"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
SAYISI : 2024/375 E., 2024/538 K.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak verilen karar davacı vekili ve birleşen dosya davalısı ... Köprü ve Üst Yapı İnşaat AŞ vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildi.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369/2 hükmü gereğince duruşma isteğinin miktardan reddi ile incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı ... ... Şirketi ve davalı ... İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ'nin (... İnşaat AŞ) Rusya'da Pulkova Havalimanı ve ST Petersburg yüksek hızlı batı çevre yolu inşaatlarını iş ortaklığı yaparak üstlendiklerini, davacının yurt dışındaki şantiyede 02.06.2013 tarihinde merkez ambar sorumlusu olarak işe başladığını, taraflar arasındaki iş sözleşmesi gereğince çalışma koşulları konusunda Rusya Federasyonu İş Kanunu hükümlerinin geçerli olacağını, iş sözleşmesinin 23.09.2015 tarihinde feshedildiğini, davacının çıkış yapılırken çoğu Rusça olan birçok belgeye imza atmak zorunda kaldığını, ilk işe başladığında aylık ücretinin 1.500,00 Euro olduğunu, sonradan net 1.700,00 Euro olduğunu, aynı dönemde aynı işi yapan bazı Türk işçilerin 2.000,00 Euro, İtalyan işçilerin 4.000,00 Euro ücret aldıklarını, aynı işyerinde aynı ya da benzer işi yapan işçilerin ücretleri arasında bu şekilde fark olmasının eşitlik ilkesine aykırı olduğunu, yine çalışma şartları açısından Rus ve İtalyan işçilerle Türk işçiler arasında farklılıklar bulunduğunu, davacının fazla çalışma yaptığını, tatil günlerinde çalıştığını, karşılığı ücretlerin ödenmediğini, Rus hukukuna göre yıllık izin süresinin 34 gün olduğunu ileri sürerek ve TL cinsinden olmak üzere; fark ücret alacağı, ayrımcılık tazminatı, fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ile yıllık ücretli izin alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davacı vekili birleşen dava dilekçesinde; gerçekte iş ortağı olan davalı ... ... Şirketi ve davalı ... İnşaat AŞ'nin her bir iş için ayrı bir anonim şirket kurduğunu öğrendiklerini, müvekkilinin zarara ve hak kaybına uğramaması için davalı ... ... Şirketi ve davalı ... İnşaat AŞ'nin ortaklığında kurulan proje şirketi olan ... Köprü ve Üst Yapı İnşaat AŞ'ye davayı yöneltmek ve taraf yapmak için mevcut davayı açtıklarını ileri sürerek bu kez Euro cinsinden olmak üzere, asıl davada talep edilen alacak kalemlerinin birleşen dosya davalısından tahsiliyle davaların birleştirilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... İnşaat AŞ vekili asıl davaya cevap dilekçesinde; davacının, müvekkili Şirket işçisi olmadığını, davanın müvekkili Şirket yönünden pasif husumet yokluğu nedeniyle reddi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... ... Şirketi vekili asıl davaya cevap dilekçesinde; davacının kendi işçileri olmadığını, husumet itirazında bulunduklarını, davacının çalıştığı iddia ettiği Pulkova Havalimanı inşaatının ayrı bir tüzel kişiliğe sahip dava dışı ... Havalimanı İnşaatları AŞ (Yeni ünvanı: ... Nükleer ve Endüstriyel Tesisler Yapım AŞ) tarafından yürütüldüğünü, müvekkilinin ise 23.12.2016 tarihli hisse devrine kadar bahsedilen dava dışı Şirketin yalnızca ortaklarından biri olduğunu, çevre yolu işinin ise ICA ...-... WHSD İnşaat AŞ tarafından yürütüldüğünü, müvekkilinin bu Şirketin sadece ortağı olduğunu, davanın müvekkili Şirket yönünden pasif husumet yokluğu nedeniyle reddi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Birleşen dosyada davalı ... Köprü ve Üst Yapı İnşaat AŞ vekili cevap dilekçesinde; alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının alacağının bulunmadığını, davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olmadığını, dava konusu uyuşmazlığa Rus hukukunun uygulanması gerektiğini, Rus hukukunun uygulanması kabul edildiği takdirde davanın Rusya'da görülmesi gerektiğini, davacının