"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Yargıtay 7. Hukuk Dairesi (İlk Derece Mahkemesi Sıfatıyla)
1. Taraflar arasındaki “tazminat” davasından dolayı Yargıtay 7. Hukuk Dairesince ilk derece mahkemesi sıfatıyla yapılan yargılama sonunda, davanın dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.
2. Karar davacı ... temsilcisi tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü.
I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi:
4. Davacı ... temsilcisi dava dilekçesinde; eski ... temsilcisinin yönetiminde olan gayrimenkullerin sayısının altmış beşten dörde düştüğünü, bu durumun eski ... temsilcisinin 29.01.2015 tarihli faaliyet raporu ve 11.12.2015, 08.04.2015 ile 10.08.2018 tarihli beyanlarıyla mahkemeye bildirildiğini, 11.11.2014 tarihinden itibaren terekedeki gayrimenkul sayısının azalmasından dolayı eski ... temsilcisinin ücretinin ... toplam gelirinin üç katından fazlasına çıktığını, bu sebeple ... hissedarlarına gelir dağıtılmadığını, eski ... temsilcisinin terekenin icazet verdiği iki davanın yirmi altı duruşmasına katıldığı ancak duruşmalara beş defa katılmayarak davanın açılmamış sayılmasına sebep verdiğini, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 457. maddesinin şartları oluştuğu hâlde Konya 1. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2004/984 E. sayılı dosyasında zamanında uygulanmayarak hâkimin görevi ihmalinden dolayı 11.11.2014-15.09.2020 tarihleri arasında eski ... temsilcisinin haksız kazanç sağladığını, terekenin maddi zararına sebebiyet verdiğini ileri sürerek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 10.000TL maddi tazminatın zararın oluştuğu tarihten itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Özel Daire Kararı:
5. Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin 11.05.2022 tarihli ve 2022/2 E., 2022/3 K. sayılı kararı ile;
“…Davacı ... Temsilcisi ... tarafından davalı ... aleyhine açılan maddi tazminat istemli dava dosyası Dairemizin 2022/2 (ilk derece) Esasına kaydedilmiştir.
Dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda davacının muhtıraya rağmen gerekli harçları ve gider avansını süresi içerisinde yatırmadığı anlaşılmakla dosya resen ele alınarak incelendi.
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ
Davacı ... temsilcisi ...’nin Konya Nöbetçi Asliye Hukuk Mahkemesi aracılığı ile Dairemize göndermiş olduğu 31/03/2022 havale tarihli dava dilekçesinde; davayı açarken dava harcını ve gider avansını ikmal etmediği, davacıya muhtıra yazılarak gider avansının ve harçların ikmal edilmesi için 2 haftalık kesin süre verildiği, muhtıranın 19/04/2022 tarihinde tebliğ edildiği, ancak davacının belirtilen kesin süre içerisinde gider avansını ve dava harcını ikmal etmediği, kesin süre geçtikten sonra yatırdığı anlaşıldığından açılan davanın dava şartı yokluğundan reddine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1- Davanın dava şartı yokluğundan REDDİNE,
2- Davacı tarafından yatırılan 294,00 TL harçtan alınması gerekli 124,00 TL'nin mahsubu ile kalan 170,00 TL'nin istek halinde davacıya iadesine,
3- Yapılan yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına, 6100 sayılı HMK'nun 333.maddesi uyarınca hükmün kesinleşmesinden sonra yatırılan avanstan kullanılmayan kısmın davacıya iadesine,
4- Davalı ... tarafından dosyada herhangi bir yargılama gideri yapılmadığı anlaşıldığından bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,…” karar verilmiştir.
Kararın Temyizi:
6. Özel Daire kararı süresi içinde davacı ... temsilcisi tarafından temyiz edilmiştir.
II. GEREKÇE
7. Öncelikle harç ve gider avansı ile ilgili mevzuat hükümlerine değinmekte fayda vardır.
8. Harçlar, 492 sayılı Harçlar Kanunu'nun 1. maddesinde düzenlenmiş olup alınacak harçlar arasında, diğer harçlar yanında yargı harçlarına da yer verilmiştir. Kanun'un 2. maddesinde ise, yargı işlemlerinden bu Kanun’a bağlı (1) sayılı Tarifede yazılı olanların yargı harçlarına tabi olduğu belirtilmiştir.
