"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
.... ...
DAVA TÜRÜ : TESCİL
Taraflar arasındaki tapusuz taşınmazın tescili istemine ilişkin açılan davadan dolayı yapılan yargılama sonunda, Mahkemece verilen kabul kararının Yargıtay (Kapatılan) 16. Hukuk Dairesince bozulması üzerine İlk Derece Mahkemesince bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonunda davanın kabulüne ilişkin karar süresi içinde davalı Hazine vekili, davalı ... vekili ile Karayolları Genel Müdürlüğü vekili tarafından temyiz edilmekle; temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı dava dilekçesinde; kadastro tespit çalışmaları sırasında Van ili merkez Bostaniçi beldesi çalışma alanında sınırlarını belirtmiş olduğu yaklaşık 4000 metrekare alanın tescil harici bırakıldığını, bu bölümün 30 yılı aşkın bir süredir kendisi tarafından kullanıldığını belirterek, adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı Hazine vekili cevap dilekçesinde; dava konusu bölümün dere yatağı olarak tescil harici bırakıldığını, dere yataklarının mülkiyetinin Devlete ait olup zilyetlik ile kazanılmasının mümkün olmadığını belirterek, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Van 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 05/07/2012 tarihli ve 2010/605 E., 2012/207 K. sayılı kararıyla; davanın kabulü ile 16/06/2011 tarihli fen bilirkişi raporunda (A) harfi ile gösterilen 2.558,20 metrekare bölümün davacı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
1.Temyiz Yoluna Başvuranlar
Van 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Bozma Kararı
Yargıtay 8. Hukuk Dairesinin 28/03/2013 tarih 2012/10615 E., 2013/4556 K. sayılı kararıyla, yöntemince hava fotoğrafı incelemesi yapılması, taşınmaz başında keşif yapılarak taşınmazın imar ihyaya muhtaç olup olmadığı, imar ihyaya muhtaç ise kim tarafından ve ne zaman yapıldığı, ne zamandan beri ne şekilde kullanıldığı hususlarının araştırılması, keşif sonucu düzenlenecek fen bilirkişi raporu eklenmek suretiyle taşınmazın imar planı kapsamında kalıp kalmadığını sorulup toplanan tüm deliller birlikte değerlendirilerek netice hakkında karar verilmesi gereğine değinilerek hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
3. Van 3. Asliye Hukuk Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen karar
Van 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 24/02/2015 tarihli ve 2013/348 E., 2015/124 K. sayılı kararıyla; davanın kabulü ile 29/09/2014 tarihli fen bilirkişi raporunda (A) harfi ile gösterilen 2.558,20 metrekare bölümün davacı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
4. Bozma Sonrası Van 3. Asliye Hukuk Mahkemesi Kararına Karşı Temyiz Yoluna Başvuranlar
Van 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili ile davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
5. Bozma Kararı
Yargıtay (Kapatılan) 16. Hukuk Dairesinin 25/01/2018 tarih 2015/13256 E., 2018/154 K. sayılı kararıyla; 6360 sayılı Yasa gereğince yasal hasım konumuna gelen Van Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile İlçe Belediye Başkanlığının davaya dahil edilerek husumetin yaygınlaştırılması, taraf teşkili sağlandıktan sonra toplanan tüm deliller birlikte değerlendirilerek netice hakkında karar verilmesi gereğine değinerek sair yönler incelenmeksizin hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
6. Van 3. Asliye Hukuk Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen karar
Van 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 27/11/2018 tarihli ve 2018/96 E., 2018/498 K. sayılı kararıyla; davanın kabulü ile 29/09/2014 tarihli fen bilirkişi raporunda (A) harfi ile gösterilen 2.558,20 metrekare bölümün davacı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
7. Bozma Sonrası Van 3. Asliye Hukuk Mahkemesi Kararına Karşı Temyiz Yoluna Başvuranlar
Van 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili, davalı ... vekili ile Karayolları Genel Müdürlüğü vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
8. Temyiz Nedenleri
8.1. Davalı Hazine vekili temyiz dilekçesinde; Mahkemenin hava fotoğrafı incelemesinin eksik olduğu, bozma gereklerini tam olarak yerine getirilmediği, dava konusu bölümün dere yatağı olması nedeniyle zilyetlikle iktisap edilemeyeceğini belirterek, hükmün bozulmasını talep etmiştir.
8.2. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; Mahkemenin eksik inceleme neticesinde karar verdiğini, davacı lehine zilyetlik koşullarının oluşmadığını belirterek, hükmün bozulmasını talep etmiştir.
9. Gerekçe
9.1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava dilekçesindeki açıklamalar ve iddianın ileri sürülüş biçimine göre kadastro tespiti sırasında tescil harici bırakılan taşınmazın tescili isteğine ilişkindir.
9.2. İlgili Hukuk
9.2.1. 3402 sayılı Kadastro Kanunu 14. maddesi “Tapuda kayıtlı olmayan ve aynı çalışma alanı içinde bulunan ve toplam yüzölçümü sulu toprakta 40, kuru toprakta 100 dönüme kadar olan (40 ve 100 dönüm dahil) bir veya birden fazla taşınmaz mal, çekişmesiz ve aralıksız en az yirmi yıldan beri malik sıfatıyla zilyetliğini belgelerle veya bilirkişi veyahut tanık beyanlarıyla ispat eden zilyedi adına tespit edilir.”
