"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
1. Taraflar arasındaki “Tespit" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi tarafından davalı şirket vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine dair verilen karar davalı şirket ve fer'î müdahil Sosyal Güvenlik Kurumu vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 10. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, İlk Derece Mahkemesince Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.
2. Direnme kararının davalı şirket ve fer'î müdahil Sosyal Güvenlik Kurumu vekilleri tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi:
4. Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin ... otogarında otobüs işletmeciliği yapan davalı şirkete ait işyerinde peron görevlisi olarak 01.07.2007-01.10.2015 tarihleri arasında kesintisiz çalıştığını, aylık ücretinin net 1.300TL olduğunu, davalı işverence hizmetlerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna eksik bildirildiğini ileri sürerek davalı işyerinde geçen ve Kuruma bildirilmeyen hizmetlerinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabı:
5. Davalı ... Otobüs İşletmesi Turizm İnşaat Petrol Ürünleri Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi vekili cevap dilekçesinde; davacının başka işyerlerinde çalışması bulunduğu gözetildiğinde müvekkili şirkete ait işyerinde kesintisiz çalıştığı yönündeki iddiasının yerinde olmadığını, davalı işyerinde geçen çalışmalarının eksiksiz olarak Kuruma bildirildiğini, iş sözleşmesinin devamsızlık yapması nedeniyle feshedildiğini, ücretinin bordrolarda yazılı tutarda olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.
6. Fer’î müdahil Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK/Kurum) vekili cevap dilekçesinde; davanın kamu düzenini ilgilendirmesi nedeniyle tüm araştırmaların re’sen yapılması gerektiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
İlk Derece Mahkemesi Kararı:
7. ... İş Mahkemesinin 30.05.2017 tarihli ve 2015/254 E., 2017/87 K. sayılı kararı ile; toplanan tüm delillere göre davacının davalı işyerinde kesintisiz olarak prime esas kazancın alt sınırı ücretle çalıştığı gerekçesiyle davanın kabulüne, Kuruma bildirilen sürelerin infazda nazara alınmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararı:
8. ... İş Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı şirket vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
9. ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin 08.02.2018 tarihli ve 2017/1925 E., 2018/259 K. sayılı kararı ile; ilk derece mahkemesi kararının usul ve yasaya uygun olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Özel Daire Bozma Kararı:
10. ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin yukarıda belirtilen kararı süresi içinde davalı şirket ve fer'î müdahil Kurum vekilleri tarafından temyiz edilmiştir.
11. Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin 08.02.2019 tarihli ve 2018/3991 E., 2019/955 K. sayılı kararı ile; "...Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı'nın Dairemize hitaben gönderdiği 14.09.2018 tarih 11861268 sayılı yazısı ile eki listede; davalı şirketin 7143 sayılı Yasa kapsamında öngörülen yapılandırmadan yararlandığının bildirilmesi karşısında; karar tarihinden sonra 18.05.2018 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun hükümleri çerçevesinde yeniden yapılacak inceleme ve değerlendirme sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalı ve feri müdahil Kurum vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır…” gerekçesiyle karar bozulmuştur.
Direnme Kararı:
12. ... İş Mahkemesinin 29.05.2019 tarihli ve 2019/49 E., 2019/265 K. sayılı kararı ile; 7143 sayılı Kanun’un Kuruma olan borçların yapılandırılmasını düzenlediği, hizmet tespiti istemine ilişkin davanın Yargıtay içtihatlarında da belirtildiği üzere kamu düzenine ilişkin olduğu, bu nedenle re'sen araştırma yapılarak delil toplanması gerektiği, işverenin kabulünün mahkemeyi bağlamayacağı, böyle olunca 7143 sayılı Kanun hükümlerinin eldeki davada uygulanma olanağının bulunmadığı gerekçesiyle önceki hükümde direnilmiştir.
