"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : SAMSUN BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 1. HUKUK DAİRESİ
İLK DERECE MAHKEMESİ : ÇARŞAMBA 2. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil istemli dava sonunda Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesince verilen 23.03.2022 tarihli ve 2022/631 Esas, 2022/655 Karar sayılı kararı yasal süre içerisinde davacı vekili tarafından temyiz edilmiş olmakla; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı dava dilekçesinde, maliki olduğu 122 ada 2 parsel sayılı taşınmaza davalı lehine ipotek tesis etmesi karşılığında 150.000,00 TL verilmesi konusunda anlaştıklarını, okuma yazma bilmediğini, işlem sonrası satış hayırlı olsun denilmesi üzerine durumu anladığını ancak tapunun kapandığını, kendisine işlemin okunmadığını, acele ve hileli bir şekilde işlemin gerçekleştirildiğini, ipotek işlemi yaptığını zannederek imza attığını, zorunlu olmasına rağmen tanıkla işlem yapılmadığını, kendisine ödemede bulunulmadığını, okuma yazma bilmediğini davalının da bildiğini, onun harfleri tarif etmesi ile tapuda yazı yazdığını, gösterilen değerin de çok düşük olduğunu ileri sürerek, tapu kaydının iptali ile adına tesciline karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı, taşınmazı üzerindeki hacizler ile almayı kabul ettiğini, davacıya tapuda gösterilen bedeli ödemeyi kabul ettiği gibi davacının oğlunun çektiği kredi için taşınmazlarına ipotek tesis edilen ...ve ....’ın borçlarının bir kısmını da ödemeyi taahhüt ettiğini, tüm bu ödemeler dikkate alınınca taşınmazın değerinden fazla ödeme yapıldığını, davacının iddialarını dinlenemeyeceğini, taşınmazın satılacağını tanıdıklarının bildirmesi üzerine öğrendiğini belirterek, davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesince, ispatlanamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
1. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı istinaf başvurusunda bulunmuştur.
2. İstinaf Nedenleri
Davacı istinaf dilekçesinde özetle, kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, gerekçelerin çelişkili, hukuki nitelendirmenin de yanlış olduğunu, davanın hata ve hileye dayalı tapu iptali davası olduğunu, satış bedeli alındığının ispatlanamadığını, kararın satış iradesi olmadığını, inançlı işlemin olmadığını, işlemin hile ile gerçekleştirildiğini ileri sürerek, kararın kaldırılmasını istemiştir.
3. Gerekçe ve Sonuç
Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesinin 23.03.2022 tarihli ve 2022/631 Esas, 2022/655 Karar sayılı kararı ile İlk Derece Mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
1. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Temyiz Nedenleri
Davacı temyiz dilekçesinde özetle, davalı ile arasında inançlı işlem bulunmadığını, ipotek tesis edileceği inancı ile işlemi gerçekleştirdiğini, durumu anlayınca aynı gün itiraz ettiğini, okuma yazma bilmesi konusunda rapor aldırılması gerektiğini, tanıkların ve mahalli bilirkişilerin iddialarını doğruladığını, satış iradesinin bulunmadığını, okuma yazması olmadığını ve iki şahit olmadan yapılan işlemin geçersiz olduğunu, bedel ödenmediğini ileri sürerek, kararın bozulmasını istemiştir.
3. Gerekçe
3.1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, hile hukuki nedenine dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
3.2. İlgili Hukuk
3.2.1. Bilindiği üzere, hile (aldatma) genel olarak bir kimseyi irade beyanında bulunmaya, özellikle sözleşme yapmaya sevk etmek için onda kasten hatalı bir kanı uyandırmak veya esasen var olan hatalı bir kanıyı koruma yahut devamını sağlamak şeklinde tanımlanır. Hata da yanılma, hilede ise yanıltma söz konusudur. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (TBK) 36. maddesinin 1. fıkrasında açıklandığı üzere taraflardan biri diğer tarafın kasıtlı aldatmasıyla sözleşme yapmaya yöneltilmişse yanılma (hata) esaslı olmasa bile aldatılan taraf için sözleşme bağlayıcı sayılamaz. Değinilen koşulların varlığı halinde aldatılan taraf hakkını kullanmak suretiyle hukuki ilişkiyi geçmişe etkili (makable şamil) olarak ortadan kaldırabilir ve verdiği şeyi geri isteyebilir.
3.2.2. Öte yandan, hile her türlü delille ispat edilebileceği gibi iptal hakkının kullanılması hiç bir şekle bağlı değildir. Aldatmanın öğrenildiği tarihten itibaren bir yıllık hak düşürücü süre içerisinde karşı tarafa yöneltilecek bir irade açıklaması, def'i yahut dava yoluyla da kullanılabilir.
3.3. Değerlendirme
3.3.1. Dosya içeriğinden, davacının dava konusu 122 ada 2 parsel sayılı taşınmazdaki 1/2 payını 08.02.2019 tarihinde saat 16:13’te 4.000,00 TL bedelle davalı ...’e satış suretiyle temlik ettiği, taşınmaz üzerinde Samsun İcra Müdürlüğünün 2019/4196, Çarşamba İcra Müdürlüğünün 2017/2826, 2018/1183 ve 2019/50 takip numaralı dosyalarına ilişkin haciz şerhleri bulunduğu, eldeki davanın 11.02.2019 tarihinde açıldığı, ön inceleme duruşmasında uyuşmazlığın dava konusu taşınmazın hile ile devredildiği iddiasına ilişkin tapu iptali ve tescil olduğu şeklinde tespit edildiği anlaşılmıştır.
3.3.2. Somut olayda, dinlenilen davacı tanıklarının davacının taşınmazını satma iradesinin olmadığı yönünde beyanda bulundukları, taşınmazın Cuma günü saat 16:13’te davalıya temlikinin yapıldığı, eldeki davanın ise temliki takip eden Pazartesi günü açıldığı, davalı tarafından da bedel ödenmediği hususları bir bütün halinde değerlendirildiğinde davacının iradesinin hile ile sakatlandığı sonucuna varılmaktadır.
3.3.3. Hal böyle olunca, davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile yazılı olduğu şekilde hüküm kurulması isabetsizdir.
VI. SONUÇ
Davacı vekilinin değinilen yön itibariyle yerinde bulunan temyiz itirazlarının kabulü ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 371/1-a maddesi uyarınca Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, İlk Derece Mahkemesi kararının yukarıda yazılı nedenlerden dolayı 6100 sayılı HMK’nın 371/1-a maddesi uyarınca BOZULMASINA, dosyanın kararı veren Çarşamba 2. Asliye Hukuk Mahkemesine, kararın bir örneğinin Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesine gönderilmesine, alınan peşin harcın temyiz edene geri verilmesine, 02.11.2022 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.