"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
1. Taraflar arasındaki “kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Kahramanmaraş 3. Asliye Hukuk Mahkemesince verilen davanın kabulüne ilişkin karar, davacı idare vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay (Kapatılan) 18. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, Mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.
2. Direnme kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi:
4. Davacı idare vekili dava dilekçesinde; dava konusu Kahramanmaraş ili Merkez ilçesi Suçatı Köyü, ... 2 (ifraz 2/A) parsel sayılı taşınmazın yol inşaatı ve emniyet sahası tesis etmek amacı ile kamu yararı kararı alınarak kamulaştırılmasına karar verildiğini, taraflar ile kamulaştırma bedeli hususunda anlaşma sağlanamaması nedeniyle kamulaştırma bedelinin tespitine ve 119 ada 2 (ifraz 2/A) parsel sayılı taşınmazın ... adına yol olarak terkinine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabı:
5. Davalı vekili cevap dilekçesinde; kamulaştırma bedelini davacı idarece oluşturulan kıymet taktir komisyonunun belirlediğini belirterek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla dava konusu taşınmazın metrekare birim fiyatının 35TL olarak tespitine, arsa üzerindeki yapı bedelinin günümüz resmî birim fiyatlarına göre yeniden hesaplanmasına, taşınmaz üzerinde bulunan ağaçların miktarının tespiti ile her bir ağaç bedelinin 2013 yılı birim fiyatları üzerinden tekrar belirlenmesine yönelik savunmada bulunmuştur.
Mahkeme Kararı:
6. Kahramanmaraş 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 13.03.2014 tarihli ve 2013/380 E. 2014/125 K. sayılı kararı ile; tüm dosya kapsamı itibariyle bilirkişilerin belirlediği 192.100TL meblağın denetime uygun, kabul edilebilir ve komşu emsal kayıtlara uygun olduğunun anlaşıldığı gerekçesiyle davanın kabulüne, Kahramanmaraş Suçatı Köyü 119 ada 2 A parselin kamulaştırma işlemi sebebi ile davalı adına olan tapu kaydının iptali ile, davacı kurum adına tapu siciline kayıt ve tescili ile yol olarak terkinine, kamulaştırma bedelinin 192.100TL olarak tespitine, bu bedele 05.10.2013 tarihinden karar tarihine kadar yasal faiz işletilmesine karar verilmiştir.
Özel Daire Bozma Kararı:
7. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
8. Yargıtay (Kapatılan) 18. Hukuk Dairesince 09.02.2015 tarihli ve 2014/20849 E. 2015/1675 K. sayılı kararı ile; “…Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı kanıtlarla yasal gerektirici nedenlere ve özellikle kanıtların takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre sair temyiz itirazları yerinde değildir.
Ancak;
Dava konusu taşınmaz üzerinde bulunan yapının değerlendirme tarihi itibariyle Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nca yayımlanan Yapı Yaklaşık Birim Fiyat Listesine göre birim değeri tespit edilip varsa eksik imalat ve belirlenecek yaşına göre yıpranma payı da indirilerek değerinin hesaplanması ile yetinilmesi gerekirken hükme esas alınan bilirkişi raporunda yapı bedeli hesaplanırken yerinde olmayan gerekçe ile davaya konu taşınmazın şehir merkezine uzaklığı 45-50 km olması nedeni ile % 15 nakliye bedeli hesaplanarak yapı bedeline eklenmiş olması doğru görülmemiştir…” gerekçesi ile karar bozulmuştur.
Direnme Kararı:
9. Kahramanmaraş 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 08.02.2016 tarihli ve 2015/401 E. 2016/124 K. sayılı kararı ile önceki gerekçeye ek olarak; mahkemece yapılan yargılama, tarafların talep ve beyanları ile mahkemeye sunulan örnek kararlar dikkate alınarak çelişkili sonuçlar ortaya çıkmaması gerektiği gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.
Direnme Kararının Temyizi:
10. Direnme kararı süresi içinde davacı idare vekili tarafından temyiz edilmiştir.
II. UYUŞMAZLIK
11. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili istemine ilişkin eldeki davada, davaya konu taşınmazın şehir merkezine uzaklığı dikkate alınarak nakliye bedelinin yapı bedeline dahil edilip edilmeyeceği noktasında toplanmaktadır.
III. GEREKÇE
12. Uyuşmazlığın çözümü açısından öncelikle konuyla ilgili yasal düzenlemelerin ve kavramların açıklanmasında yarar vardır.