belirli süreli sözleşme ile çalıştığını, davacının ücretine, yaptığı fazla çalışmaların dâhil olduğunu, davacının istifa ederek işten ayrıldığını, iddia edilen çalışma gün ve saatlerinin hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, davacının iddialarının gerçeği yansıtmadığını, eşitlik ilkesine aykırı davranılmadığını, davacı tanıklarının davası olması nedeniyle beyanlarına itibar edilemeyeceğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 14.12.2023 tarihli kararı ile; iş sözleşmesinden doğan taleplerde, talebin tâbi olduğu hukukun (esasa uygulanan hukuk) zamanaşımı ve hak düşürücü süre bakımından da yetkili olduğu dikkate alındığında Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun bu konudaki hükümlerinin uyuşmazlıkta uygulanmasının 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un 2 ve 8. maddelerinin bir gereği olduğu, Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun mahkemeye başvurma sürelerinin düzenlendiği 392. maddesinde sözü edilen sürelerin hak düşürücü süre niteliğinde olduğu ve resen dikkate alınması gerektiği, davacının iş sözleşmesinin fesih tarihinin 19.09.2015 olduğu, asıl davanın iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten 2 yıl 2 ay 12 gün sonra, birleşen davanın iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten 4 yıl 1 ay 26 gün sonra açıldığı ve Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 392. maddesi uyarınca sürenin kaçırılması hususunda geçerli bir nedenin bulunmadığı ve alacakların hak düşürücü sürede talep edilmediği gerekçesiyle asıl ve birleşen davaların reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
İlk Derece Mahkemesinin 14.12.2023 tarihli kararına karşı süresi içinde davacı vekili ile davalı ... ... Şirketi (katılma yoluyla) ve davalı ... İnşaat AŞ vekilleri (katılma yoluyla) tarafından istinaf başvurusunda bulunulması üzerine Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 01.04.2024 tarihli kararı ile; davacı ile birleşen davada davalı ... Köprü ve Üst Yapı İnşaat AŞ arasında imzalanan 05.12.2013 tarihli iş sözleşmesinin sunulduğu, taraflar arasında imzalanan ana sözleşmeye ek sözleşmeler ile sözleşme süresinin uzatıldığı, 15.09.2015 tarihli "İş Sözleşmesinin Taraflarının Karşılıklı Mutabakatı" şeklinde sona erdirilmesine ilişkin sözleşmenin imzalandığı, çalışma şartları ve uygulanacak hukuk seçiminin taraflar arasında asıl sözleşme ile belirlendiği, ek sözleşme/sözleşmelerin uygulamayı devam ettirdiği, asıl sözleşmeye göre çalışma koşullarının belirlenmesinde Rusya İş Kanunu'nun uygulanacağının kabul edildiği, uyuşmazlıkların çözümünün Rusya Federasyonu yasal mevzuatı uyarınca çözüleceğinin belirtildiği, bu nedenle uyuşmazlığa Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun uygulanması ve Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 392. maddesinde sözü edilen süreler hak düşürücü süre kabul edilerek iş sözleşmesi 19.09.2015 tarihinde feshedildiğinden asıl ve birleşen davanın yasal 3 aylık hak düşürücü sürede açılmadığının kabulü ile davanın reddinin yerinde olduğu, hükmedilen vekâlet ücreti ve yargılama giderlerinde isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekili ile davalı ... ... Şirketi ve ... İnşaat AŞ vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
Bölge Adliye Mahkemesinin 01.04.2024 tarihli kararının süresi içinde davacı vekili ile davalı ... ... Şirketi ve davalı ... İnşaat AŞ vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine Dairece; Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 392. maddesinde sözü edilen sürelerin, daha önce bazı kararlarda hak düşürücü süre olduğu belirtilmişse de yeniden yapılan değerlendirmede bu sürelerin zamanaşımı süresi olduğu sonucuna varıldığı, somut uyuşmazlıkta; dava tarihi itibarıyla Rusya hukukuna tâbi geçen çalışmalar yönünden 3 aylık zamanaşımı süresinin dolduğu ve birleşen davada