Direnme Kararını Temyiz:
13. Direnme kararı süresi içinde davalı şirket ve fer'î müdahil Kurum vekilleri tarafından temyiz edilmiştir.
II. UYUŞMAZLIK
14. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; hizmet tespiti istemine ilişkin eldeki davada davalı şirketin 7143 sayılı Kanun kapsamında yapılandırmadan yararlandığının fer'î müdahil Kurum tarafından bildirildiğinden bahisle karar tarihinden sonra yürürlüğe giren bu Kanun hükümleri çerçevesinde inceleme ve değerlendirme yapılarak sonucuna göre karar verilmesinin gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.
III. ÖN SORUN
15. Hukuk Genel Kurulundaki görüşmeler sırasında öncelikle direnme adı altında verilen kararın yeni hüküm niteliğinde olup olmadığı; buradan varılacak sonuca göre temyiz incelemesinin Hukuk Genel Kurulu tarafından mı yoksa Özel Daire tarafından mı yapılması gerektiği ön sorun olarak tartışılıp değerlendirilmiştir.
IV. GEREKÇE
16. Direnme kararının varlığından söz edilebilmesi için mahkeme bozmadan esinlenerek yeni herhangi bir delil toplamadan önceki deliller çerçevesinde karar vermeli, gerekçesini önceki kararına göre genişletebilirse de değiştirmemelidir.
17. Başka bir deyişle mahkemenin yeni bir delile dayanarak veya bozmadan esinlenerek gerekçesini değiştirerek veya daha önce üzerinde durmadığı bir hususu bozmada işaret olunan şekilde değerlendirerek karar vermiş olması hâlinde direnme kararının varlığından söz edilemez.
18. İstikrar kazanmış Yargıtay içtihatları gereğince göre mahkemece direnme kararı verilse dahi bozma kararında tartışılması gereken hususları tartışmak, bozma sonrası yapılan araştırma, inceleme veya toplanan yeni delillere dayanmak, önceki kararda yer almayan ve Özel Daire denetiminden geçmemiş olan yeni ve değişik gerekçe ile hüküm kurmak suretiyle verilen karar direnme kararı olmayıp yeni hüküm olarak kabul edilmektedir.
19. Somut olayda; İlk Derece Mahkemesinin davanın kabulüne dair verdiği karara karşı davalı şirket vekilinin yaptığı istinaf başvurusu Bölge Adliye Mahkemesince reddedilmiş, davalı şirket ve fer'î müdahil Kurum vekillerinin temyizi üzerine Özel Dairece karar tarihinden sonra yürürlüğe giren 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun (7143 sayılı Kanun) hükümleri çerçevesinde yeniden yapılacak inceleme ve değerlendirme sonucuna göre karar verilmesi gerektiği belirtilerek Bölge Adliye Mahkemesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararı bozulmuş, İlk Derece Mahkemesi tarafından kararın gerekçesinde 7143 sayılı Kanun'un 1. maddesindeki hükmün ilgili bölümlerinde yer verildikten sonra Kuruma olan borçların yapılandırılmasına ilişkin düzenlemeler içeren sözü edilen Kanun'un hizmet tespiti talebiyle açılan eldeki davada uygulanmasının mümkün olmadığı belirtilerek önceki hükümde direnilmiştir.
20. Görüldüğü üzere İlk Derece Mahkemesince 7143 sayılı Kanun hükümleri kapsamında değerlendirme ve inceleme yapılmasını öngören bozma kararı doğrultusunda değerlendirme yapılarak bozma kararının gereği yerine getirilmiştir.
21. Bu durumda ortada Hukuk Genel Kurulu tarafından incelenmesi gereken direnme kararı değil, bozmaya eylemli uyma sonucu verilen yeni hüküm bulunmaktadır.
22. Hâl böyle olunca yeni hükme yönelik temyiz itirazları Özel Dairece incelenmelidir.
23. Bu nedenle dosya Özel Daireye gönderilmelidir.
V. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Davalı ... Otobüs İşletmesi Turizm İnşaat Petrol Ürünleri Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi ve fer'î müdahil Sosyal Güvenlik Kurumu vekillerinin yeni hükme yönelik temyiz itirazlarının incelenmesi için dosyanın YARGITAY 10. HUKUK DAİRESİNE GÖNDERİLMESİNE, 08.06.2022 tarihinde oy birliği ile ve kesin olarak karar verildi.