9. Yargı harçları; mahkeme harçları, icra ve iflas harçları, ticaret sicili harçları ve diğer harçlar olarak dört başlık altında toplanmıştır. Harçlar Kanunu'na ekli (1) sayılı Tarife uyarınca mahkeme harçları hukuk davalarında mahkemesine göre başvurma harcı ile konusu belli bir değerle ilgili bulunan davalarda davanın değerine göre hesaplanan nispi harçlar; konusu belli bir değerle ilgili olmayan davalarda ise maktu harçlar olarak gösterilmiştir.
10. Harçlar Kanunu'nun 32. maddesi uyarınca yargı işlemlerinden alınacak harçlar ödenmedikçe takip eden işlemler yapılamaz. Bu durumda dava açılırken alınması gereken harcın noksan olması hâlinde tamamlanması mümkün ise de, hiç harç alınmaması durumunda açılmış bir davadan da söz edilemez.
11. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 114. maddesinin 1. fıkrasının (g) bendinde gider avansı dava şartı olarak düzenlenmiş olup Kanun'un 115/2. maddesine göre de dava şartı noksanlığının giderilmesi için mahkemece verilen kesin süre içerisinde bu şart yerine getirilmezse dava usulden reddedilir.
12. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun “Harç ve gider avansının ödenmesi” başlıklı 120. maddesinde ise;
“(1) Davacı, yargılama harçları ile her yıl Adalet Bakanlığınca çıkarılacak gider avansı tarifesinde belirlenecek olan tutarı, dava açarken mahkeme veznesine yatırmak zorundadır.
(2) Avansın yeterli olmadığının dava sırasında anlaşılması hâlinde, mahkemece, bu eksikliğin tamamlanması için davacıya iki haftalık kesin süre verilir.
(3) (Ek:22/7/2020-7251/9 md.) Taraflardan her birinin ikamesini talep ettiği delil için mahkemece belirlenen delil avansına ilişkin 324 üncü madde hükümleri saklıdır.” hükmü bulunmaktadır.
13. Öte yandan 06.08.2015 tarihli ve 29437 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Bölge Adliye ve Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılıkları İdari ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmeliğin (Yönetmelik) 197. maddesinde, dava dilekçesinin, dava harca tabi ise harç ve gider avansı, harca tabi değilse gider avansı tahsil edildikten sonra tevzi edileceği ve tevzi formunun bir örneğinin başvuru sahibine verileceği hükme bağlanmıştır.
14. Yönetmeliğin “Harç, gider avansı ve delil avansının ödenmesi” başlıklı 205. maddesinde de;
“(1) Davacı, yargılama harçları ile her yıl Bakanlıkça çıkarılacak gider avansı tarifesinde belirlenecek olan tutarı dava açarken mahkeme veznesine yatırmak zorundadır. Gider avansı, her türlü tebligat ve posta ücretleri, keşif giderleri, bilirkişi ve tanık ücretleri gibi giderler için davacıdan alınan meblağı ifade eder.
(2) Adlî yardım talebiyle açılan dava ve işlerde adlî yardım konusunda bir karar verilinceye kadar harç, gider ve delil avansı alınmaz. Kanunlardaki özel hükümler saklıdır.
(3) Gider avansının yeterli olmadığının dava sırasında anlaşılması hâlinde, mahkemece bu eksikliğin tamamlanması için davacıya iki haftalık kesin süre verilir. Dava şartı olan gider avansının yatırılmaması veya tamamlanmaması hâlinde, dava, dava şartı yokluğundan reddedilir...” düzenlemesi bulunmaktadır.
15. Somut olayda davacı ... temsilcisi tarafından dava dilekçesi ve ekleri 31.03.2022 tarihinde Konya Hukuk Mahkemeleri Ön Bürosuna sunulmuş ve muhabere kanalıyla Yargıtay 7. Hukuk Dairesine gönderilmiştir. Dilekçenin Konya Hukuk Mahkemeleri Ön Bürosunca kabulü aşamasında Yönetmeliğin 197. maddesine uygun olarak davacı ... temsilcisinden harç ve gider avansı alınmamıştır.