davalı tarafından usulüne uygun şekilde zamanaşımı def'inde bulunulduğu; bu nedenle birleşen davanın reddinde isabetsizlik bulunmadığı; ancak İlk Derece ve Bölge Adliye Mahkemelerince söz konusu sürenin hak düşürücü süre olarak nitelendirilmesinin hatalı olduğu, dosya kapsamına göre davacının 02.06.2013-19.09.2015 tarihleri arasında geçen çalışma döneminde Rusya'da çalıştığı, davacının asıl davanın davalıları ... İnşaat AŞ ve ... ... nezdinde birlikte istihdam edildiğine yahut davalılar ... İnşaat AŞ ve ... ...'nın davacıya karşı sorumluluğunu gerektirir bir başka hukuki ilişkinin varlığına dair dosyada delil bulunmadığından asıl davanın davalıları hakkında açılan davanın husumetten reddine karar verilmesi gerektiği, davanın husumetten reddi hâlinde asıl davanın davalıları lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi ve yargılama gideri bakımından değerlendirme yapılması gerektiği, diğer taraftan birleşen dava tarihinin 15.11.2019 olması ve birleşen davanın yabancı hukukun uygulanması sonucunda reddedilmesi karşısında, birleşen davada davacı aleyhine yargılama gideri ve vekâlet ücretine hükmedilmesinin ise isabetsiz olduğu gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozmaya uyularak yapılan yargılama sonucunda, davacının asıl davanın davalıları ... İnşaat AŞ ve ... ... nezdinde birlikte istihdam edildiğine yahut davalılar ... İnşaat AŞ ve ... ...'nın davacıya karşı sorumluluğunu gerektirir başka bir hukuki ilişkinin varlığına dair delil bulunmadığından, asıl davanın davalıları hakkında açılan davanın husumetten reddine karar verildiği, birleşen dava tarihinin 15.11.2019 olduğu, Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 392. maddesi gereğince birleşen davanın iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten 4 yıl 1 ay 26 gün sonra açıldığı ve Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 392. maddesi uyarınca sürenin kaçırılması hususunda geçerli bir neden de bulunmadığından zamanaşımı nedeniyle birleşen davanın reddine karar verildiği, birleşen davanın yabancı hukuk uygulanması nedeniyle reddi karşısında, birleşen davada davacı aleyhine yargılama gideri ve vekâlet ücretine hükmedilmediği gerekçesiyle asıl davanın husumetten reddine, birleşen davanın esastan reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili temyiz dilekçesinde;
a. Davacının Rusya’da yabancı işçi olması nedeniyle 3 aylık ve 1 yıllık hak düşürücü sürelerin Rusya kanunlarına göre uygulanamayacağını, aksi durum kabul edilse bile bu sürelerin Türk kamu düzenine aykırı olduğundan uygulanamayacağını, tüm itirazlarını tekrar ettiklerini,
b. Asıl dava davalılarının birleşen dava davalısının iki ortağı olduğunu, birleşen dava davalısının proje şirketi olup projeyi üstlenen iki firma tarafından oluşturulan konsorsiyum olduğunu, bu nedenle muvazaa ve tüzel kişilik perdesinin aralanması iddiaları irdelenerek kabulü gerektiğini,
c. Hükmedilen vekâlet ücretleri ve yargılama giderlerinin hatalı olduğunu, zayıf durumda olan işçinin mağduriyetini artırdığını, her durumda maktu vekâlet ücretine hükmedilmesinin de isabetsiz olduğunu,
d. Hak düşürücü süre ve zamanaşımı süresi olmaksızın alacakların tümüyle hesaplanması için kararın bozulması gerektiğini ileri sürmüştür.
2. Birleşen davada davalı ... ve Üst Yapı İnşaat AŞ vekili temyiz dilekçesinde;
Birleşen davanın reddine rağmen müvekkili Şirket lehine vekâlet ücreti ve yargılama giderlerine hükmedilmemesinin hatalı ve hakkaniyete aykırı olduğunu ileri sürmüştür.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık, husumet, zamanaşımı def'i, davanın süresinde açılıp açılmadığı, vekâlet ücreti ve yargılama giderlerine ilişkindir.
Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davacı ve davalı ... ve Üst Yapı İnşaat AŞ vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
07.04.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.