"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Yargıtay 9. Hukuk Dairesi (İlk Derece Mahkemesi Sıfatıyla)
SAYISI : 2025/1 E., 2025/1 K.
1. Taraflar arasındaki tazminat davasından dolayı Yargıtay 9. Hukuk Dairesince ilk derece mahkemesi sıfatıyla yapılan yargılama sonunda davanın görevsizlik nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.
2. Karar davacı tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği düşünüldü:
I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi
4. Davacı dava dilekçesinde; dava dışı ... Denizcilik Taş. San. ve Tic. Şti’ye ait ... isimli gemide 19.03.2012 tarihinde hizmet akdine tâbi gemi adamı olarak çalışmaya başladığını, işverenin 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu hükümlerine aykırı olarak geminin taşıması gereken yük sınıfına aykırı, zarar ve hasar verme potansiyeli yüksek tehlike sınıfındaki prina adı verilen zeytin çekirdeği küspesi yükü ile Yunanistan’ın Zakintos adası limanında gemiye tam yük yüklenmeden 18.05.2012 tarihinde İzmir Limanına doğru hareket ettiklerini, hareketten yaklaşık iki saat sonra 19.05.2012 tarihinde saat 02.00 sıralarında gemi ambarındaki yükün kayması ve yer değiştirmesi nedeniyle geminin battığını, denize atlayarak kurtulduklarını, dört arkadaşının hayatını kaybettiğini, Zakintos adasındaki hastaneden yarı çıplak taburcu edildikten sonra kendisine yardım edilmemesi nedeniyle bir bankta beklediğini, bu durumun kendisini manen çöküntüye uğrattığını, konsolosluk görevlilerinin yardımları ile 22.05.2012 tarihinde İstanbul’a uçakla geldiğini, işverence maddi kayıplarının karşılanmadığını, Bakırköy 10. İş Mahkemesinde 2013/626 Esas numarası ile açtığı davada olayın iş kazası olduğunun tespitine karar verildiğini, kesinleşen bu karara istinaden kendisine 5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun (5510 sayılı Kanun) 25 ve 47. maddeleri uyarınca vazife malullüğü aylığı bağlanması için İstanbul 21. İş Mahkemesinde açtığı 2024/73 Esas sayılı davada Mahkemece 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu hükümlerine göre öncelikle Kuruma başvurması gerektiği belirtilerek kesin süre verildiğini ve daha sonra kesin süre gereğinin yerine getirilmediği gerekçesiyle davanın dava şartı yokluğundan usulden reddedildiğini, karardan sonraki dilekçeleri ile ileri sürdüğü taleplerinin de 15.10.2024 tarihli ek kararla kabul edilmediğini, bu kararların başta Anayasa olmak üzere kanunların açık hükümlerine aykırı olduğunu, mahkemeye erişim hakkının kısıtlandığını, karara karşı yaptığı temyiz başvurusunun da Mahkemece Yargıtay yerine Bölge Adliye Mahkemesine gönderilerek yine kanuna açık aykırılık yapıldığını, Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi tarafından ise akıl sağlığının yerinde olup olmadığının tespiti için ihbarda bulunulmasına karar verildiğini, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 46. maddesine göre mahkemenin kendi kusurundan kaynaklanan zararı tazminle yükümlü olduğunu ileri sürerek zararlarının giderilmesini talep etmiş; 17.01.2025 tarihli dilekçesinde davalı olarak mahkemeyi sehven gösterdiğini, Hazine ve Maliye Bakanlığının davalı olarak kaydedilmesini talep etmiştir.