16. Özel Dairece, davacı ... temsilcisinin sunduğu dava dilekçesi 2022/2 sayılı esasa kaydedildikten sonra 05.04.2022 tarihli tensip tutanağında harç için “4- Dava dilekçesi ve eklerinin incelenmesinde, dava açılırken yatırılması gereken harçların yatırılmadığı anlaşıldığından ve hesaplanan Yargıtay İlk Derece Başvuru harcı: 124,00 TL, nispi harç (1/4) 170,00 TL. toplamı olan 294,00 TL harcın davacıya çıkartılacak muhtıranın tebliğinden itibaren başlamak üzere iki haftalık kesin süre içerisinde Yargıtay 7. Hukuk Dairesi'ne (İlk Derece Mahkemesi'ne) gönderilmesine, aksi halde davanın reddedileceğinin ihtar edilmesine,” gider avansı için “5- Davacının dava açılırken gider avansını yatırmadığı anlaşıldığından dava şartı olan gider avansının yatırılması için; Gider Avansı Tarifesi’ne göre 3 (taraf sayısı) *5 katı =15 adet tebligat gideri olan 465,00 TL ve 200,00 TL diğer avans olmak üzere toplam 665,00 TL gider avansının (pul olarak veya PTT. havalesi ile) davacıya çıkartılacak muhtıranın tebliğinden itibaren başlamak üzere iki haftalık kesin süre içerisinde Yargıtay 7.Hukuk Dairesi'ne (İlk Derece Mahkemesi'ne) gönderilmesine, aksi halde dava şartı yokluğu nedeniyle davanın usulden reddedileceğinin ihtar edilmesine,” şeklinde kurulan ara kararlar doğrultusunda “Davacı ...” başlığı ile tensip içeriğine uygun hazırlanan muhtıralar yine tebligat mazbatasında “DAVACI ...” yazılmak suretiyle davacı ...’ın ... temsilcisi ...’ye 19.04.2022 tarihinde tebliğ edilmiştir.
17. Özel Dairece, davacı ... temsilcisinin harç ve gider avansını iki haftalık kesin sürede yatırmadığı gerekçesiyle davanın dava şartı yokluğu nedeniyle reddine karar verilmiştir.
18. Öncelikle ... adına temsilci atanması durumunda, davanın sürdürülmesinin onun veya vekil kıldığı avukatı huzuru ile sürdürüleceği tartışmasızdır. ... temsilcisinin atanması ile terekeyi temsil ve davayı takip yetkisi temsilciye geçmektedir. Eldeki davada dava dilekçesinde davacı “... terekesi temsilcisi ...” olarak belirtilmiş olup “...” davacı sıfatıyla değil ... temsilcisi sıfatıyla davada yer almaktadır. Bu durumda gerek muhtıra başlığında gerekse de tebligatta davacı olarak bizzat “...” ismine yer verilmesi doğru değildir.
19. Öte yandan, Harçlar Kanunu’nun yukarıda bahsi geçen 30. maddesi hükmü gereğince hiç harç alınmaması durumunda açılmış bir davadan söz edilemeyeceğinden Özel Dairece davacıya dava açılırken yatırılması gereken harcı yatırmak için verilen kesin süre sonunda harç yatırılmazsa davanın reddine değil davanın açılmamış sayılmasına karar verileceği ihtar edilmelidir. Bu nedenle harcın yatırılmasına ilişkin tensip tutanağında belirtilen ihtarın hatalı olduğu gibi, harcın yatırılması için gönderilen muhtırada da harcın yatırılmamasının sonuçları kanuna uygun olarak ihtar etmediğinden sonuç doğurmayacaktır.
20. Tüm bu açıklamalar karşısında davacı ... temsilcisi tarafından dosyaya başvurma ve peşin harç ile gider avansının yatırıldığı da dikkate alındığında harç ve gider avansı ödemelerinin süresinde yapıldığı kabul edilerek işin esasına girilmesi gerekirken, Özel Dairece harç ve gider avansının yatırılmaması nedeniyle davanın dava şartı yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesi yerinde değildir.
21. Hâl böyle olunca, usul ve yasaya aykırı olduğu tespit edilen Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin ilk derece mahkemesi sıfatıyla verdiği kararın bozulması gerekir.
III. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Davacı ... temsilcisinin temyiz itirazlarının kabulü ile Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin ilk derece mahkemesi sıfatıyla verdiği kararın BOZULMASINA,
İstek hâlinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine, 27.12.2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.