"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İSTANBUL BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 2. HUKUK DAİRESİ
DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davası sonunda İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesince verilen 26/11/2020 tarih 2019/1468 Esas 2020/1368 Karar sayılı karar yasal süre içerisinde davalı vekili tarafından duruşma istekli temyiz edilmiş olmakla; duruşma günü olarak saptanan 17.01.2022 Pazartesi günü için yapılan tebligat üzerine temyiz eden davalı vekili Avukat ...... geldi, davetiye tebliğine rağmen temyiz edilen davacı ... vekili Avukat gelmedi, yokluğunda duruşmaya başlandı, süresinde verildiği ve kayıt olunduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra gelen vekilin sözlü açıklamaları dinlendi, duruşmanın bittiği bildirildi, iş karara bırakıldı. Bilahare Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor okundu, dosya incelenerek gereği görüşülüp düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili, dava konusu 639 ada 29 ve 117 ada 18 parsel sayılı taşınmazların davalı adına kayıtlı olduğunu, ancak ilçe belediyelerinin kurulduğu 1984 yılından beri taşınmazların davacı Belediyenin hüküm ve tasarrufu altında olup, davacı Belediyenin sorumluluk alanında kaldığını ileri sürerek, mülga 3030 Sayılı Yasa uyarınca dava konusu taşınmazların tapu kayıtlarının iptali ile davacı ... Belediyesi adına tescilini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili, adli yargının görevli olmadığını, hak düşürücü sürenin geçtiğini, mülga yasaya dayalı olarak hak iddia edilemeyeceğini; kaldı ki, dava konusu taşınmazların 3030 Sayılı Yasanın 6-A maddesi gereğince devri mümkün olmayan taşınmazlar kapsamında olduğunu, dava konusu taşınmazların envanter listesinde yer aldığının davacı tarafça kanıtlanmadığını, bilakis bu listenin kayıp olduğunun beyan edildiğini belirterek, davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesince, 3030 Sayılı Yasanın Geçici 5. maddesinde düzenlenen 1 yıllık süre içerisinde idari başvuru şartının yerine getirilmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
1. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraflarca istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
2.İstinaf Nedenleri
2.1. Davacı vekili istinaf itirazlarında özetle;
Davanın kabulü gerekirken, idareye başvuru şartı yokluğundan usul yönünden davanın reddine karar verildiğini, 3030 sayılı Yasanın geçici 5. maddesinde öngörülen 1 yıllık sürenin hak düşürücü süre olmayıp devir işlemleri için makul bir süre olarak düzenlediğini, 1 yıllık süre dolduktan sonra da devir için dava açılabileceğinin muhtelif adli ve idari yargı kararlarıyla benimsendiğini, envanter listesinde yer almayan taşınmazların devre konu olmayacağı gibi bir sonuç çıkarılamayacağını, devri gerektiği halde envanter listesinde yer almayan taşınmazların devrinin istenebileceğini, herhangi bir idari başvuru yapılmaksızın açılan davaların kabulle sonuçlanıp Yargıtayca onandığını, dava konusu taşınmazların tapu kaydında her ne kadar davalı adına kayıtlı olsa da Beşiktaş Belediyesi sınırları içinde olduğunu, başkaca ilçe belediyelerine devirlerin yapıldığını, 3030 sayılı Yasanın geçici 2. maddesine göre davanın harca tabi olmayacağı harcın maktu belirlenmesi gerekirken, nispi harç alınmasının doğru olmadığını, dava konusu taşınmazların 3030 sayılı Yasanın 6/A maddesi kapsamında olmadığından yasa gereği davacıya devrinin gerektiğini, alınan ek raporda dava konusu taşınmazların 6-A maddesi kapsamında olmadığının bildirildiğini, ek rapora göre de davanın kabulü gerektiğini, hukukçu bilirkişi atanmasının doğru olmadığını, belirterek, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması ile davanın kabulüne karar verilmesini istemiştir.
2.2. Davalı vekili istinaf itirazlarında özetle;
Davanın reddinin doğru olduğunu, ancak nispi vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken maktu vekalet ücretine hükmedilmesinin doğru olmadığını, belirterek, kararın bu yönden kaldırılmasını istemiştir.
