Direktörlüğünün hukuki yapısı ve çalışanlarının statüsü ve davacı vekilinin davacının kapsam dışı personel olarak çalıştırıldığı seklindeki iddialarının kabulünün mümkün olmadığı, emsal dosyalarda davaların reddedildiği ayrıca kabul anlamına gelmemek kaydıyla yapılan hesaplamalarda kapsam dışı personel için belirlenen ücret tavanının aşılmasının hatalı olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; davacı işçinin Yönetmelik'ten yararlanıp yararlanamayacağı ve dava konusu alacaklardan davalının sorumlu olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 17 ve 32 nci maddeleri, 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun İkinci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun'un 1 ve 4 üncü maddeleri, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun 67 nci maddesi.
3. 07.06.2001 tarihli ve 24425 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren BOTAŞ Genel Müdürlüğü Kapsam Dışı Personel Yönetmeliği.
4. Kamu İktisadi Teşebbüsleri, ... Bankası Anonim Şirketi, ... Bankası Anonim Şirketinde ve ... Anonim Şirketinde 2016 ve 2017 Yıllarında Uygulanacak Ücretlerin Tespitine İlişkin Tebliğ'in (Tebliğ No: 2017/1) "Bazı kamu kuruluşlarının 2016 yılı personel ücretleri" kenar başlıklı 1 inci maddesinin ikinci fıkrasının ilgili bölümü şöyledir:
"(2)Kapsam dışı personel ile ... Teşkilatı A.Ş. (6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanununun 27 nci maddesi kapsamındaki), ... Bankası A.Ş. ve ... Bankası A.Ş. sözleşmeli personeline; aylık ücret, her türlü sosyal yardım, zam, tazminat, ödenek, vekâlet ücreti, avukatlık vekâlet ücreti (6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanununun 27 nci maddesi kapsamındaki personel hariç), temettü, prim, ikramiyelerden bir aya isabet eden miktar ve diğer adlar altında yapılan ödemelerin (yönetim kurulu üyeliği ücreti ve ek ödemesi, harcırah, doğum ve ölüm yardımları hariç) brüt aylık ortalaması;
a) Hiç bir şekilde 2.035-TL’den düşük,
b) ... Teşkilatı A.Ş., BOTAŞ ve TPAO’da; genel müdürler için 12.459-TL’den, diğer personel için 10.524-TL’den yüksek,
...
olamaz."
5. Kamu İktisadi Teşebbüsleri, ... Bankası Anonim Şirketi, ... Bankası Anonim Şirketinde ve ... Anonim Şirketinde 2016 ve 2017 Yıllarında Uygulanacak Ücretlerin Tespitine İlişkin Tebliğ'in (Tebliğ No: 2017/1) "Ücretlerde artış yapılması" kenar başlıklı 5 inci maddesi şöyledir:
"(1) Bu Karar kapsamında bulunan yönetim, denetim ve tasfiye kurulu üyelikleri ile sözleşmeli ve kapsam dışı personel için belirlenen ücret ve ücret tavanlarına, 2016 yılı ikinci altı aylık dönemi ve 2017 yılının birinci ve ikinci altı aylık dönemleri için kamu görevlilerinin mali haklarında uygulanan artış oranı kadar artış yapılır."
6. Kamu İktisadi Teşebbüsleri, ... Bankası Anonim Şirketi, ... Bankası Anonim Şirketinde ve ... Anonim Şirketinde 2013, 2014 ve 2015 Yıllarında Uygulanacak Ücretlerin Tespitine İlişkin Tebliğ'in (Tebliğ No: 2015/1) "Bazı kamu kuruluşlarının 2014 yılı personel ücretleri" kenar başlıklı 2 nci maddesinin ikinci fıkrasının ilgili bölümü şöyledir:
"(2)Kapsam dışı personel ile ... Teşkilat A.Ş. (birinci madde kapsamındaki), ... Bankası A.Ş. ve ... Bankası A.Ş. sözleşmeli personeline; aylık ücret, her türlü sosyal yardım, zam, tazminat, ödenek, vekâlet ücreti, temettü, prim, ikramiyelerden bir aya isabet eden miktar ve diğer adlar altında yapılan ödemelerin (yönetim kurulu üyeliği ücreti ve ek ödemesi, harcırah, doğum ve ölüm yardımları, avukatlık vekâlet ücreti hariç) brüt aylık ortalaması;
a) Hiç bir şekilde 1.764-TL'den düşük,
b) BOTAŞ ve TPAO'da; genel müdürler için 10.801-TL'den, diğer personel için 9.124-TL'den yüksek,
...
olamaz."
7. Kamu İktisadi Teşebbüsleri, ... Bankası Anonim Şirketi, ... Bankası Anonim Şirketinde ve ... Anonim Şirketinde 2013, 2014 ve 2015 Yıllarında Uygulanacak Ücretlerin Tespitine İlişkin Tebliğ'in (Tebliğ No: 2015/1) "Ücretlerde artış yapılması" kenar başlıklı 6 ncı maddesi şöyledir:
"(1) Bu Karar kapsamında bulunan yönetim, denetim ve tasfiye kurulu üyelikleri ile sözleşmeli ve kapsam dışı personel için belirlenen ücret ve ücret tavanlarına, 2015 yılının birinci ve ikinci altı aylık dönemlerinde aynı dönemler için kamu görevlilerinin mali haklarında uygulanan artış oranı kadar artış yapılır."
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dosya kapsamındaki bilgi ve belgeler ile temyiz incelemesinden geçerek kesinleşen işe iade davasındaki tespitlere göre davacı işçinin BOTAŞ Genel Müdürlüğü işçisi olduğu ve Kapsam Dışı Personel Yönetmeliği'nden yararlanması gerektiği anlaşılmaktadır. Ancak söz konusu Yönetmelik'in ücretin tespitine ilişkin 48 inci maddesinde, genel müdür ve genel müdür yardımcıları ile diğer personelin ücretlerinin Yüksek Planlama Kurulu kararları çerçevesinde belirlenen tavanı geçmemek üzere mevzuat esaslarına göre Yönetim Kurulunca belirleneceği düzenlenmiştir. Bu kapsamda İlgili Hukuk bölümünün (3) ila (6) numaralı paragraflarında yer verilen Tebliğ hükümleri dikkate alınarak dava konusu alacakların, Yüksek Planlama Kurulu kararları ile belirlenen tavanı geçmemek üzere hesaplanıp hüküm altına alınması gerektiğinin gözden kaçırılması hatalı olmuştur.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
26.06.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.