"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
vekili Av. Alparslan Güçlü
1. Taraflar arasındaki “kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, mahkemece davanın kabulüne ilişkin karar davalı idare vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 5. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda düzeltilerek onanmış, davalı idare vekilinin karar düzeltme istemi üzerine düzelterek onama kararı kaldırılmak suretiyle hüküm bozulmuş, mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnme kararı verilmiştir.
2. Direnme kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten ve direnme kararının verildiği tarih itibariyle 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun geçici 3. maddesine göre uygulanmakta olan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanunla değişikliği öncesi hâliyle 438. maddesinin ikinci fıkrası gereğince direnme kararlarının temyiz incelemesinde duruşma yapılamayacağından davalı idare vekilinin duruşma isteğinin reddine karar verildikten sonra gereği görüşüldü:
I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi:
4. Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin Ankara ili Çankaya ilçesi ... Mahallesinde bulunan ... ada ... parsel sayılı taşınmazda payı oranında malik olduğunu, davalı idare tarafından kamulaştırma yapılmaksızın taşınmaza fiilen el atıldığını, kamulaştırmasız el atma bedelinin tahsili için Ankara 19. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2012/60 E. 2012/617 K. sayılı dosyasında fazlaya ilişkin hakları saklı tutulmak kaydıyla açtıkları davanın yapılan yargılaması neticesinde taleple bağlı kalınarak 1.000TL'nin davalıdan tahsiline karar verildiğini, anılan dosyada hükme esas alınan bilirkişi raporu ile müvekkilinin 2.376.600TL alacağı bulunduğunun belirlendiğini, Ankara 19. Asliye Hukuk Mahkemesince verilen kararın Yargıtay denetiminden geçerek kesinleştiğini ileri sürerek 2.375.600TL'nin ilk dava tarihi olan 01.02.2012 tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabı:
5. Davalı idare vekili cevap dilekçesinde; yargı yolu ve husumet itirazlarının bulunduğunu, esasa ilişkin olarak ise açılan davayı kabul etmediklerini, taşınmaza fiili el atmanın söz konusu olmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
Mahkeme Kararı:
6. Ankara 25. Asliye Hukuk Mahkemesinin 16.09.2014 tarihli ve 2014/566 E. 2014/539 K. sayılı kararı ile; davacının Ankara ili Çankaya ilçesi ... mahallesi ... ada ... parsel sayılı taşınmazda 2.330 m2 hisse ile malik olduğu, taşınmaza davalı ... Belediye Başkanlığı tarafından herhangi bir kamulaştırma işlemi yapılmaksızın ve bu hususta bir bedel ödenmeksizin fiilen el atıldığı, taşınmazın yol ve yeşil alan olarak kullanılmakta olduğu, Ankara 19. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2012/62 E. 2012/617 K. sayılı dosyasında açılan kısmî davada davacının talep edebileceği kamulaştırma bedelinin 2.376.600TL olarak belirlendiği, ancak talebi ile bağlı kalınarak 1.000TL üzerinden kabulüne karar verildiği, hükmün derecattan geçerek kesinleştiği ve bakiye 2.375.600TL alacağın tahsili için işbu davanın açıldığı, yapılan yargılama, toplanan deliller, Ankara 19. Asliye Hukuk Mahkemesinin kesinleşen dosyası ve dosya kapsamı kül hâlinde değerlendirildiğinde, davacının bakiye 2.375.600TL kamulaştırmasız el atma bedelinin tahsili isteminde haklı olduğu gerekçesiyle davanın kabulü ile; 2.375.600TL'nin ilk dava tarihi olan 01.02.2012 tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya ödenmesine, ... ada ... parselinde davacı hissesinin iptali ile yol olarak tapudan terkinine dair Ankara 19. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2012/62 E. 2012/617 K. sayılı dosyasında karar verilmiş olmakla, bu konuda yeniden karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
Özel Dairenin Düzelterek Onama Kararı:
7. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
8. Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 01.06.2015 tarihli ve 2015/537 E. 2015/12010 K. sayılı kararı ile; “…Dava, kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili için açılan ilk davada saklı tutulan bölümün tahsili istemine ilişkindir.
Taraflar arasında görülüp kesinleşen önceki davada tespit edilen bedel esas alınmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
Bu nedenle davalı idare vekilinin temyiz itrazları yerinde değildir. Ancak;
13.03.2015 gün ve 29294 Sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 13.11.2014 gün ve 2013/95-2014/176 sayılı karar ile;
6487 sayılı Yasanın 21. maddesi ile 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun başlığı ile birlikte değiştirilen geçici 6. maddesinin 13. fıkrası "09.10.1956 ile 04.11.1983 tarihlerini kapsayan dönemde oluşan mağduriyetlerin gidirilmesi amacıcıyla getirilen ve malikler aleyhine bir takım hükümler içeren bu istisnai düzenlemenin 04.11.1983 tarihinden sonraki dönem içinde uygulanmasının hukuk güvenliğini zedeleyeceği" gerekçesiyle Anayasanının 2. ve 35. maddelerine aykırı bulunarak iptal edilmiş olup, 04.11.1983 tarihinden sonra fiilen el atılan taşınmazla ilgili davada mahkemece nispi ilam harcına hükmedilmesi gerektiğinden
Gerekçeli kararın hüküm fıkrasının harca ilişkin (2) numaralı bendinin karardan tümü ile çıkartılarak yerine (Alınması gereken 162.345,50 TL nispi ilam harcından peşin alınan 25,20 TL harcın mahsubu ile bakiye 162.320,30 TL harcın davalıdan tahsili ile Hazineye gelir olarak kaydına) cümlesinin yazılmasına,…” gerekçesiyle karar düzeltilerek onanmıştır.