9.2.2. 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 17. maddesi, “Orman sayılmayan Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan ve kamu hizmetine tahsis edilmeyen araziden, masraf ve emek sarfı ile imar ve ihya edilerek tarıma elverişli hale getirilen taşınmaz mallar 14. maddedeki şartlar mevcut ise imar ve ihya edenler veya halefleri adına, aksi takdirde Hazine adına tespit edilir.”
9.2.3. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 713/1. maddesi, "Tapu kütüğünde kayıtlı olmayan bir taşınmazı davasız ve aralıksız olarak yirmi yıl süreyle ve malik sıfatıyla zilyetliğinde bulunduran kişi, o taşınmazın tamamı, bir parçası veya bir payı üzerindeki mülkiyet hakkının tapu kütüğüne tesciline karar verilmesini isteyebilir." hükümlerini içermektedir.
9.3. Değerlendirme
9.3.1. Mahkemece, çekişmeli taşınmaz bölümü üzerinde davacı taraf yararına zilyetlikle mülk edinme koşullarının gerçekleştiği kabul edilmek suretiyle yazılı şekilde hüküm kurulmuş ise de, yapılan araştırma, inceleme ve uygulama hüküm vermeye yeterli bulunmamaktadır. Bir taşınmazın niteliğini, kullanım durumunu ve üzerindeki imar-ihya işlemlerinin tamamlanıp tamamlanmadığını belirlemenin en etkili yöntemi hava fotoğrafı incelemesi olup, Mahkemece her ne kadar hava fotoğrafı incelemesi yapılmış ise de hüküm kurmaya yeterli olmadığı, taşınmaz bölümleri üzerinde imar-ihyanın ne zaman tamamlandığını ve tamamlanma tarihinden dava tarihine kadar zilyetliğin hangi tasarruflarla sürdürüldüğünü açıklamaktan uzak, tek ziraatçi bilirkişi tarafından hazırlanan soyut içerikli rapor hükme esas alınmıştır. Bu şekilde eksik araştırma ve inceleme ile karar verilemez.
9.3.2. Hal böyle olunca; doğru sonuca varılabilmesi için Mahkemece öncelikle, çekişmeli taşınmaza ait eski ve yeni tarihli ortofoto ve uydu fotoğrafları ile Harita Genel Müdürlüğü web sitesinin hava fotoğrafı sorgulama sayfasına girilerek taşınmaz bölümünün bulunduğu köyü/mahalleyi/mevkiyi kapsayacak şekilde hangi yıllara ait hava fotoğrafları bulunduğu araştırılıp belirlenmek ve (denetimin sağlanması bakımından) ilgili sayfanın çıktısı dosya içerisine konulmak suretiyle belirlenmeli, dava tarihinden 15-20-25 yıl öncesine ait (bulunmadığı taktirde bulunan tüm hava fotoğrafları getirtilerek) stereoskopik hava fotoğraflarının en az üç tanesi tarihleri açıkça yazılmak suretiyle Harita Genel Müdürlüğünden getirilerek dosya arasına konulmalı, dosya ikmal edildikten sonra mahallinde yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek üç kişilik yerel bilirkişi ve taraf tanıkları, 3 kişilik ziraat mühendisi bilirkişi kurulu, 3 jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişi ve fen bilirkişi huzuruyla keşif icra edilmeli, Mahkemenin, taşınmazın konumu ve niteliğine ilişkin gözlemi tutanağa geçirilmeli, taşınmazın geçmişte ne durumda bulunduğu, kime ait olduğu, kimden nasıl intikal ettiği, kim tarafından, ne zamandan beri ne suretle kullanıldığı, taşınmazın Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerden olması halinde imar ve ihyaya konu edilip edilmediği, imar ve ihyaya konu edilmiş ise, ihyanın hangi tarihte başlayıp, ne zaman bitirildiği hususunda yerel bilirkişi ve tanıklardan maddi olaylara dayalı, ayrıntılı bilgi alınmalı, 3 kişilik ziraat mühendislerinden oluşan bilirkişi kurulundan komşu parsellerle karşılaştırmalı biçimde değerlendirilerek çekişmeli taşınmazın toprak yapısı, eğimi, bitki deseni ve diğer yönlerden tarımsal niteliğini belirten, taşınmazın değişik yönlerden çekilmiş fotoğrafları ile desteklenmiş somut verilere dayalı, önceki raporları irdeler şekilde ayrıntılı rapor alınmalı; jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişi kurulundan, hava fotoğrafları ve uydu fotoğraflarının stereoskop aletiyle incelenmesi neticesinde taşınmazın sınırlarını ve niteliğini, taşınmazda imar-ihya tamamlanmış ise tamamlandığı tarih ile üzerinde sürdürülen zilyetliğin başlangıcını, şeklini ve süresini belirtir şekilde rapor alınmalı; fen bilirkişisine keşif ve uygulamayı denetlemeye elverişli rapor ve harita düzenlettirilmeli, bundan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilerek davacı lehine zilyetlik ile kazanım koşullarının oluşup oluşmadığı tespit edilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir. Mahkemece, bu hususlar yerine getirilmeksizin eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması isabetsizdir.
V. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle; davalılar vekillerinin temyiz itirazları yerinde görüldüğünden kabulü ile hükmün BOZULMASINA, davalı ... Belediyesi tarafından yatırılan peşin harcın istek halinde iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 06/06/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.