3. Gerekçe ve Sonuç
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesinin 26/11/2020 tarih 2019/1468 Esas 2020/1368 Karar sayılı kararıyla; davanın iptal tescil davası olup, adli yargının görev alanına girdiği, mülga 3030 Sayılı Yasanın, yürürlük tarihi itibarıyla gerçekleşen olaylara uygulanmasının mümkün olduğu, aynı yasanın Geçici 5. maddesinde düzenlenen 1 yıllık sürenin devir için makul süre olup, hak düşürücü ya da zamanaşımı süresi olmadığı gibi, idari başvurunun dava şartı da olmadığı, dava konusu taşınmazların devri mümkün taşınmazlardan olduğunun anlaşıldığı gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun kabulü ile HMK’nin 353/1.b.2. maddesi uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak, davanın kabulü yönünde yeniden hüküm kurulmuş; davalının istinaf başvurusu ise HMK’nin 353/1.b.1. maddesi uyarınca esastan reddedilmiştir.
V. TEMYİZ
1.Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Temyiz Nedenleri
2.1-Davaya dayanak 3030 Sayılı yasanın geçici 2. maddesinin büyükşehir belediyesine doğrudan devir yükümlülüğünü düzenlemediğini, İl İdare Kurulu kararı var ise devir etme yükümlülüğü bulunduğunu, bu nedenle 3030 Sayılı mülga yasanın olayda uygulama yeri bulunmadığını, davacının İl İdare Kuruluna başvuru yapmamış olması nedeniyle davanın usulden reddine ilişkin ilk derece mahkemesi kararının doğru olduğunu, dava konusu taşınmazların davacıya devrine ilişkin bir İl İdare Kurul kararı olmadığını,
2.2- 3030 sayılı Yasanın çıkmasıyla ilçe belediye sınırları içindeki büyükşehir belediyesine ait taşınmazların tapu kayıtlarının kendiliğinden yolsuz hale gelmediğini, bu nedenle yolsuz tescil davasına da konu olmayacağını,
2.3- Davada 3030 sayılı Yasa hükümleri uygulanacaksa davacının öncelikle, devirde tek yetkili olan İl İdare Kuruluna başvurması gerektiğini,
2.4- İlk Derece Mahkemesi tarafından alınan 11/12/2017 tarihli bilirkişi raporunda da adli yargının görevli olmadığının belirtildiğini, devir konusunda yetkili olan İl İdare Kurulu olduğu için davalının yetkisi bulunmadığından pasif husumet ehliyeti de bulunmadığını,
2.5- 3030 sayılı Yasanın geçici 5. maddesinde öngörülen 1 yıllık sürenin hak düşürücü süre olduğunu, bu sürenin hak düşürücü süre olmadığı benimsense dahi devir işlemlerinin sonuçlandırıldığı tarihten itibaren idari yargıda, idari dava açma süresi olan 60 günlük süre içinde dava açılması gerektiğini,
2.6- Bölge Adliye Mahkemesi tarafından her iki taşınmazın da boş arazi olduğu belirtilerek devri gereken taşınmazlar şeklinde değerlendirildiğini, dava konusu taşınmazların ilçe belediyesinin görev tanımına giren bir işte kullanılmadığını, dava konusu 29 parsel sayılı taşınmazın kök bilirkişi raporunun 11. sayfasında imar planında kısmen mezarlık, kısmen konut alanında kaldığının belirtildiğini, 3030 sayılı Yasanın 6-A maddesine göre mezarlık alanlarını tespit ve tesis etmek ve işletmek görevlerinin büyükşehir belediyesinin görevi olduğunu, İlk Derece Mahkemesi kararının son derece isabetli olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını istemiştir.
3. Gerekçe
3.1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, mülga 3030 Sayılı Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanunun Geçici 2. maddesi uyarınca, tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
3.2. İlgili Hukuk
3.2.1 Mülga 3030 Sayılı Yasanın Geçici 2. maddesine göre, “Bu Kanun ile büyükşehir belediyesi statüsüne dönüştürülmüş bulunan belediyelerin, ana hizmet bina ve tesisleri ile 6 ncı maddenin (A) fıkrasında belirtilen hizmetlere bırakılması gerekenler hariç, her türlü tesis, araç, gereç, taşınır ve taşınmaz malları ile bunlara ait hak ve borçlar belediye sınırları esas alınmak suretiyle ilçe belediyelerine devredilir.
Bu devir işlemleri İçişleri Bakanlığınca tespit edilecek esaslar dahilinde valiliklerce teşekkül ettirilecek komisyonlarca yürütülür. Bu komisyonlara ilgili belediye başkanları veya temsilcileri de görüşleri alınmak üzere davet edilebilir.
Devir komisyonlarınca yapılacak envanterler İl İdare Kurulunun kararı ile kesinleşir.
Tapu daireleri de dahil olmak üzere, ilgili kuruluşlardaki kayıtlar ilçe belediyelerinin başvurusu üzerine bu envantere göre düzeltilir.
Bu düzeltmeler herhangi bir vergi, resim ve harca tabi değildir.