Özel Dairenin Bozma Kararı:
9. Özel Dairenin düzelterek onama kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili tarafından karar düzeltme isteminde bulunulmuştur.
10. Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 20.06.2019 tarihli ve 2019/1651 E. 2019/12224 K. sayılı kararı ile; “…Kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili için açılan ilk davada saklı tutulan bölümün tahsili istemli davada, mahkemece davanın kabulüne dair verilen karar, davalı idare vekilinin temyizi üzerine Düzeltilerek Onanmış, bu karara karşı davalı idare vekilince karar düzeltme isteminde bulunulmuştur.
Davalı idare vekilinin karar düzeltme dilekçesinde belirtilen, davacı ... ün dava konusu taşınmazda 21,59 m2 hissesi olduğu yönündeki iddiası üzerine, Dairemizce yapılan Geri Çevirme Kararı sonrası, dava konusu Çankaya İlçesi ... Mahallesi .../... parsel sayılı taşınmazın 4.01.2012 tarihli tapu kayıt örneğinde, davacı ...'ün tam hisse ile 2.330,00 m2'lik kısmın maliki olduğu, 10.04.2014 tarihli son ve güncel tapu kayıt örneğine göre ise davacı ...'ün 21,59 m2 hisse ile taşınmaza malik olup, 2.308,41 m2 lik kısmın ise Çankaya Belediyesi adına tescil edildiği anlaşılmış olup, taşınmazda 2.308,41 m2'lik kısım adına tescil edilen, Çankaya Belediye Başkanlığının, edinme sebebi dayanak belgesi resmi akit Tablosu ve edinme tarihine ilişkin tüm bilgi ve belgeler ilgili Tapu Müdürlüğü ve Kadastro Müdürlüğünden istenip sonucuna göre karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulmasının doğru olmadığı bu kez yapılan incelemede anlaşıldığından, davalı idare vekilinin karar düzeltme isteminin kabulü ile,
Dairemizin 1.06.2015 tarih ve 2015/537 E. -2015/12010 K. sayılı Düzeltilerek Onama ilamının kaldırılmasına karar verildikten sonra, yapılan incelemede;
Dava, kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili için açılan ilk davada saklı tutulan bölümün tahsili istemine ilişkindir.
Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş, hüküm davalı idare vekilince temyiz edilmiştir.
Dava konusu Çankaya İlçesi ... Mahallesi .../... parsel sayılı taşınmazın 4.01.2012 tarihli tapu kayıt örneğinde, davacı ... ün tam hisse ile 2.330,00 m2' lik kısmın maliki olduğu, 10.04.2014 tarihli son ve güncel tapu kayıt örneğine göre ise davacı ... 'ün 21,59 m2 hisse ile taşınmaza malik olup, 2.308,41 m2 lik kısmın ise Çankaya Belediyesi adına tescil edildiği anlaşılmış olup, taşınmazda 2.308,41 m2'lik kısım adına tescil edilen, Çankaya Belediye Başkanlığının, edinme sebebi dayanak belgesi resmi akit Tablosu ve edinme tarihine ilişkin tüm bilgi ve belgeler ilgili Tapu Müdürlüğü ve Kadastro Müdürlüğünden istenip sorumlu belediye açıkça tespit edilerek sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması
Doğru görülmemiştir,…” gerekçesiyle karar bozulmuştur.
Direnme Kararı:
11. Ankara 25. Asliye Hukuk Mahkemesinin 12.11.2019 tarihli ve 2019/469 E. 2019/445 K. sayılı kararı ile önceki karardaki gerekçeye ek olarak, kesinleşmiş mahkeme kararı uyarınca tam hissenin davalı ... adına yol olarak terkinine ilişkin tescil işlemi yapılması gerekirken davacıdan kaynaklanmayan nedenlerle hataen hakkında husumet yokluğundan ret kararı verilen ve hüküm gereği hak sahibi olmayan Çankaya Belediyesi adına 2308,41 m2'lik kısmın tescil edildiği, tapu müdürlüğünün hatalı işleminin bulunduğu gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.