Özel Daire Kararı
5. Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 20.01.2025 tarihli ve 2025/1 Esas, 2025/1 Karar sayılı kararı ile; "...Dava şartı niteliğindeki görev sorunu, kendiliğinden ve öncelikle irdelenmeli ve ön inceleme aşamasında bu konuda bir karar verilmelidir. (H.M.K. m.114, m.115 ve m.138)
6100 sayılı H.M.K.'nun 6644 sayılı Yasanın 3. maddesi ile değişik 47. maddesinde, "Devlet aleyhine açılan tazminat davası, İlk Derece ve Bölge Adliye Mahkemesi Hakimlerinin fiil ve kararlarından dolayı, Yargıtay ilgili hukuk dairesinde; ....ilk derece mahkemesi sıfatıyla görülür" hükmü düzenlenmiştir.
Her ne kadar davacı tarafından İstanbul Anadolu 21. İş Mahkemesi Hakiminin kararından dolayı açılan işbu tazminat davasına ilişkin dava dilekçesi Dairemize gönderilmiş ise de; davacı tarafın çalıştığını ve iş kazası nedeniyle malulen emekliliğe hak kazandığı iddiasına ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumuna yönelik açtığı davaya İstanbul Anadolu 21. İş Mahkemesi tarafından bakıldığı ve karara çıkarıldığı (17.05.2024 tarih, 2024/73 Esas, 2024/348 Karar), anılan bu karar içeriğinden davanın Sosyal Güvenlik Kurumu aleyhine açılan tespit (Sosyal Güvenlik Hukuku ile İlgili Tespit Davaları) davası olduğu dolayısıyla 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun ilgili maddelerine göre karar verildiği anlaşılmıştır.
Yargıtay Birinci Başkanlık Kurulu'nun18.01.2024 tarih ve 2020/1 sayılı kararı uyarınca, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun'dan kaynaklanan davalara ilişkin olarak verilen hüküm ve kararların temyiz inceleme görevi Yargıtay 10. Hukuk Dairesi'ne ait olup HMK' nın 47. maddesindeki düzenleme de dikkate alındığında eldeki davada İlk Derece Mahkemesi sıfatıyla yargılama yapma görevi Yargıtay 10. Hukuk Dairesi'ne aittir. Bu nedenle dava dilekçesinin usûlden reddine karar verilmesi gerekir.
H Ü K Ü M :
Yukarıda açıklanan sebeplere göre;
1-6100 sayılı H.M.K.'nun 47, 114/1-c ve 115/2. maddeleri gereğince davanın görevsizlik nedeniyle usûlden REDDİNE,
2-Karar kesinleştiğinde ve süresi içinde talep hâlinde dosyanın görevli Yargıtay 10. Hukuk Dairesi'ne GÖNDERİLMESİNE, süresinde müracaat edilmediği takdirde davanın açılmamış sayılmasına karar verileceğinin ihtarına,…” karar verilmiştir.
Kararın Temyizi
6. Özel Daire kararı süresi içinde davacı tarafından temyiz edilmiştir.
II. GEREKÇE
7. Dava, 6100 sayılı Kanun’un 46. maddesine dayalı tazminat istemine ilişkindir.
8. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 46. maddesinde sorumluluk nedenleri sınırlı olarak sayılmıştır. Anılan maddede “(1) Hâkimlerin yargılama faaliyetinden dolayı aşağıdaki sebeplere dayanılarak Devlet aleyhine tazminat davası açılabilir:
a) Kayırma veya taraf tutma yahut taraflardan birine olan kin veya düşmanlık sebebiyle hukuka aykırı bir hüküm veya karar verilmiş olması.
b) Sağlanan veya vaat edilen bir menfaat sebebiyle kanuna aykırı bir hüküm veya karar verilmiş olması.
c) Farklı bir anlam yüklenemeyecek kadar açık ve kesin bir kanun hükmüne aykırı karar veya hüküm verilmiş olması.
ç) Duruşma tutanağında mevcut olmayan bir sebebe dayanılarak hüküm verilmiş olması.
d) Duruşma tutanakları ile hüküm veya kararların değiştirilmiş yahut tahrif edilmiş veya söylenmeyen bir sözün hüküm ya da karara etkili olacak şekilde söylenmiş gibi gösterilmiş ve buna dayanılarak hüküm verilmiş olması.
e) Hakkın yerine getirilmesinden kaçınılmış olması.” düzenlemesi bulunmaktadır.
9. Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 47. maddesi ise,
“ (1) (Değişik: 1/4/2015-6644/3 md.) Devlet aleyhine açılan tazminat davası, ilk derece ve bölge adliye mahkemesi hâkimlerinin fiil ve kararlarından dolayı, Yargıtay ilgili hukuk dairesinde; Yargıtay Başkan ve üyeleri ile kanunen onlarla aynı konumda olanların fiil ve kararlarından dolayı Yargıtay Dördüncü Hukuk Dairesinde ilk derece mahkemesi sıfatıyla görülür. Dava, bu dairenin Başkan ve üyelerinin fiil ve kararlarından dolayı ise yargılama Yargıtay Üçüncü Hukuk Dairesinde yapılır. Verilen kararların temyiz incelemesi Hukuk Genel Kurulunca yapılır. Temyiz incelemesine, kararı veren başkan ile üyeler katılamaz.
(2) Devletin sorumlu hâkime karşı açacağı rücu davası, tazminat davasını karara bağlamış olan mahkemede görülür.” hükmünü içermektedir.
10. Bu maddeye göre ilk derece ve bölge adliye mahkemesi hâkimlerinin fiil ve kararlarından dolayı açılan tazminat davaları Yargıtay ilgili hukuk dairesinde ilk derece mahkemesi sıfatıyla görülür.
11. Görevli Yargıtay hukuk dairesi ise yargılama faaliyetine konu davadaki asıl hukuki ilişkiye göre esas hakkında verilecek hükmü temyiz yolu ile incelemekle görevli hukuk dairesidir. Nitekim aynı husus, Yargıtay Büyük Genel Kurulunun 18.01.2024 tarihli ve 2024/1 sayılı kararının 14. maddesinde "6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 47. maddesi uyarınca, hâkimlerin fiil ve kararlarından dolayı Devlet aleyhine açılan tazminat davalarının ilk derece yargılaması asıl davanın temyiz incelemesini yapmakla görevli ilgili hukuk Dairesi tarafından yapılır." şeklinde ifade edilmiştir. Aynı kararda Yargıtay hukuk daireleri arasındaki işbölümü de düzenlenmiş ve 5510 sayılı Kanun'dan kaynaklanan davalarda verilen hüküm ve kararların temyiz incelemesinin Yargıtay 10. Hukuk Dairesi tarafından yapılacağı kararlaştırılmıştır.
12. Somut olayda yargılama faaliyetine konu dava, 5510 sayılı Kanun'un 25 ve 47. maddeleri uyarınca vazife malûllüğü aylığı bağlanması için İstanbul 21. İş Mahkemesinde açılan davanın Mahkemece Sosyal Güvenlik Kurumuna başvuru şartının yerine getirilmediği gerekçesiyle verilen usulden red kararına ilişkindir. Yukarıdaki açıklamalar kapsamında bu tür davalarda verilecek hüküm ve kararların temyiz inceleme görevi Yargıtay 10. Hukuk Dairesine aittir. Dolayısıyla vazife malûllüğü aylığı bağlanmasına ilişkin uyuşmazlık sırasında hâkimin fiil ve kararlarından dolayı Devlet aleyhine açılan eldeki tazminat davasının da ilk derece mahkemesi sıfatıyla Yargıtay 10. Hukuk Dairesinde görülüp sonuçlandırılması gerekmektedir.
13. Hâl böyle olunca yapılan açıklamalara, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bilgi ve belgelere göre usul ve yasaya uygun olduğu tespit edilen Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin ilk derece mahkemesi sıfatıyla verdiği kararın onanması gerekir.
III. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacının temyiz itirazlarının reddi ile Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin ilk derece mahkemesi sıfatıyla verdiği kararın ONANMASINA,
Harç peşin alındığından harç alınmasına yer olmadığına,
26.03.2025 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.