13. 4650 sayılı Kanun ile değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun “Kamulaştırma bedelinin tespiti esasları” başlıklı 11. maddesi,
“15 inci madde uyarınca oluşturulacak bilirkişi kurulu, kamulaştırılacak taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yere mahkeme heyeti ile birlikte giderek, hazır bulunan ilgilileri de dinledikten sonra taşınmaz mal veya kaynağın;
a) Cins ve nevini,
b) Yüzölçümünü,
c) Kıymetini etkileyebilecek bütün nitelik ve unsurlarını ve her unsurun ayrı ayrı değerini,
d) Varsa vergi beyanını,
e) Kamulaştırma tarihindeki resmi makamlarca yapılmış kıymet takdirlerini,
f) Arazilerde, taşınmaz mal veya kaynağın (İPTAL EDİLEN İBARE ANY. MAH. 26.05.2016 T. 2015/55 E. 2016/45 K.) mevkii ve şartlarına göre ve olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelirini,
g) Arsalarda, kamulaştırma gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre satış değerini,
h) Yapılarda, (İPTAL EDİLEN İBARE ANY. MAH. 09.04.2003 T. 2002/79 E. 2003/29 K.) resmi birim fiyatları ve yapı maliyet hesaplarını ve yıpranma payını,
(DEĞİŞİK BENT RGT: 28.04.2018 RG NO: 30405 KANUN NO: 7139/27)
ı) (İPTAL EDİLEN İBARE RGT: 14.05.2019 RG NO: 30774 ANY. MAH. 10.04.2019 T. 2018/156 E. 2019/22 K.) (İPTAL EDİLEN İBARE RGT: 14.05.2019 RG NO: 30774 ANY. MAH. 10.04.2019 T. 2018/156 E. 2019/22 K.) her bir ölçünün etkisi açıklanmak kaydıyla bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçüleri,
Esas tutarak düzenleyecekleri raporda bütün bu unsurların cevaplarını ayrı ayrı belirtmek suretiyle ve ilgililerin beyanını da dikkate alarak (EKLENMİŞ İBARE RGT: 24.11.2016 RG NO: 29898 KANUN NO: 6754/38) Sermaye Piyasası Kurulu tarafından kabul edilen değerleme standartlarına uygun, gerekçeli bir değerlendirme raporuna dayalı olarak taşınmaz malın değerini tespit ederler.
Taşınmaz malın değerinin tespitinde, kamulaştırmayı gerektiren imar ve hizmet teşebbüsünün sebep olacağı değer artışları ile ilerisi için düşünülen kullanma şekillerine göre getireceği kar dikkate alınmaz.
Kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisinde, bu kamulaştırma sebebiyle taşınmaz mal veya kaynakta meydana gelecek kıymet düşüklüğü gerekçeleriyle belirtilir. Bu kıymet düşüklüğü kamulaştırma bedelidir.”
şeklinde bir düzenlemeye yer vermiştir.
14. Bu maddeye göre taşınmazın cins ve nevinin, yüzölçümünün, kıymetini etkileyebilecek bütün nitelik ve unsurların, her unsurun ayrı ayrı değerinin, kamulaştırma tarihindeki resmî makamlarca yapılmış kıymet takdirlerinin ve özellikle yapılarda resmî birim fiyatları ve yapı maliyet hesaplarının ve yıpranma payının, ayrıca bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçülerin esas alınarak bedelin takdir edilmesi gerektiği öngörülmüştür.
15. Kanunun lafzı ve ruhu göz önüne alındığında ana ilke taşınmazın ve üzerinde bulunan muhtesatın gerçek değerinin tespit edilmesidir.
16. Bu açıklamalar karşısında kamulaştırılan yapılara değer biçilirken, değerlendirme tarihindeki Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca yayımlanan Yapı Yaklaşık Birim Fiyat Listesine göre birim değeri tespit edilip varsa eksik imalat ve belirlenecek yaşına göre yıpranma payı da indirilerek değerinin hesaplanması ile yetinilmesi gerekirken, mahkemece davaya konu taşınmazın şehir merkezine uzaklığı gerekçe gösterilmek suretiyle %15 nakliye bedeli hesaplanarak yapı bedeline eklenmiş olması doğru değildir.
17. Hâl böyle olunca tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.
18. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.
19. Öte yandan mahkemece önceki hükümde direnildiği hâlde direnme kararının gerekçesinde “Mahkememizce Usul ve Yasaya Uygun olan Yargıtay 18. Hukuk dairesinin ilamına uyularak taraflara yeniden duruşma günü tebliğ edilmiştir.” ifadesinin maddi hata olduğu anlaşıldığından sözü edilen maddi hataya işaret edilmekle yetinilmiştir.
IV. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerle 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Geçici 3. maddesine göre uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA,
Aynı Kanunun 440. maddesi uyarınca kararın tebliğinden itibaren on beş gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 16.12.2021 tarihinde oy birliği ile karar verildi.