3.2.2. Aynı Yasanın Geçici 5. maddesine göre, “ Geçici 2 ve 3 üncü maddelerde söz konusu edilen araç, gereç, taşınır mal, personel ve kadroların devri üç ay içinde yapılır. Taşınmaz malların devri 1 yıl içinde, envanteri yapılarak devir ve tevzi esaslarını tespit eden bir yönetmeliğe göre yapılır.”
3.2.3. Yine 3030 sayılı Yasanın 6-A maddesine göre, “ Büyük şehir belediyelerine ait görevler:
a) Büyük şehir yatırım plan ve programlarını yapmak,
b) Büyük şehir nazım imar planlarını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak ilçe belediyelerinin nazım plana uygun olarak hazırlayacakları tatbikat imar planlarını onaylamak ve uygulanmasını denetlemek,
c) Büyük şehir dahilindeki meydan, bulvar, cadde ve anayolları yapmak, yaptırmak, bakım ve onarımını sağlamak ve kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek,
d) Yolcu ve yük terminalleri, katlı otoparklar yapmak yaptırmak, işletmek veya işlettirmek,
e) (Değişik: 24/6/1995-KHK-560/21 md.) Çevre sağlığı ve korunmasını sağlamak, 1. 2 ve 3 üncü sınıf gayri sıhhi müesseselerin gıda ile ilgili olanları hariç açılışı ve çalışmalarına ruhsat vermek,
f) Yeşil sahalar, parklar ve bahçeler yapmak, sosyal ve kültürel hizmetleri yerine getirmek, spor, dinlenme, eğlence ve benzeri yerleri yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek,
g) Büyük şehir dahilindeki su, kanalizasyon, her nevi gaz, merkezi ısıtma ve toplu taşıma hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek,
h) Yiyecek ve içecek maddelerinin tahlillerini yapmak üzere laboratuvarlar kurmak ve işletmek,
i) Mezarlık alanlarını tespit ve tesis etmek ve işletmek,
j) Çöplerin ve sanayi atıklarının toplanma yerlerini belirtmek, değerlendirilmesi ve imhası için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek,
k) Meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak isim ve numaraları ile bunlar üzerindeki binalara numara verilmesi işlerini gerçekleştirmek,
l) Toptancı halleri ve mezbahalar yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek,
m) İtfaiye hizmetlerini yürütmek, patlayıcı ve yanıcı maddeler üreten ve depolayan yerleri tespit etmek, fabrikalar ve sanayi kuruluşlarının bulundurmaları zorunlu olan yangın söndürme ve çevre sağlığına ilişkin araç, gereç ve tesisleri tespit etmek ve bu kuruluşları denetlemek.
n) İlçe belediyeleri arasındaki ihtilaflarda, zabıta veya diğer belediye hizmetlerinin koordinasyonunu sağlamak,
o) Büyük şehir çapında ortak finansman ve yatırımı gerektiren hizmetlerin gerçekleştirilmesini sağlamak,
p) Büyük şehir belediyesince işletilen alanlarda zabıta hizmeti ile diğer belediye hizmetleri ve ruhsat verme işlemlerini yürütmek.
r) (Ek: 30/5/1997- KHK-572/3 md.) İlgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yaparak genç ve yetişkin özürlüler için bölgenin işgücü piyasasına uygun mesleklerde, meslek ve beceri kazandırma kursları, iş eğitim merkezleri ve yaşamevleri açmak,
s) (Ek: 30/5/1997- KHK-572/3 md.) Ulaşım araçlarının özürlülerin kullanımına ve ulaşabilirliğine uygun olmasını sağlamak ve özürlüler için, ulaşım ile sosyal ve kültürel amaçlı hizmetlerden ücret almamak veya indirimli tarife uygulamak, büyük şehir belediyelerine ait ve büyük şehir belediyeleri tarafından işletilen veya kiraya verilen büfeler, otoparklar gibi işyerlerinin özürlüler tarafından işletilmesi konusunda kolaylık sağlamak, verilen büfeler, otoparklar gibi işyerlerinin özürlüler tarafından işletilmesi konusunda kolaylık sağlamak,” düzenlemelerine yer verilmiştir.
3.3. Değerlendirme
Dosya içeriğine, toplanan delillere, hükmün dayandığı yukarıda V-3.2. paragrafta açıklanan yasal ve hukuksal gerekçeye, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, IV-3. paragrafta belirtilen kararın verilmesinde bir isabetsizlik yoktur.
VI. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle, davalı vekilinin yerinde bulunmayan temyiz itirazlarının reddiyle usul ve yasaya uygun olan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı 983.960,03-TL bakiye onama harcının davalıdan alınmasına, 17/01/2022 tarihinde kesin olmak üzere oybirliğiyle karar verildi.