"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gebze 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
TARİHİ : 30/11/2011
NUMARASI : 2011/494-2011/724
Taraflar arasındaki “kamulaştırmasız el atma bedelinin tahsili” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Gebze Asliye 2. Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 26.05.2010 gün ve 2009/623 E. 2010/226 K. sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 5.Hukuk Dairesinin 01.03.2011 gün ve 2010/17343 E. 2011/3393 K. sayılı ilamı ile;
(...Dava kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkindir.
Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş, hüküm davalı idare vekilince temyiz edilmiştir.
Dosyada bulunan kanıt ve belgelerden, dava konusu taşınmazlara ilişkin 04.07.2007 tarihli kamu yararı kararı verildiği, kıymet taktirlerinin yapıldığı ancak başkaca bir işlem yapılmadığı, halen de davalı idarece taşınmazlara fiilen el atılmadığı anlaşılmıştır.
Kamulaştırmasız el atma olgusunun kabul edilebilmesi için kamulaştırma ile el atma yetkisi kendisine tanınmış olan idarenin taşınmaza fiilen el atmış olması gerekir. Davalı idarenin taşınmazlara ilişkin kamulaştırma kararı alması kamulaştırmasız el atma olarak kabul edilemez. Davacının tasarruf etme ve kullanma yetkisini kısıtlayan veya ortadan kaldıran kalıcı ve fiili bir el atma söz konusu değildir.
Bu nedenlerle davanın reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçelerle davanın kabulüne karar verilmesi,
Doğru görülmemiştir...)
Gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
HUKUK GENEL KURULU KARARI
Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Dava, kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkindir.
Davacılar vekili, Gebze-Tavşancıl (Dilovası) Belediyesi sınırları içinde bulunan miras bırakanlarına ait olan 4222 parsel sayılı taşınmazda davalı idare tarafından yol geçirilmek suretiyle kamulaştırmasız el atıldığını ileri sürerek, şimdilik 159.600.00 TL’nin ödenmesini istemiştir.
Davalı idare vekili, dava konusu taşınmazla ilgili kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkin davada belirlenen miktarın yüksek bulunması nedeniyle kamulaştırmadan vazgeçilebileceğini, kamulaştırma işlemi henüz sonuçlanmayan taşınmazlara yönelik idarenin fiilen el atmasının söz konusu olmadığını bildirerek, davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, taşınmaza fiilen ve doğrudan el atılmamış olmakla birlikte davalı idarenin eylemlerine bağlı olarak taşınmaz malikleri tarafından fiilen kullanılamaz hale gelmiş olması ve fiili şartlar karşısında olayda kamulaştırmasız el atma şartlarının gerçekleşmiş olduğunun kabul edilmesi gerektiği, esasen davalının kamulaştırma sürecini başlattığı halde bu sürecin gereğini yapıp tamamlamadığı ve aslında davalı tarafın da söz konusu yerlerin kamulaştırılması gereğini duyduğu gerekçesi ile davanın kabulüne, taşınmazın yol olarak terkinine karar verilmiştir.
Davalı idare vekilinin temyizi üzerine hüküm Özel Dairece, yukarıya başlık bölümüne metni aynen alınan ilamla bozulmuştur.
Yerel Mahkemece, dava konusu taşınmaza davalı idarenin eylemlerine bağlı olarak taşınmaz malikleri tarafından fiilen ulaşılamaz ve kullanılamaz hale gelmiş olması ve keşif tutanağına ayrıntılı olarak geçirilen gözlemde de ifade edildiği gibi taşınmazın E-5 karayolu ile demiryolu arasında kalması ve bilirkişi raporlarına göre de parsele ulaşım imkanının kalmamış olması ve imar mevzuatı yönünden de istifade imkanının söz konusu olmaması, mevcut hali ile parselin yol emniyet sahasında kalmış olması ve zaten bütün bunlara bağlı olarak davalı idarenin kamulaştırma sürecini başlattığı halde mahkemece verilen depo kararının gereğini yerine getirmediği için kamulaştırma bedel tespiti davasının usulden ret ile sonuçlanmış olması birlikte değerlendirildiğinde taşınmazdan davacıların hukuken ve fiilen yararlanma imkanlarının kalmamış olması nedeniyle kamulaştırmasız el atma şartlarının olayda gerçekleştiğinin kabul edilmesi gerektiği ve salt fiili el atma ölçütüne bağlı kalmanın somut olayda doğru olmadığı gerekçesi ile önceki kararda direnilmiştir. Direnme kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık, davalı idare tarafından dava konusu taşınmaza kamulaştırmasız el atılıp atılmadığı noktasında toplanmaktadır.
Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, mahkeme kararında açıklanan gerektirici nedenlere ve özellikle dava konusu taşınmazın E–5 karayolu ile demiryolu arasında yol emniyet sahasında kalması, davalı idarece kamulaştırma kararı alınmasına rağmen sonradan kamulaştırmadan vazgeçilmesi, davalı idarenin eylemlerine bağlı olarak taşınmazın kullanım ve taşınmaza fiilen ulaşım imkanının bulunmaması, imar mevzuatı yönünden de taşınmazdan yararlanma olanağının olmaması, bu haliyle idarenin eyleminin, davacıların mülkiyet hakkının özüne dokunan ve onu ortadan kaldıran bir nitelikte bulunmasına göre, mülkiyet hakkı engellenen taşınmaz mal sahibi davacıların, dava yoluyla kamulaştırmasız el koyma hükümleri doğrultusunda mülkiyetin bedele çevrilmesini, başka bir deyişle idareden değer karşılığının verilmesini isteyebileceği sonucuna varılmıştır. Benzer ilkeler Hukuk Genel Kurulunun 10.04.2013 Gün ve 2012/5–1213 E., 2013/472 K. sayılı ilamında da benimsenmiştir.
Hal böyle olunca; Yerel Mahkemece, kamulaştırmasız el koyma olgusunun varlığının kabulüyle, davalı İdarenin kamulaştırmasız el koyma hükümleri doğrultusunda sorumlu bulunduğuna ilişkin direnme kararı yerindedir.
Ne var ki, bozma nedenine göre işin esası Özel Dairece incelenmediğinden, davalı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının incelenmesi için dosya Özel Daireye gönderilmelidir.
S O N U Ç : Yukarıda açıklanan nedenlerle yerel mahkemenin direnmesi yerinde görüldüğünden, davalı vekilinin esasa ilişkin diğer temyiz itirazlarının incelenmesi için dosyanın 5.HUKUK DAİRESİNE GÖNDERİLMESİNE, 24.12.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.
Seyit ÇAVDAR
Birinci Başkanvekili
Mustafa Lütfi TOMBALOĞLU
6.H.D. Bşk.
Ümran SAYIŞ
9.H.D. Bşk.
Naci BAŞSORGUN
5.H.D. Bşk.
Süleyman CANER
10.H.D. Bşk.
Aysel ÖZGÜR
15.H.D. Bşk.
Erol UZUNER
12.H.D. Bşk.
Camal BAŞ
16.H.D. Bşk.
Rahmi ÜNAL
13.H.D. Bşk.
Ahmet ÖZGAN
11.H.D.Bşk.V.
Nihal KOYUNCU
Harun KARA
Musa TEKİN
Satılmış ALTINGÖZ
8.H.D.Bşk.V.
Türkan ERTURAN
7.H.D.Bşk.V.
Ömer Uğur GENÇCAN
Satı ATEŞEL
14.H.D.Bşk.V.
Sadık DEMİRCİOĞLU
Filiz PINARCI
Rıza SARITAŞ
Fatih ARKAN
Timur GÜRSOY
İnci AYTAÇ
Mehmet ERDOĞAN
Refik Cemal HANEDAN
Faruk GÖK
Eyüp Sabri BAYDAR
Hüsamettin MAKAS
İrfan VURAL
Ali ERYILMAZ
Coşkun DEMİR
Özcan AVCI
Abdullah YAMAN
Ayhan DOĞAN
Hüseyin Güngör BABACAN
İrfan DOĞAN
Osman YURDAKUL
Ali AKIN
Yusuf MEMİŞ
Nuri GÜLEÇ
Mustafa YILMAZEL
Süleyman KUL
Halil YILMAZ
Ömer Faruk HERDEM
Mehmet Bülent SELÇUK
İsmail İNCEOĞLU
Hasan KAYA
Karşılaştırıldı ÖS.
Yz.İşl.Müd.