Direnme Kararının Temyizi:
12. Direnme kararı süresi içinde davalı idare vekili tarafından temyiz edilmiştir.
II. UYUŞMAZLIK
13. Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat istemiyle açılan ilk davada saklı tutulan bölümün tahsili istemine ilişkin eldeki davada, Çankaya ilçesi ... mahallesi ... ada ... parsel sayılı taşınmazın 04.01.2012 tarihli ve 10.04.2014 tarihli tapu kayıtlarında davacının payı yönünden oluşan çelişkinin giderilmesi hususunda mahkemece araştırma yapılmasının gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.
III. ÖN SORUN
14. Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında işin esasına geçilmeden önce, ilk derece mahkemesi tarafından verilen kararın Özel Dairece bozulmasından sonra mahkemece tarafların duruşmaya davet edilerek bozma kararına karşı diyeceklerinin sorulması üzerine 12.11.2019 tarihli celsede davacı vekilinin “Bozma ilamına bir diyeceğimiz yoktur, eksik hususlar giderilsin, takdir mahkemenindir”, davalı idare vekilinin ise “Bozma ilamına uyulsun” şeklindeki beyanları gözetildiğinde, mahkemece direnme kararı verilip verilemeyeceği hususu ön sorun olarak tartışılmış; davacı vekilinin “takdir mahkemenindir” şeklindeki beyanı gözönüne alındığında mahkemenin direnme ve uyma yönünde takdir hakkının olduğu ve direnme kararı verilebileceği cihetle ön sorunun bulunmadığı oy çokluğu ile kabul edilerek işin esasının incelenmesine geçilmiştir.
IV. GEREKÇE
15. Kısmî talepli ilk davada davacı vekili 01.02.2012 tarihli dava dilekçesi ile; davaya konu Ankara ili Çankaya ilçesi ... mahallesi ... ada ... parselde kayıtlı taşınmazda müvekkilinin hissedar olduğunu, davalı idare tarafından yol geçirilmek suretiyle fiilen el atıldığını, kamulaştırma işlemlerinin yapılmadığını, müvekkiline herhangi bir bedelin ödenmediğini ileri sürerek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere 1.000TL’nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan tahsilini talep etmiştir. Ankara 19. Asliye Hukuk Mahkemesinin 28.12.2012 tarihli ve 2012/62 E. 2012/617 K. sayılı kararı ile, davalı Çankaya Belediye Başkanlığı aleyhine açılan davanın HMK’nın 114 ve 115/2 maddesi gereğince dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddine, davalı ... Belediye Başkanlığı aleyhine açılan davada davacının davasının kabulüne, 1.000TL'nin dava tarihi 01.02.2012 tarihinden itibaren tahsil tarihine kadar değişken orandaki yasal faiz ile birlikte davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine, davacının fazlaya ilişkin haklarının saklı tutulmasina; davaya konu Ankara ili Çankaya ilçesi ... mahallesinde kain ve tapu müdürlüğünün ... ada ... parselinde kayıtlı taşınmazda; tapu kaydında, davacı adına kayıtlı hissede davacının adının iptali ile yol olarak tapudan terkinine karar verilmiş, verilen kararın davalı ... Belediye Başkanlığı vekili tarafından temyizi üzerine Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 23.09.2013 tarihli kararı ile hükmün düzeltilerek onanmasına karar verilmiş, aynı Dairece 10.03.2014 tarihinde davalı ... Belediye Başkanlığı vekilinin karar düzeltme istemi reddedilmiştir.
16. İlk davanın yargılamasında mahkemece dava konusu taşınmazın tapu kaydı celp edilmiş, dava konusu Çankaya ilçesi ... mahallesi ... ada ... parsel sayılı taşınmazın 04.01.2012 tarihli tapu kayıt örneğinde, davacı ...'ün tam hisse ile 2.330,00 m2'lik kısmın maliki olduğu anlaşılmıştır.
17. Eldeki davada yapılan yargılamada ise davalı idare vekili karar düzeltme aşamasında davacının dava konusu taşınmazda 21,59 m2 hissesi olduğu yönündeki iddiası üzerine, Özel Dairece yapılan geri çevirme kararı sonrası güncel tapu kaydı dosya içerisine alınmış, 10.04.2014 tarihli son ve güncel tapu kayıt örneğine göre ise davacı ...'ün 21,59 m2 hisse ile taşınmaza malik olup, 2.308,41 m2’lik kısmın ise Çankaya Belediyesi adına tescil edildiği anlaşılmıştır.
18. O hâlde mahkemece taşınmazda 2.308,41 m2'lik kısım adına tescil edilen Çankaya Belediye Başkanlığının edinme sebebi, dayanak belgesi, resmi akit tablosu ve edinme tarihine ilişkin tüm bilgi ve belgeler ilgili Tapu Müdürlüğü ve Kadastro Müdürlüğünden istenilerek sorumlu belediye açıkça tespit edilmek suretiyle sonucuna göre karar verilmesi gerekmektedir.
19. Hâl böyle olunca tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.
20. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.
V. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Davalı idare vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerle 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Geçici 3. maddesine göre uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA,
İstek hâlinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine,
Aynı Kanun’un 440. maddesi uyarınca kararın tebliğinden itibaren on beş gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 22.11.2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.